Relacje między przepisem prawa a normą prawną.

Przepis prawa jest jednostką techniczną, jest bezpośrednio wyrażony w tekście prawnym. Natomiast norma prawna jest regułą zachowania się skonstruowaną z elementów zawartych w przepisach.

W praktyce nie zawsze przepis zawiera jedną normę prawną, ale najczęściej norma prawna zawarta jest w kilku przepisach.

Akt prawny składa się z przepisów prawa, a przepis prawa z norm prawnych.

Cechy charakterystyczne norm prawnych:

- mają charakter ogólny-nie idealizuje osoby; każdy, kto znajdzie się w sytuacji opisanej przez normy prawne, ma obowiązek zachować się tak jak norma nakazuje;

- mają charakter dwustronny ? dla jednych stwarzają obowiązek, obowiązek dla drugich prawo, np. dłużnik jest zobowiązany żeby zwrócić dług, a wierzyciel może się domagać zwrotu tego długu;

- norma prawna jest zagwarantowana przymusem państwowym.

Normy zbudowane są z 3 części:

- hipotezy ? części opisującej

- dyspozycji ? części nakazującej obowiązek określonego zachowania się

- sankcji ? części, która, mówi jakie ujemne konsekwencje pociągnie za sobą niedostosowanie się do dyspozycji.

Sankcji nie należy utożsamiać z karą, bo kara występuje w prawie karnym.

W innych gałęziach prawa mogą być różne sankcje jak np. sankcja nieważności w przypadku zawarcia umowy w innej niż wymagana formie, np. w formie pisemnej zamiast w formie notarialnej.

Wykładnia prawa to jest jego interpretacja. Oznacza ona proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawa. Przedmiotem wykładni są przepisy prawa, a nie normy prawne, bo w ramach właśnie wykładni z przepisów prawa wyprowadza się normy prawne.

Przyczyny wykładni prawa:

- różnica i niejednoznaczność języka naturalnego i języka prawnego w tekstach prawnych;

- zamierzone i świadome wprowadzenie przez ustawodawcę niejednoznaczności i nieostrości pojęć interesu społecznego, czyli pozostawienie stosującym prawo większej swobody w jego interpretacji

- starzenie się przepisów prawa, kiedy regulacja prawna nie przystaje do nowej interpretacji.

Istnieje również pogląd, że jeżeli nawet prawo jest jasne i czytelne, to zawsze dokonujemy jego interpretacji.

Rodzaje wykładni:

a) z uwagi na podmiot jej dokonujący:

- wykładnia autentyczna ? dokonywana przez ten sam podmiot, który prawo ustanowił, np. RMF ? ustawa o KPiR.

- wykładnia legalna ?oznacza, że może być wydawana przez upoważniony do tego organ państwa( w Polsce nie ma wykładni legalnej);

- wykładnia praktyczna ? dokonywana przez organy stosujące prawo różnego rodzaju, np. organy samorządowe, wykonawcze, sądowe.

Najważniejsza jest wykładnia sądowa wykonywana w procesie wykonywania prawa przez wszystkie sądy, ale najważniejsza jest wykładnia stosowana przez Sąd Najwyższy. Sąd ten może rozpoznawać skargi kasacyjne wnoszone od orzeczeń sądów II instancji, jeżeli strona stawia zarzut sprzeczności orzeczenia z prawem.

W przypadku stwierdzenia zasadności skargi Sąd Najwyższy uchyla zasądzone orzeczenie do ponownego rozpoznania, a sąd, który orzekł jest związany wykładnią Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy interpretując prawo może podejmować uchwały, jeżeli uzna, że celowe jest wyjaśnienie przepisów prawa budzących wątpliwości. Następuje to na wniosek określonych podmiotów, np. Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości. Uchwały te są podejmowane w składzie 7 sędziów, całej izby, połączonych izb lub pełnego składu.

SN podejmuje uchwały w przypadku przedstawienia do rozstrzygnięcia tzw. zagadnienia prawnego budzącego wątpliwości w konkretnej sprawie.

Interpretacja SN wiąże ten sąd w najważniejszej sprawie.

Wykładnia SN nie ma charakteru wiążącego formalnie, ale sądy ją stosują, bo nie chcą narazić się na zarzut błędnej interpretacji przepisów prawa.

- wykładnia doktrynalna ? każdy może dokonywać interpretacji przepisów prawa, ale nie ma to dla niego mocy wiążącej, bo to jest w istocie wykładnia prywatna. Natomiast na wykładnie, w szczególności: prawników, naukowców czy wybitnych praktyków wyrażoną w szczególności w komentarzach, bardzo często się powołujemy. Także sądy mogą się powoływać na wykładnie doktrynalne.

b) z uwagi na metody ich wykonywania:

- wykładnia językowa ? polega ona na ustaleniu znaczenia norm prawnych poprzez analizę struktur językowych przepisów, znaczenia poszczególnych wyrazów np. zastosowania interpunkcji.

- wykładnia celowościowa ? (funkcjonalna), która polega na określeniu celu, dla którego normy te zostały wydane.

- wykładnia systemowa ? polega ona na ustaleniu rzeczywistego znaczenia przepisów prawnych, ze względu na ich usytuowanie w systemie aktu prawnego czy całej gałęzi prawa.

-wykładnia historyczna ? interpretując przepisy prawa porównujemy je np. z uzasadnieniem projektów tych przepisów.

Luki w prawie

Luka- brak regulacji prawnej tam gdzie przepisy prawa powinny normować stosunki społeczne. Oczywiście nie wszystkie dziedziny życia są regulowane prawem, bo w przeciwnym razie nastąpiłoby poważne naruszenie naszych swobód.

Przyczyny powstawania luk prawnych:

- kiedy ustawodawca nie jest w stanie przewidzieć wszystkich ewentualności i prawo ich nie normuje, a potrzeba jest oczywista;

- ustawodawca świadomie pozostawia luki zwłaszcza wtedy, gdy reguluje nowe dziedziny i nie dysponuje doświadczeniem, na którym może się oprzeć.

Wypełnienie luk w prawie następuje za pomocą:

- analogii na podstawie ustawy- występuje wtedy, gdy do jakiegoś stanu faktycznego dostosowane są normy prawne odnoszące się do stanu innego ale podobnego.

- analogii prawa ? luki występujące w przepisach prawa odnoszą się do spraw, które nie są podobne do żadnych innych unormowanych w ustawie, wtedy sąd może orzec na podstawie stworzonej przez siebie normy wyprowadzonej z ogólnych zasad prawa lub określonych gałęzi. Norma nie ma charakteru trwałego i jest przeznaczona wyłącznie na rozstrzygnięcie danej sprawy. Ta analogia ma największe zastosowanie w prawie cywilnym.

Ograniczenia: nie dopuszczalne jest stosowanie analogii w prawie karnym, bowiem karać można wyłącznie a czyny, których dokonanie jest wyraźnie zabronione w drodze ustawy pod groźbą kary.

Date: 2016-06-13; view: 6