Teoria solidarystyczna

· Durkheim - państwo powstało jako forma solidarnego dzielenia się obowiązkami. Wyróżnił dwa typy więzi (solidarności):

· solidarność mechaniczną (charakterystyczna dla społeczeństw pierwotnych) – opiera się na podobieństwie pomiędzy jednostkami i jednolitym dla wszystkich jednostek systemie norm, świadomość indywidualna jest zaś niemal tożsama ze świadomością zbiorową,

· solidarność organiczną (charakterystyczna dla społeczeństw rozwiniętych) – opiera się na zróżnicowaniu jednostek i społecznym podziale pracy, wynika z potrzeby współpracy (którą reguluje prawo kooperacyjne, np. prawo cywilne czy prawo handlowe), gdzie świadomość zbiorowa odgrywa mniejszą rolę, pozostawiając więcej miejsca na indywidualną inicjatywę i refleksję.

Społeczeństwo to nie suma jednostek.

Teoria psychologiczna - Petrażycki

Państwo to najlepsza forma zaspokajania potrzeb psychicznych – bezpieczeństwa, afiliacji, dominacji.

Państwo wg katolickiej nauki społecznej

Państwo istnieje w świadomości człowieka i ma za zadanie służyć poprawie jakości bytu obywateli. Oparta na doktrynie Kościoła Katolickiego. Jej podstawowe źródło stanowi oficjalna nauka Kościoła, a dalsze – prawo naturalne.

Formy państwa

To całokształt sposobów i metod sprawowania władzy przez rządzących. Składają się na nią cztery elementy: forma rządów, charakter głowy państwa, ustrój terytorialny oraz reżim polityczny.

Wg Arystotelesa: monarchia i tyrania (rządy jednoosobowe), arystokracja i oligarchia (rządy kolegialne) oraz politea i demokracja (rządy ludu).

Typ danego państwa determinuje klasa społeczna, w imieniu, której i interesie sprawowana jest władza państwowa.

Formy państw:

Podział formy państwa ze względu na:
1) reprezentanta najwyższej władzy w państwie
- monarchia,
- republika;
2) charakter ustroju państwowego:
- forma unitarna,
- forma federalna,
3) reżim polityczny:
- forma demokratyczna,
- forma autokratyczna (totalitarna, wojskowa).

Podstawowe typy państwa:

Typ danego państwa determinuje klasa społeczna, w imieniu, której i interesie sprawowana jest władza państwowa.

· Państwo niewolnicze – wykorzystanie człowieka jako narzędzie pracy, posiadacze niewolników i niewolnicy,

· Państwo feudalne – poddaństwo chłopów, feudałowie i chłopi ,

· Państwo kapitalistyczne – traktowanie pracy ludzkiej jako towaru, kapitaliści i proletariat ,

· Państwo socjalistyczne – eliminuje prywatną własność środków produkcji, robotnicy i chłopi.

· Zewnętrzne funkcje państwa

· dbanie o dobry interes państwa za granicą, poprzez prowadzenie działalności dyplomatycznej (nawiązywanie kontaktów politycznych, gospodarczych, sojuszów międzynarodowych)

· obrona granic - zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw

Wewnętrzne funkcje państwa

· prawodawcza – państwo tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium,

· porządkowa – utrzymanie ładu i porządku publicznego,

· administracyjna – państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego; określone organy państwa (np. Rada ministrów, wojewoda, rada gminy) zarządzają odpowiednimi dziedzinami życia publicznego (finanse, gospodarka, oświata itp.),

· socjalna – zwalczanie bezrobocia, polepszanie warunków pracy oraz tworzenie systemu świadczeń socjalnych (czyli zapewnienie obywatelom minimum środków do życia),

· kulturalna – państwo zajmuje się oświatą, ochroną zabytków i miejsc pamięci narodowej, wspieraniem obywateli w ich rozwoju kulturalnym, (np. poprzez przeznaczanie pieniędzy na rozwój rodzimej kinematografii czy tworzenie bibliotek publicznych),

· gospodarcza – państwo jest strażnikiem ogólnych reguł gospodarczych (np. zwalcza monopole, nieuczciwą konkurencję), stwarza warunki do wzrostu gospodarczego (poprzez obniżanie stóp procentowych itp.)

Prawa i obowiązki człowieka i obywatela

Stanowią podstawę funkcjonowania jednostki w demokratycznym państwie. Najczęściej są określone w konstytucji. Polska Konstytucja dzieli je na trzy grupy:

· wolności i prawa osobiste

· wolności i prawa polityczne

· wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Prawa i wolności osobiste

· prawo do życia,

· nietykalność i wolność osobista,

· prawo do sprawiedliwego procesu,

· prawo do ochrony prawnej życia prywatnego,

· prawo rodziców do wychowania dzieci w zgodzie z własnymi przekonaniami,

· prawo do wolności oraz ochrony tajemnicy komunikowania się

· prawo do nienaruszalności mieszkania,

· wolność poruszania się po terytorium RP,

· wolność sumienia i religii,

· prawo do wolności poglądów oraz do rozpowszechniania informacji.

Prawa i wolności polityczne

· prawo do organizowania pokojowych zgromadzeń oraz uczestnictwa w nich,

· wolność zrzeszania się,

· wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-politycznych,

· prawo do uczestnictwa w referendum czy prawo wyboru (prezydenta, posłów, senatorów oraz przedstawicieli do organów władzy samorządowej),

· prawo do składania wniosków, petycji oraz skarg.

Prawa i wolności ekonomiczne, socjalne i kulturalne

· prawo do posiadania własności oraz prawo do dziedziczenia,

· wolność wyboru miejsca pracy i wykonywania zawodu,

· prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

· prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, inwalidztwem czy podeszłym wiekiem,

· prawo do ochrony zdrowia,

· prawo do nauki,

· ochrona praw dziecka,

· wolność twórczości artystycznej i badań naukowych.

Obowiązki obywatelskie

· wierność i troska o wspólne dobro narodu i społeczeństwa,

· przestrzeganie prawa RP,

· ponoszenie ciężarów i świadczeń na rzecz państwa (np. płacenie podatków),

· obrona Ojczyzny,

· dbałość o stan naturalnego środowiska, a także ponoszenie odpowiedzialności za jego zagrożenie i niszczenie.

Rola jednostki w społeczeństwie

Pozycja społeczna – relacje pomiędzy jednostką a otoczeniem. Otoczenie oczekuje wypełniania określonych ról społecznych przez jednostkę. Współcześnie duże znaczenie dla pozycji społecznej mają prawa człowieka, a dokładniej prawa i wolności oraz obowiązki. Podstawą jest zasada wolności działania. Obecnie dzieli się prawa człowieka na prawa pierwszej generacji (prawa i wolności publiczne) oraz drugiej generacji (ekonomiczne, społeczne, kulturalne). Pojawiła się koncepcja praw trzeciej generacji (życia w pokoju, rozwoju osobistego, poszanowania środowiska naturalnego).

Ochrona praw człowieka

Na płaszczyźnie międzynarodowej (powszechne i regionalne):

Trzeba tu przede wszystkim wymienić Europejski Trybunał Praw Człowieka. Ponadto Międzynarodową Organizację Pracy czy Komisję Praw Człowieka ONZ. Poszczególne regiony posiadają własne instytucje, np. w Afryce: Komisja Praw Człowieka i Ludów oraz Afrykański Trybunał Praw Człowieka i Ludów realizujące Afrykańską Kartę Praw Człowieka i Ludów.

Na płaszczyźnie krajowej:

Ma źródło w Konstytucji RP (art. 30). Stanowi obowiązek władzy publicznej. Organy powołane do ochrony: Rzecznik Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny, Parlament, niezawisłe sądy. Ochroną praw i wolności zajmują się też instytucje społeczne, jak Amnesty Internatonal czy Helsińska Fundacja Praw Człowieka w Polsce.

Sprawiedliwość

· Dawniej „sprawiedliwy” to przestrzegający prawa. Obecnie raczej „oddający to, co komu się należy”.

· Formuły sprawiedliwości:

· wyrównawcza – oparta na „zasadzie odpłaty”, tj. świadczeniu w zamian za otrzymane świadczenie;

· rozdzielcza – podział dóbr i ciężarów pomiędzy członków społeczeństwa. Może być oparta na różnych zasadach: każdemu po równo, każdemu według potrzeb, każdemu według wysiłku, każdemu według wyników lub zasług, każdemu według urodzenia,

· sprawiedliwości społecznej.

Prawo - pojęcie

· oznacza uporządkowany formalnie treściowo zbiór norm o pewnych szczególnych cechach (prawo przedmiotowe),

· zespół określonych norm postępowania,

· zespół faktów psychicznych i społecznych związanych z określonego rodzaju normami.

Date: 2016-01-05; view: 2151

<== previous page	\|	next page ==>
Teoria patriarchalna	\|	Prawo a inne systemy norm

doclecture.net - lectures - 2014-2025 year. Copyright infringement or personal data (0.131 sec.)