Home Random Page


CATEGORIES:

BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism






Językoznawstwo historyczno-porównawcze

Pierwszy okres rozwoju dziewiętnastowiecznej lingwistyki, którego początki określają umownie na rok 1816 może nosić nazwę okresu językoznawstwa h i s t o r y c z n o - p o r ó w n a w c z e g o, bo to nastawienie badawcze dominuje wtedy nad innymi. Rok 1816, kiedy Niemiec Franz Bopp przedstawił ogółowi językoznawczemu materiał językowy sanskrycki, zestawiony z niektórymi innymi językami indoeuropejskimi, otwiera nie tylko epokę komparatystyczną w językoznawstwie, ale i samo językoznawstwo jako zorganizowaną, samodzielną dyscyplinę naukową[10]. W 1818 r. R. Rask określa na podstawie słownictwa stosunki genetyczne między językami północnogiermańskimi a greką i łaciną.

Ten sam typ zainteresowań, ale nowe, znacznie ściślejsze metody są charakterystyczne dla drugiej fazy omawianego okresu, przypadającej na drugą połowę XIX w., poczynając od lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Za datę umowną można przyjąć rok 1863, w którym ukazała się rozprawa A. Schlejchera Teoria Darwina a językoznawstwo (Die Darwinische Theorie und die Sprachwissenschaft, Weimar 1863). Przewrót w naukach biologicznych, zapoczątkowany w 1858 r. przez K. Darwina dziełem O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego pociągnął za sobą wielkie zmiany również w humanisryce. Właśnie językoznawstwo było pierwszą jej dziedziną, która w osobie Schlejchera zareagowała natychmiast na wielkie osiągnięcia Darwina. Przejawiło się to przede wszystkim w uznaniu językoznawstwa za naukę ścisłą, mogącą się posługiwać podobnymi metodami badawczymi jak nauki przyrodnicze. Liczniejsi jak w poprzednich latach uczeni, zwani np. w Lipsku młodogramatykami, uzbrojeni w nową metodologię, podjęli z entuzjazmem badania nad budową i historią języków świata. Im właśnie zawdzięczamy w głównej mierze dzisiejszą wiedzę materiałową o językach, ich rodzinach i rozwoju[11].

Historyczno-porównawcze językoznawstwo – typ językoznawstwa, którego celem jest badania rozwoju języka na podstawie jego zabytków historycznych oraz porównanie z językami pokrewnymi[12]. Porównywanie z językami pokrewnymi pozwala wyjaśnić pochodzenie różnych zjawisk w danym języku przez wyprowadzenie ich z postaci pierwotnych zrekonstruowanych na podstawie faktów zaświadczonych w tych językach. Na przykład porównanie języka polskiego z starocerkiewnosłowiańskim wyjaśnia pochodzenie w języku polskim tzw. ruchomego e, sprowadzając je do pierwotnych samogłosek zredukowanych zwanych jerami. Szczególnie pomocne okazuje się porównanie z językami pokrewnymi, które posiadają zabytki starsze, np. z takimi, jak język starocerkiewnosłowiański w rodzinie języków słowiańskich, łacina w rodzinie języków romańskich, sanskryt w rodzinie języków indoeuropejskich. Ważnym zadaniem językoznawstwa historyczno-porównawczego jest także ustalenie stosunków pokrewieństwa między językami należącymi do danej rodziny językowej. Językoznawstwo historyczno-porównawcze w swoich badaniach opiera się na takich pojęciach jak prawo językowe. Analogia, rekonstrukcja wewnętrzna. Systematyczny opis rozwoju języków należących do danej rodziny językowej nazywają gramatyką porównawczą tych języków[13].



Epokę komparatystyczną znaczą liczne sławne nazwiska. Jakub Grimm jest autorem Gramatyki niemieckiej, która przyniosła mu sławę ojca językoznawstwa niemieckiego. W 1820 r. W Humboldt wygłasza słynny odczyt „O porównawczym badaniu języków z uwzględnieniem różnych epok ich rozwoju“ Georg Curtius, autor znanego dzieła Grundzűge der griechischen Etymologie (1858–1862) wprowadził metodę historyczno-porównawczą do filologii klasycznej. Romanistykę zapoczątkowało klasyczne dzieło Friedricha Dieza, które przyczyniło się poza tym znacznie do rozwoju perspektywy historycznej w studiach językowych w ogóle: Grammatik der romanischen Sprachen (ogłoszona w latach 1836–1844). Porównawczo-historyczne badania języków słowiańskich podjął jako pierwszy Czech, J. Dobrovský, zas pierwszą historyczno-porównawczą fonetykę języków słowiańskich oglosił w r. 1820 komparatysta rosyjski A.Ch. Wostokow (Rassużdienije o sławianskom jazykie 1820). Dla rozwoju gramatyki porównawczej języków słowiańskich duże znaczenie miało opublikowanie dzieła Słowieńca Franjo Miklošiča: Vergleichende Grammatik der slavischen Sprachen, 1852–1891)[14]. W wyniku tych prac zostaje po raz pierwszy w dziejach nauki ustalony cel badań lingwistycznych. Jest nim wykazanie pokrewieństwa między językami i poszukiwanie rodzin językowych świata[15].

W językoznawstwie polskim problemami komparatystycznymi zajmował się J. Kuryłowicz. Na czoło wysuwają się badania kontrastywne angielsko-polskie[16].


Date: 2016-01-05; view: 2083


<== previous page | next page ==>
Generatywna lingwistyka | Językoznawstwo kognitywne
doclecture.net - lectures - 2014-2024 year. Copyright infringement or personal data (0.006 sec.)