Komunikowanie się jest symboliczne - gesty, dźwięki, litery, liczby i słowa mogą jedynie przedstawiać pojęcia, które mają przekazywać lub stanowić ich przybliżenie.
KOMUNIKACJA JEDNO- i DWUKIERUNKOWA
Jednokierunkowe komunikowanie - nadawca przekazuje komunikat bez oczekiwania lub utrzymywania sprzężenia zwrotnego z odbiorcą. Przykładami jednokierunkowego komunikowania się są zazwyczaj ustalenia dotyczące zasad postępowania, ogłaszane przez naczelne kierownictwo.
Dwukierunkowe komunikowanie - występuje wtedy, gdy istnieje sprzężenie z odbiorcą. Przekazanie propozycji podwładnemu i uzyskanie w zamian pytania lub kontrpropozycji jest przykładem dwukierunkowego komunikowania się.
MODEL PROCESU KOMUNIKACJI
ODBIORCA
SZUM
NADAWCA SZUM ODBIORCA
(ODBIORCA) (NADAWCA)
PROCES KOMUNIKOWANIA SIĘ
ELEMENTY MODELU KOMUNIKACJI
Nadawca (źródło)
Nadawca zapoczątkowuje proces komunikacji. W organizacji nadawcą jest osoba, która ma informację, potrzebę lub chęć i ce1 w jej przekazaniu innej osobie lub osobom. Bez powodu, celu lub chęci nadawca nie ma potrzeby nadawania.
Kodowanie
Kodowanie następuje wtedy, gdy nadawca przekształca informację w wiele symboli. Kodowanie jest konieczne, informację bowiem może przekazywać jedna osoba drugiej jedynie w postaci obrazów lub symboli
Komunikat
Komunikat jest fizyczną formą zakodowania informacji. Przyjmuje on każdą postać, którą może odczuć i zrozumieć jeden lub więcej ze zmysłów odbiorcy.
Kanał
Kanał jest środkiem przekazywania informacji przez jedną osobę drugiej; często jest nieodłączny od komunikatu. Aby komunikacja była skuteczna i sprawna, kanał musi być odpowiedni do komunikatu.
Odbiorca
Odbiorcą jest osoba, której zmysły postrzegają komunikat nadawcy. Może występować duża liczba odbiorców lub jeden człowiek.
Dekodowanie
Dekodowanie polega na interpretowaniu przez odbiorcę komunikatu i przetwarzaniu go w zrozumiałą informację. Odbywa się to w dwu etapach: odbiorca musi najpierw otrzymać komunikat, a następnie go przetworzyć.
Szum
Szumem jest każdy czynnik, który zakłóca, powoduje zamieszanie lub w inny sposób przeszkadza w komunikacji. Występuje szum wewnętrzny lub zewnętrzny. Szum może się pojawić w każdym etapie procesu komunikowania się.
Sprzężenie zwrotne
Sprzężenie zwrotne jest odwróceniem procesu komunikowania się, w którym wyraża się reakcja na komunikat nadawcy. Ponieważ odbiorca staje się nadawcą, sprzężenie zwrotne obejmuje te same etapy, co pierwotne komunikowanie się.
Przeszkody w komunikowaniu się
Różnice w postrzeganiu.
Ludzie o odmiennej wiedzy i doświadczeniu często patrzą na to samo zjawisko z różnych punktów widzenia. Sposób postrzegania komunikatu zależy od otoczenia.
Różnice językowe
Różnice językowe często są ściśle związane z różnicami w indywidualnym postrzeganiu. Aby komunikat został właściwie przekazany, słowa muszą znaczyć to samo dla nadawcy i dla odbiorcy. Znaczenie symboli musi być wspólne.
Szum
Szumem jest każdy czynnik, który zakłóca, powoduje zamieszanie lub w inny sposób przeszkadza w komunikowaniu się.
Emocje
Reakcje emocjonalne - gniew, miłość, odruchy obronne, nienawiść, zazdrość, lęk, zakłopotanie - wpływają na zrozumienie komunikatów i na to, jak komunikaty oddziałują na innych.
Niezgodne komunikaty werbalne i pozawerbalne
Język jest podstawowym środkiem komunikowania się, jednakże komunikaty, które wysyłamy i otrzymujemy, są silnie uwarunkowane przez takie czynniki pozawerbalne, jak ruchy ciała, ubiór, odległość od osoby, z którą rozmawiamy.
Nieufność
Wiarygodność komunikatu jest uzależniona w znacznym stopniu od wiarygodności nadawcy w pojęciu odbiorcy.
Rodzaje komunikacyjnych zachowań obronnych i podtrzymujących
zachowania obronne
zachowania podtrzymujące
1. wartościowanie
1. opis
2. kontrola
2. orientacja na problem
3. strategia
3. spontaniczność
4. neutralność
4. empatia
5. wyższość
5. równość
6. pewność
6. warunkowość
Komunikowanie się w organizacjach
Wszystkie czynniki, przedstawione w odniesieniu do komunikowania się osób, dotyczą też komunikowania się w organizacjach. Skuteczne komunikowanie się w organizacjach, tak samo jak gdziekolwiek indziej, także wymaga przekazania przez jedną osobę dokładnego komunikatu drugiej (lub może kilku ludziom).
Czynniki wpływające na skuteczność komunikowania się w organizacjach wg Raymond’a V. Lesikar’a)
1. Oficjalne kanały informacji
Wpływają na skuteczność komunikowania dwoma sposobami. Po pierwsze, obejmują one coraz większe odległości w miarę rozwijania się i wzrostu organizacji. Po drugie, oficjalne kanały informacji utrudniają swobodny przepływ informacji między szczeblami organizacji.
Struktura władzy organizacji
wywiera podobny wpływ na skuteczność komunikowania się. Różnice pozycji i władzy pomagają w ustaleniu, kto z kim może wygodnie się porozumiewać. Różnice władzy między poszczególnymi osobami oddziałują też na treść i dokładność informacji.
3. Specjalizacja zadań
ułatwia komunikowanie się wewnątrz zróżnicowanych, grup. Członkowie tej samej grupy roboczej prawdopodobnie posługiwać się będą tym samym żargonem, horyzontem czasu, będą mieli wspólne cele, zadania i style osobiste. Natomiast komunikacja między wysoce zróżnicowanym grupami prawdopodobnie będzie utrudniona.
4. Posiadanie informacji na własność
oznacza, że poszczególne osoby mają jedyną w swoim rodzaju informację i wiedzę o swojej pracy. Wiele osób o takich umiejętnościach i wiedzy niechętnie dzieli się tą informacją z innymi. W efekcie w organizacji nie ma w pełni otwartego komunikowania się.
Sieci komunikacji w organizacjach
Organizacje mogą różnie projektować swoje sieci komunikacyjne czy struktury komunikowania się. Niektóre sieci projektowane są w sposób sztywny. Celem takiej sieci jest zazwyczaj uchronienie kierowników wyższych szczebli od przeciążenia zbędnymi informacjami oraz utrzymanie ich władzy i pozycji. Inne sieci projektowane są luźniej: zachęca się poszczególne osoby do komunikowania się ze wszystkimi na dowolnych szczeblach. Są one stosowane tam, gdzie pożądany jest swobodny przepływ informacji, na przykład w dziale badawczym.