Home Random Page


CATEGORIES:

BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism






Według klasyfikacji CIA

Oksana Pasichnyk

Grupa: 35 FH-A-1

Kierunek: Stosunki międzynarodowe

 

Europa Wschodnia

Według podziału używanego przez Wydział Statystyczny Organizacji Narodów Zjednoczonych, w skład Europy Wschodniej wchodzą:

· Białoruś

· Bułgaria

· Czechy

· Mołdawia

· Polska

· Rumunia

· Rosja

· Słowacja

· Ukraina

· Węgry

Zakwalifikowanie konkretnych państw lub obszarów do danego regionu ma na celu ułatwienie badań statystycznych i nie jest wyrazem uznania przez Organizację Narodów Zjednoczonych przynależności politycznej lub innej danego państwa lub obszaru.

Grupa Ekspertów ONZ ds. Nazw Geograficznych

Grupa Ekspertów ONZ ds. Nazw Geograficznych, wchodząca w skład Wydziału Statystycznego Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ, została założona w celu rozpatrzenia technicznych problemów standaryzacji nazw geograficznych. Grupa ta składa się z ekspertów wchodzących w skład różnych sekcji geograficznych i językowych, powołanych podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Standardyzacji Nazw Geograficznych.

W skład sekcji "Europa Wschodnia oraz Azja Północna i Środkowa" wchodzą przedstawiciele następujących państw europejskich:

· Białoruś

· Bułgaria

· Rosja

· Ukraina

Sekcję tę tworzą również następujące państwa azjatyckie: Armenia, Azerbejdżan, Mongolia, Uzbekistan i Kirgistan.

Ponieważ poszczególne państwa mają pełną dowolność w wyborze sekcji regionalnej, do której będą należeć, podział taki nie jest formalny.

Według klasyfikacji CIA

Amerykańska Centralna Agencja Wywiadowcza, w swoim corocznym raporcie The World Factbook, do krajów Europy Wschodniej zalicza:

· Białoruś

· Estonia[5]

· Litwa

· Łotwa

· Mołdawia

· Ukraina

Natomiast do krajów Europy Południowo-Wschodniej CIA zalicza:

· Albania

· Bułgaria

· Bośnia i Hercegowina

· Chorwacja

· Czarnogóra

· Serbia

· Macedonia

· Rumunia

· Turcja

Rosja zaklasyfikowana jest jako państwo transkontynentalne.

Występuje w Europie Wschodniej (głównie w Rosji i na Ukrainie). Notowane tam temperatury wykazują duże amplitudy roczne, np. 30°C w Moskwie. Opady rzadko przekraczają Klimat umiarkowany lądowy 500 mm i przypadają przeważnie na lato. Zimy są długie i mroźne (zwłaszcza w podstrefie chłodnej), a lata bywają upalne (w podstrefie cieplej).



Rozmieszczenie pokładów bogactw mineralnych jest ściśle związane z budową geologiczną obszaru Europy Wschodniej. Na obszarach Mezoeuropy znajdują się największe złoża węgla kamiennego, pochodzące z górnego karbonu. Zaliczają się do nic złoża: Polski(Zagłębia Górnośląskie, Dolnośląskie, Lubelskie), Rosji (Zagłębie Peczorskie), Ukrainy (Zagłębie Donieckie).

W skałach porowatych, pochodzących z różnych okresów geologicznych, spotyka się złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Ropa naftowa występuje ponadto w skałach pociętych uskokami bądź towarzyszy wysadom solnym. Do największych w Europie obszarów roponośnych zalicza się: obszary między Wołgą a Uralem, tzw. "drugie Baku".

Najwartościowsze rudy żelaza najczęściej związane są ze skałami metamorficznymi. Do złóż tego typu należą eksploatowane w rejonie Kurska i Krzywego Rogu magnetyty.

Ze względu na różnorodność skał, na których wykształciły się gleby oraz zróżnicowanie warunków klimatycznych układ gleb w Europie ma charakter mozaikowy, a jedynie w części wschodniej kontynentu strefowy. Jako iż gleby formują się w wyniku oddziaływania roślinności i warunków klimatycznych na podłoże skalne, rodzaj gleby występującej na danym terenie zależy od rozkładu stref klimatycznych i występujących w nich formacji roślinnych. W związku z tym w Europie, w strefie klimatów zimnych, gdzie procesy chemiczne przebiegają powoli a powstająca gleba poddawana jest erozji mrozowej profile glebowe są słabo wykształcone, zaś gleby tam występujące należą do gleb tundrowych. W strefie klimatu umiarkowanego chłodnego (od Skandynawii, przez północną część Niziny Wschodnioeuropejskiej, aż do Uralu) przeważają gleby bielicowe i darniowo-bielicowe (te ostatnie występują w części południowej omawianego rejonu).

Ludność Europy to około 730 mln osób.Najwięcej mieszkańców liczy Federacja Rosyjska – 140 mln, z czego około 105 mln w części europejskiej. Dalsze miejsca zajmują kolejno: Niemcy (81 mln), Francja (64 mln), Wielka Brytania (62 mln), Włochy (60 mln), Hiszpania (46 mln), Ukraina (45 mln) i Polska (38 mln – 8 miejsce).

Europa Wschodnia, w znaczeniu kulturowym, należy do bizantyjsko-prawosławnego (bizantyjsko-słowiańskiego) kręgu kulturowego - pod względem kulturowym zalicza się do niej następujące państwa:

· Rosja

· Białoruś

· Ukraina

· Mołdawia

Ponadto, do kręgu tego należą następujące państwa Europy Południowo-Wschodniej:

· Albania

· Bośnia i Hercegowina

· Bułgaria

· Czarnogóra

· Grecja

· Macedonia

· Serbia (poza Wojwodiną i Belgradem - Europa Środkowa)

Rumunia przynależy częściowo do Europy Wschodniej (Mołdawia), Południowo-Wschodniej (Wołoszczyzna) i Środkowej (Transylwania, Banat, Bukowina).

Naukowcy zajmujący się podziałami Europy wyraźnie odróżniają, w ujęciu kulturowym, Europę Południowo-Wschodnią: dawne bizantyjskie cesarstwo wschodnie i państwa stworzone przez Słowian na Półwyspie Bałkańskim - terytorium niegdyś podbite przez Imperium Osmańskie, od Europy Wschodniej, której centrum kulturowym jest Rosja, mająca za sobą doświadczenie wieloletniego jarzma tatarskiego i która wykształciła swój specyficzny model kulturowy .

Pojęcie sztuce Europy Wschodniej może być problematyczne , gdy stosuje się do prac tworzonych przed II wojną światową , ponieważidea Europy Wschodniej opiera się bardziej na politycznej konstrukcji bloku wschodniego , niż rzeczywistego położenia geograficznego tych krajów. Podczas gdy niektóre kraje z pewnością należą do wschodniej części kontynentu (kraje bałtyckie , Rosja) , inne należą do Europy Środkowej (Polska,byłej NRD , Czechy , Słowacja i Węgry) , i pozostałych krajach (Rumunia, Bułgaria, Albania , apo Jugosłowiańska Zjednoczone) wchodzą w południowej Europie i na Bałkanach.To rozproszenie geograficzne jest odpowiedzialny za różnorodność tradycji kulturowych i wpływów widocznych w regionie. Jest to szczególnie prawdziwe w odniesieniu dopre -modern i pierwszych nowoczesnych okresy , gdy bliskość geograficzna często określa kierunek wpływów i rozpowszechniania poszczególnych motywów dekoracyjnych , stylów architektonicznych , technik i tradycji ikonograficznych . Choć obszary należące do Europy Środkowej rozwinął bliskie stosunki z zachodnich i północnych europejskich centrów kulturalnych, tych na obszarach południowej i wschodniej , tradycyjnie związane z prawosławia , często wyglądał na Bliskim Wschodzie i na Morzu Śródziemnym .

Europę zalicza się do najlepiej rozwiniętych pod względem gospodarczym regionów świata. O państwach zachodnioeuropejskich takich jak Wielka Brytania, Niemcy, czy Francja, mówi się, że są jednymi z najbardziej zamożnych krajów na Ziemi. Mimo to czasami również i one mają trudności gospodarcze. Jednak w mediach najczęściej pojawiają się informacje o problemach ekonomicznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, takich jak Rosja, Mołdawia, Białoruś, Ukraina, czy Rumunia.

O potencjale ekonomicznym naszego kontynentu świadczy fakt, iż gospodarka europejska wytwarza około 1/3 produktu światowego brutto. Ponadto Europa odgrywa bardzo ważną rolę w handlu międzynarodowym. Na nasz kontynent przypada około 45 % wartości światowych obrotów handlowych. O wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego Europy świadczy również struktura PKB. 65 % PKB wytwarzają usługi, natomiast znikomy jest udział rolnictwa, bo tylko 3 %. Porównując poszczególne kraje i regiony naszego kontynentu, można zauważyć, że cechuje się on znacznym zróżnicowaniem poziomu rozwoju gospodarczego. Duże są także różnice w standardzie życia mieszkańców poszczególnych państw. Dotyczy to zwłaszcza zamożnych krajów Europy Zachodniej oraz słabiej rozwiniętych pod względem ekonomicznym państw Europy Wschodniej. O znacznych dysproporcjach między tymi rejonami świadczy fakt, że kraje zachodnioeuropejskie, w których mieszka poło Europejczyków, wytwarzają ponad 3/4 wartości PKB całego kontynentu. Przyczyny powyższych różnic są związane z odmiennym rozwojem historyczno-gospodarczym tych dwóch części kontynentu. W krajach Europy Zachodniej dużo wcześniej została zapoczątkowana rewolucja przemysłowa. W jej wyniku już od XIX wieku rozpoczął się szybki rozwój przemysłu i transportu oraz stopniowe ograniczanie roli rolnictwa. Rożnice te, pogłębiły się w latach 1945-1990, gdy w większości krajów Europy Środkowo-Wschodniej funkcjonowała nieefektywna gospodarka socjalistyczna.

Rozpatrując obroty handlu międzynarodowego ze względu na masę towaru, dominują w nim:

- surowce mineralne – głównie ropa naftowa, rudy żelaza, miedzi, węgiel kamienny, gaz ziemny, rudy cyny i boksyty;

- zboża – głównie pszenica;

- rolnicze surowce przemysłowe – przede wszystkim bawełna;

- używki i owoce – cytrusy, banany, kawa, herbata.

W handlu światowym pod względem wartości (w cenach bieżących) dominują wyroby przemysłowe – ok. 70% ogólnej wartości obrotów, choć stanowią tylko ok. 10% masy towarów znajdujących się w obrocie.

Geograficzna struktura eksportu i importu towarów zależy od rozmieszczenia surowców.

Kraje Europy Środkowo-Wschodniej – eksportują głównie surowce i półprodukty oraz maszyny i urządzenia, importują produkty przemysłu high- -tech. Udział tej grupy krajów w obrotach handlowych świata wynosi obecnie ok. 5%.

Państwa regionu CEE zrobiły w ciągu ostatnich dwóch dekad duże postępy w konwergencji, ale zaszkodził im kryzys lat 2008-2009.

 

Państwa Europy Środkowo-Wschodniej znajdują się od upadku komunizmu (czyli od ponad 20 lat) w procesie konwergencji ekonomicznej. Konwergencja, mierzona jako relacja PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej dla danego kraju CEE w stosunku do odpowiedniej średniej dla „starej” unijnej piętnastki (UE-15), pokazuje, że państwa regionu zrobiły ogromny postęp. Polska, na przykład, w 1991 roku zaczynała z wymienionym wskaźnikiem na poziomie 34 proc. średniej dla UE-15, a w 2012 osiągnęła już , według danych Komisji Europejskiej cytowanych w najnowszym raporcie Erste Group Konwergencja 2.0., poziom 60 proc., trzeci najwyższy w Europie Środkowo-Wschodniej, za Czechami i Słowacją.

 

„Oczywiście, im wyższy poziom początkowy, tym bardziej umiarkowane doganianie” – piszą o konwergencji analitycy Erste, cytując przykład Czech i Słowacji. O ile Słowacja nadrobiła bardzo wiele w ciągu ostatnich dwóch dekad, zaczynając w 1992 roku od 36 proc. średniego PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej dla 15 „starych” członków Unii i dochodząc do 69 proc. w 2012 roku, o tyle Czechy rozpoczęły konwergencję na poziomie 64 proc. w1991 roku i do 2012 roku zyskały „tylko” 10 pkt proc. – pokazuje Erste.

Kryzys, który wybuchł w 2008 roku, zahamował jednak proces konwergencji w Europie Środkowo-Wschodniej, gdyż większość państw regionu nie zrobiła od tego czasu zbyt dużych postępów w doganianiu Europy Zachodniej. „Tylko Polska i Turcja, które były w stanie bardziej zdystansować się od recesji w strefie euro, oparły się temu trendowi” – piszą analitycy Erste. To spostrzeżenie skłoniło badaczy do zakwestionowania trwałości modelu wzrostu gospodarczego państw CEE w jego obecnej formie, a zarazem do podjęcia próby zidentyfikowania czynników, które mogłyby pchnąć proces konwergencji tych państw dalej.

Polska i inne państwa CEE na globalnej skali konkurencyjności

Przydatnym narzędziem do dokładniejszej analizy postępów w konwergencji państw regionu CEE okazuje się raport o konkurencyjności Global Competitiveness Report 2012–2013 Światowego Forum Ekonomicznego (WEF). Pojęcie konkurencyjności w ujęciu WEF łączy dwanaście filarów konkurencyjności z trzema etapami rozwoju gospodarki danego kraju: etapem, w którym gospodarkę napędzają konkretne czynniki (factor-driven economy), wzrost wydajności (efficiency-driven economy) oraz innowacje (innovation-driven economy).

Polska, obok Chorwacji, Węgier, państw bałtyckich oraz Turcji, znajduje się według najnowszego raportu WEF w okresie przejściowym pomiędzy gospodarką napędzaną wzrostem wydajności a najbardziej zaawansowaną gospodarką napędzaną innowacjami. „Polska wyróżnia się pośród krajów w okresie przejściowym wysoką konkurencyjnością, lecz wciąż głównie dzięki wydajności, nie innowacji” – czytamy w raporcie Erste Group. Warto przybliżyć pojęcia konkurencyjności i rozwoju ekonomicznego według WEF w kontekście państw regionu CEE – pozwoli to lepiej zrozumieć proces konwergencji, w którym się znajdują.

Pierwszy etap określany jest przez WEF mianem factor-driven i dotyczy gospodarek, które „konkurują w oparciu o czynniki, które mają dane – zasadniczo nisko wykwalifikowaną siłę roboczą i surowce naturalne.” Filary konkurencyjności na tym etapie rozwoju gospodarki to „dobre funkcjonujące instytucje publiczne i prywatne (I filar), dobrze rozwinięta infrastruktura (II filar), stabilne otoczenie makroekonomiczne (III filar), zdrowa siła robocza z co najmniej podstawowym wykształceniem (IV filar).” Wszystkie gospodarki Europy Środkowo-Wschodniej mają już ten etap rozwoju za sobą.

 

Drugi etap według WEF, efficiency-driven, obejmuje gospodarki, w których „konkurencyjność w coraz większym stopniu napędzana jest poprzez wyższą edukację i szkolenia (V filar), wydajne rynki towarowe (VI filar), dobrze funkcjonujące rynki pracy (VII filar), rozwinięte rynki finansowe (VIII filar), zdolność wykorzystania korzyści z istniejących technologii (IX filar) oraz duży rynek wewnętrzny i zagraniczny (X filar).” Gospodarki w CEE znajdujące się według WEF na etapie wzrostu na drodze zwiększania wydajności to Rumunia, Bułgaria, Serbia, BJR Macedonii, Bośnia i Hercegowina, Albania i Ukraina.

 

Wreszcie trzeci etap rozwoju gospodarki, w nomenklaturze WEF innovation-driven, dotyczy gospodarek, w których „firmy muszą konkurować poprzez produkowanie nowych, różnorodnych towarów z wykorzystaniem nowych technologii (XII filar) i/lub [zastosowanie] najbardziej wyrafinowanych procesów produkcyjnych i modeli biznesowych (XI filar)” – czytamy w raporcie WEF. „Na tym etapie, pensje urosły już tak mocno, że nie sposób utrzymać ich na tym poziomie inaczej, jak tylko poprzez konkurowanie za pomocą nowych i unikalnych produktów” – piszą eksperci Erste, wyjaśniając pojęcie WEF w kontekście ścieżki konwergencji państw CEE. Tylko dwa państwa tego regionu, mianowicie Czechy i Słowacja, zostały w najnowszej edycji raportu WES sklasyfikowane jako gospodarki napędzane innowacjami.

 

Dalsze postępy państw CEE w procesie konwergencji zależą od inwestycji w edukację, badania i rozwój

 

Dotychczasowy model wzrostu gospodarek Europy Środkowo-Wschodniej był zasadniczo oparty na przemyśle. „Państwa CEE wykorzystały reintegrację Europy dla swojej własnej gospodarczej korzyści i zagraniczni inwestorzy odkryli ten region jako miejsce, gdzie warto inwestować” – czytamy w raporcie Erste. Te inwestycje w coraz bardziej zaawansowane gałęzie gospodarki poskutkowały „ogromnymi wzrostami produktywności” w połączeniu z relatywnie niskimi kosztami pracy, co pozwoliło państwom regionu zrobić postępy w procesie konwergencji z zachodnią i północną Europą. Działa to jednak tylko do pewnego momentu, ponieważ „(…) czysta konkurencyjność kosztowa nie wystarczy, gdy państwa zbliżają się do technologicznej granicy” – piszą ekonomiści Erste, dodając, że „kluczem do dalszego doganiania [gospodarek zachodnich przez gospodarki CEE] będzie zastąpienie importu wiedzy innowacyjnymi, nowymi produktami tworzonymi wewnątrz tych krajów.”

 

Jak można to osiągnąć? „Wyzwanie dla Europy Środkowo-Wschodniej, najogólniej, polega na zarządzaniu przejściem od importowanych wzrostów produktywności do endogenicznych źródeł innowacji jako motorów wzrostu” – czytamy w raporcie Konwergencja 2.0. To przejście możliwe jest jedynie w warunkach wyraźnego skupienia się na edukacji i innowacji, co wiąże się z silnym wzrostem wydatków na badania i rozwój (R&D) oraz nauczanie.Te czynniki również można zmierzyć. Bank Światowy rozwinął indeks gospodarek opartych na wiedzy (Knowledge Economy Index – KEI), który opiera się na czterech filarach: „[1] gospodarcze i instytucjonalne ramy ustrojowe, które zachęcają do efektywnego wykorzystywania istniejącej i nowej wiedzy (…); [2] wykształcona i wykwalifikowana populacja (…); wydajny system innowacji obejmujący firmy, centra badawcze, uniwersytety, konsultantów i inne organizacje (…); [4] technologię informacyjną i komunikacyjną” – wynika z informacji na stronie Banku Światowego poświęconej KEI. W zeszłorocznej edycji indeksu KEI, Polska zajęła 38. miejsce wśród 146 państw, wciąż plasując się za kilkoma innymi państwami z regionu: Czechami (26. miejsce), Słowacją (33.), Estonią (19.), Litwą (32.), Łotwą (37.), a także Słowenią (28.) i Węgrami (27.). Polska wypada dość dobrze, jeśli chodzi o II filar KEI, edukację, zajmując 26. miejsce w rankingu oceniającym wyłącznitę sferę. Słabiej jednak wypadamy w rankingu oceniającym państwa w zakresie IV filaru KEI, sieci informatycznej i komunikacyjnej – tutaj zajmujemy dopiero 49. miejsce.

Pewnym bodźcem do działania w tym zakresie jest dla Polski program Europe 2020, unijna „strategia dla tworzenia miejsc pracy i inteligentnego, zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (…) w oparciu o pięć głównych celów UE, których wykonanie mierzone jest obecnie za pomocą ośmiu głównych wskaźników.” Te cele na rok 2020, specyficznie dla Polski, obejmują osiągnięcie 71 proc. stopy zatrudnienia w populacji w wieku od 20-64 lat (w 2011 roku ta stopa wynosiła 64,8 proc.), wydatki brutto na badania i rozwój na poziomie 1,7 proc. PKB (w 2011 roku było to 0,77 proc.) oraz wyższe wykształcenie wśród 45 proc. Polaków w wieku od 30 do 34 lat (w 2011 było to 36,9 proc.). Te cele mogą wydawać się ambitne, ale zaangażowanie się w ich osiągnięcie jest kluczowe dla dalszego wzrostu gospodarczego i konwergencji. Perspektywy są pozytywne: według prognoz OECD, państwa CEE-4, czyli Polska, Czechy, Węgry i Słowacja będą notować szybszy wzrost potencjalnej produkcji (rozumianej jako najwyższy poziom PKB, jaki dana gospodarka może utrzymać przez dłuższy czas) aż do roku 2050.

 

 


Date: 2016-01-14; view: 1064


<== previous page | next page ==>
Part 6. Interpolation and Extrapolation of Functions | Paraphrasing Exercise 5
doclecture.net - lectures - 2014-2024 year. Copyright infringement or personal data (0.011 sec.)