BANKI I ICH FUNKCJE

BANKI są to instytucje systemu pieniężno-kredytowego pośredniczące w obiegu pieniądza w gospodarce rynkowej.

W Polsce obowiązuje dwustopniowy system bankowy:

• bank centralny- Narodowy Bank Polski (bank emisyjny, emisja pieniądza gotówkowego);
• banki komercyjne (ich szczególnym rodzajem są banki handlowe) i inne

Bank centralny spełnia funkcję banku państwa (głównie rządu, bo jest siłą wykonawczą), ponieważ realizuje politykę pieniężno-kredytową państwa (podaż pieniądza, jego ilość w obiegu).

Bank państwa ponadto zajmuje się :

• przychodami i wydatkami budżetu państwa;
• udziela kredytu państwu;
• przeprowadza w imieniu rządu operacje finansowe w kraju i za granicą;
• udziela pożyczek rządowych;
• przechowuje rezerwy złota i dewiz oraz nimi dysponuje;
• nadzoruje transakcje kredytowe z zagranicą;
• zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne;
• prowadzi politykę kursów walutowych.

Niebankowe instytucje pośrednictwa finansowego:

· towarzystwa ubezpieczeniowe, np. PZU, Warta;

· fundusze emerytalne;

· fundusze powiernicze.

(17.12.2004 r.)

IX INFLACJA

INFLACJA– oznacza zjawisko wzrostu poziomu cen dóbr w pewnym okresie (inflacja występuje, gdy rośnie ogólny poziom cen, a nie ceny poszczególnych dóbr/usług).

DEFLACJA – to zjawisko spadku ogólnego poziomu cen – prowadzi do ograniczenia produkcji.

STAGFLACJA – oznacza wzrost poziomu cen, któremu odpowiada stagnacja PKB.

Inflacja przejawia się w dwóch formach:

- jawnej (cenowej) – to sytuacja, w której nie ma administracyjnych ograniczeń wzrostu cen;

- ukrytej (stłumionej) – pojawia się sporadycznie w określonych okresach gospodarczych, charakteryzuje się „luką inflacyjną”, czyli nadwyżką popytu nad podażą, co prowadzi do sprzedaży spod lady, czarnego rynku.

Inflacja umiarkowana jest to wzrost cen nie przekraczający 10% rocznie.

Inflacja galopująca to wzrost cen rzędu dwucyfrowego.

Hiperinflacja – trzycyfrowy wzrost cen, który uniemożliwia sterowanie procesami ekonomicznymi; w tej sytuacji pieniądz przestaje spełniać swoje funkcje i następuje ucieczka od pieniądza na rzecz wymiany naturalnej.

DEPRECJACJA – spadek siły nabywczej pieniądza, za tę samą liczbę jednostek można nabyć mniej towarów/usług.

APRECJACJA – wzrost siły nabywczej pieniądza.

MIERNIK INFLACJI – indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych, tzw. indeks wzrostu kosztów utrzymania (Consument Price Index); Indem pomiarze bierze się pod uwagę tzw. koszyk towarów konsumpcyjnych (np. energia, żywność)

Wyniki zależne są od wyboru dóbr i usług w koszyku – reprezentatywnych dla społeczeństwa.

DWA RODZAJE INFLACJI:

· popytowa

· podażowa

PRZYCZYNY INFLACJI:

INFLACJA POPYTOWA – w której pierwotny impuls wzrostu cen wystąpił po stronie popytu.

Przyczyny inflacji upatrywano we wzroście globalnego popytu w stosunku do globalnej podaży dóbr/usług. Globalny popyt może być spowodowany zwiększonym zapotrzebowaniem ze strony przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, zagranicy. Nadwyżka popytu nad podażą przy danych cenach powoduje powstanie luki inflacyjnej. W krótkim czasie nie ma możliwości odpowiedniego zwiększenia podaży, w związku z czym powstanie luki inflacyjnej stanowi impuls do wzrostu cen.

INFLACJA PODAŻOWA (KOSZTOWA) – w której pierwotny impuls powodujący wzrost cen wystąpił po stronie podaży.

Inflacja kosztowa może wynikać ze wzrostu każdego ze składników kosztów (płac, surowców, materiałów, itd.). Przyczyną wzrostu kosztów może być wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji (proporcje czynników produkcji) lub wysokie koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach produkcyjnych. Szczególnym przypadkiem inflacji kosztowej jest inflacja importowana polegająca na wzroście cen niezbędnych do produkcji surowców i półproduktów importowanych.

Inflacja kosztowa narusza proporcje między czynnikami, czego skutkiem są nieoptymalne wyniki („nadmiar części „rzeczowej” w stosunku do siły roboczej albo odwrotnie).

SKUTKI INFLACJI:

Inflacja powoduje negatywne skutki ekonomiczne i społeczne oraz polityczne:

1. Spadek płac realnych (ceny towarów i usług rosną, pieniądz tracą siłę nabywczą).

2. Spadek realnych emerytur, rent, świadczeń socjalnych.

3. Zmniejszanie realnej wartości majątku wartości przedsiębiorstw.

4. Amortyzacja (zużycie i odpisy amortyzacyjne) nie wystarcza na zakup nowych środków trwałych.

5. Różnica czasowa między zapłatą a otrzymaniem świadczenia (odroczenie spłat).

6. Transfer dochodów między państwem a sektorem prywatnym, gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami zawsze jest niekorzystny dla jednej ze stron.

7. Szybciej osiągane są progi podatkowe, pomimo że dochody realne nie rosną (osiąganie kolejnych progów podatkowych oznacza zwiększanie podatku dochodowego od osób fizycznych).

8. W czasie inflacji zyskują właściciele dóbr rzeczowych (ziemi, budynków), tracą posiadacze majątku wyrażonego w postaci pieniężnej.

Date: 2015-12-24; view: 1058