Cechy kontroli funkcjonalnej i instytucjonalnej

Rodzaje kontroli wg kryterium okresu objętego kontrolą

· kontrola wstępna - wynikiem procesu kontroli wstępnej ma być stwierdzenie, czy zaplanowano wszystkie potrzebne zasoby: ludzkie, rzeczowe, finansowe oraz czy w momencie rozpoczęcia działania będą one na wyznaczonym miejscu, w stosownych rodzajach, ilościach i o odpowiedniej jakości;

· kontrola sterująca - wykrywa odchylenia od jakiejś normy lub celu i umożliwia dokonanie korekt przed zakończeniem określonej sekwencji działań; kontrola sterująca jest skuteczna jedynie wtedy, gdy kierownik na czas uzyska dokładne informacje o zmianach w otoczeniu lub o realizacji pożądanego celu organizacji.

· kontrola akceptująca lub odrzucająca - określa, czy może nastąpić przyjęcie określonych aspektów procedury lub czy zostały spełnione określone wcześniej warunki przed zezwoleniem na dalsze działanie; kontrola akceptująca jest szczególnie pożyteczna jako instrument dodatkowego sprawdzania (poza kontrolą sterującą), stosowana jest tam, gdzie bezpieczeństwo odgrywa podstawową rolę, albo tam, gdzie w grę wchodzą bardzo duże nakłady pieniężne;

· kontrola końcowa - mierzy wyniki zakończonego działania, w jej trakcie ustala się przyczyny wszelkich odchyleń od planu lub normy, a wnioski wykorzystuje się do podobnych działań w przyszłości; kontrola końcowa służy też jako podstawa nagradzania lub motywowania pracowników.

Procedury ustanawiania procesu kontroli (wg. W. Newman’a)

1. zdefiniowanie pożądanych wyników - należy możliwie maksymalnie konkretnie określić wyniki, które kierownicy pragną uzyskać, pożądane wyniki należy przypisać osobom bezpośrednio odpowiedzialnym za ich realizację