Układy zbiorowe pracy

Co to jest prawo?

Prawo- to system norm prawnych, regulujących określone stosunki społeczne, norm pochodzących od państwa, zabezpieczonych możliwością użycia przez państwo środków przymusu.

Prawo wyznacza wzorce zachowań, które powinny być respektowane przez społeczeństwo i określa zasady odpowiedzialności za ich naruszenie.

Prawo dzieli się na gałęzie prawa, które zawierają normy prawne do siebie podobne i regulują podobne stosunki społeczne.

Trzy podstawowe gałęzie prawa:

- prawo cywilne

- prawo administracyjne

- prawo karne

Kryterium podziału jest metoda regulacji prawnej.

Prawo cywilne- to zespół norm prawnych regulujących określone stosunki społeczne za pomocą metody cywilno-prawnej (metoda, która polega na równorzędności podmiotów i braku podporządkowania).

Prawo administracyjne ? to zespół norm prawnych, które regulują określone stosunki społeczne a pomocą metody administracyjno-prawnej ( metoda, która polega na nierównorzędności podmiotów i podporządkowaniu obywatela wobec państwa).

Prawo karne ? zespół norm prawnych, regulujących określone stosunki społeczne za pomocą metody karnej, polegającej na operowaniu karą.

Pozostałe gałęzie prawa są wydzielone z uwagi na przedmiot regulacji prawnej, czyli rodzaje stosunków społecznych, które są regulowane za pomocą różnych metod: cywilno-prawnej, administracyjno-prawnej i karnej, np. prawo pracy reguluje stosunki społeczne w relacji pracodawca-pracownik.

Przewagę ma tu relacja cywilno-prawna, np. umowa o pracę, umowa o dzieło, umowa zlecenie; ale w ograniczonym zakresie występuje metoda administracyjno-prawna, np. powołanie, mianowanie; i metoda karna, np. odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników.

W prawie podatkowym przedmiotem regulacji jest stosunek pomiędzy państwem a podatnikiem za pomocą przede wszystkim metody administracyjnej i metody karnej.

Systemy prawa

Istnieją dwa podstawowe systemy prawa:

- prawo stanowione

- prawo precedensowe

Prawo stanowione- to jednostronny i władczy akt decyzyjny podjęty przez organ państwa, a z jego upoważnieniem, np. przez samorząd powstaje akt prawodawczy, który składa się z przepisów prawa, które kierowane są do podmiotów prawa i zawierają określone sposoby zachowania się.

Adresaci są w przepisach określani ogólnie, np. przedsiębiorcy, osoby fizyczne, przedsiębiorcy prawa handlowego, a także ogólnie określane są sposoby zachowania się. Konsekwencją w prawie stanowionym jest hierarchia źródeł prawa. Akty prawne są zróżnicowane pod względem ich mocy prawnej, np. Konstytucja, która ma najwyższą moc prawną, a zasady wyrażone w Konstytucji są konkretyzowane w ustawach i aktach wykonawczych, np. w rozporządzeniach.

Prawo precedensowe ? występuje w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Polega to na tym, że prawo nie tylko jest tworzone w formie prawa stanowionego, ale w formie precedensu prawotwórczego.

Precedens prawotwórczy ma charakter konkretny i polega na tym, że sąd podejmuje konkretną indywidualną decyzję w określonej sprawie, chociaż w obowiązujących przepisach prawa stanowionego nie ma podstaw do jej wydania lub też podstawy te są niedostatecznie określone. Sąd formułuje zasadę rozstrzygnięcia i ta zasada powinna być w przyszłości podstawą rozstrzygania spraw podobnych.

Źródła prawa ? to sformalizowany akt władzy państwowej (samorządowej) zawierający przepisy prawne.

Prawem jest tylko taka wola państwa, która się przejawia w wymaganej formie i odpowiednim trybie.

Akty prawne ? to hierarchicznie zbudowany system, w którym każdy akt prawny ma swoje miejsce. Konsekwencją tego jest fakt, że akt prawny niższego szczebla nie może być sprzeczny z aktem prawnym wyższego szczebla.

Akty prawne dzielą się na dwie podstawowe grupy:

- akty prawa powszechnie obowiązujące ? regulują postępowanie każdej kategorii adresatów. Mają adresatów określonych w sposób abstrakcyjny oraz maja nieograniczony zasięg materii, który mogą regulować. Tylko one mogą stanowić podstawę dla decyzji wydawanych osobom fizycznym, osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym nie mającym osobowości prawnej;

- akty prawa wewnętrznego ? akty prawne skierowane do adresatów wewnątrz administracji państwowej i samorządowej. Muszą być zgodne z aktami powszechnie obowiązującymi, nie mogą regulować sytuacji obywateli.

Istnieje również podział na prawo obowiązujące na terenie całego kraju oraz prawo miejscowe.

W systemie prawa stanowionego prawo powstaje głównie w drodze ustaw i aktów prawnych podporządkowanym ustawom. Jednocześnie jest ono współkształtowane przez wykładnię zawartą w orzecznictwie sądowym i doktrynie prawnej.

Akty prawne powszechnie obowiązujące są zbudowane hierarchicznie.

Na pierwszym miejscu jest Konstytucja, czyli ustawa zasadnicza. Określa ona zasady ustroju państwa, kompetencje oraz wzajemne relacje pomiędzy organami w państwie oraz podstawowe prawa: wolności i obowiązki obywateli.

Drugim w hierarchii aktem prawnym jest ustawa- akt uchwalany przez Sejm za zgodą Senatu, akt prawodawczy, który zawiera wyłącznie normy abstrakcyjne i regulujący abstrakcyjną określoną sytuację. Istnieje tzw. materia ustawowa tzn. że pewne sprawy mogą być uregulowane wyłącznie ustawą, np. nakładanie na obywateli obowiązków, ograniczanie ich praw i wolności.

Szczególną formą ustaw są kodeksy, które całościowo i względnie wyczerpująco oraz niesprzecznie i syntetycznie regulują wybrane sfery życia społecznego, np. kodeks: karny, cywilny, spółek handlowych.

Umowy międzynarodoweratyfikowane za zgodą ustawy i te maja pierwszeństwo przed ustawa, i oraz umowy międzynarodowe ratyfikowane bez upoważnienie ustawy, które są niżej w hierarchii niż ustawa.

Rozporządzenia ? stanowione przez Radę Ministrów, poszczególnych ministrów, przewodniczących Urzędów Centralnych, Komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.

Rozporządzenie mogą być wydawane wyłącznie na podstawie upoważnień wynikających z ustawy.

Organ wydający rozporządzenia zobowiązany jest we wstępie rozporządzenia podać upoważnienie wynikające z ustawy. Upoważnienia mają dwojaki charakter:

- upoważnienia obligatoryjne ? nakładają na określony organ obowiązek wydania rozporządzenia

- upoważnienia fakultatywne ? które dają wskazanemu organowi upoważnienie do wydania rozporządzenia.

W upoważnieniu ustawowym wskazany jest organ, który ma wydać upoważnienie oraz zakres materii, która ma być uregulowana, np. ustawa o karcie Polaka.

Układy zbiorowe pracy

Date: 2016-06-13; view: 43