Friedrich Nietzsche (filolog klasyczny)

MŁODA POLSKA

1890-1918 pozytywizm a dwudziestolecie międzywojenne

1890-1900 nowe programy literackie, dochodzi do głosu poezja. Dominują postawy schyłkowe, dekadenckie, pesymistyczne (Prus “Lalka, 1890, “Emancypantki” 1894, “Faraon” 1897, Sienkiewicz “Bez dogmatu” 1891, “Rodzina Połanieckich” 1895).

1900-1910 dominacja literatury patriotycznej, zaangażowanej (Wyspiański, Żeromski). Postają najważniejsze dzieła epoki (Hymny, Chłopi, Wesele, Ludzie bezdomni).

1910-1918 okres rozrachunku z literaturą Młodej Polski

Kazimierz Wyka: modernizm – to pewna postawa światopoglądowa, ideowa, artystyczna, akceptująca wszystko to, co w kulturze i literaturze nowe, nowatorskie, odmienne.

Modernizm: Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura powojenna.

Tło społeczne i kulturowe

XIX wiek – prawie nie było wojen w Europie, dużo wydarzeń w zakresie nauki, techniki. Europa przeżyła wyż demograficzny – zrosła dwukrotnie.

Rosyjska: rozwinięty przemyśl, istnienie klasy robotniczej, a na poziomie kultury, nauki i oświaty – stagnacja prawie, rusyfikacja.

Austriacka: największe swobody polityczne. Kraków – centrum Młodej Polski

Pruska: germanizacja

Inspiracje filozoficzne: Artur Schopenhauer (Gdańsk)

Świat jako wola i wyobrażenie 1819 (wola – to ślepy, irracjonalny impuls ► poczucie braku ► rezygnacja ► motyw świętości i współczucia

Schopenhauer –pisał o nim jego biograf Fryderyk Paulsen – wskrzesił na nowo zrozumienie religii odkupienia

Świat zewnętrzny, dany zmysłowo – to wyobrażenie, złudzenie, zasłona Mai

W doświadczeniu bezpośrednio dana jest – wola

Irracjonalizm (bezrozumny popęd, męka istnienia, lęk przed śmiercią)

Pesymizm

Pewną ulgę w cierpieniu przynosi sztuka (zaspokaja nieustanny pęd niezaspokojonej woli, daje najwyższy możliwy rodzaj poznania)

Mit estetyczności – sztuka to doskonalszy sposób poznania rzeczywistości

Friedrich Nietzsche (filolog klasyczny)

Narodziny tragedii z ducha muzyki : pierwiastek apolliński (ład, harmonia – sztuki plastyczne) i dionizyjski (chaos, ludzkie – muzyka)

Współczesny świat – mieszczański, wytworzył swoje reguły i narzucił jednostkom silnym

Chrześcijaństwu przeciwstawił starożytną Grecje i Francję XVI i XVII wieku

Przewartościowanie wszystkich wartości

Idea nadczłowieka i aktywizmu

Tako rzecze Zaratustra i Wola mocy

Ostatnie 10 lat swojego życia spędził w zakładzie dla obłąkanych

Gott ist tot – Bóg nie żyje. Lecz cóż to oznacza? I co wynika z faktu śmierci Boga? Otóż, zdaniem Nietzschego, człowiek współczesny przestał odczuwać obecność Boga w świecie, w odróżnieniu od ludzi żyjących w starożytności czy choćby w średniowieczu. W owych czasach czyny człowieka pociągały za sobą prędką reakcję Boga w życiu doczesnym, Boga należało się bać tu i teraz. Dziś każdy może liczyć na jego miłosierdzie – rozważa się problem, czy piekło w ogóle istnieje. Komu potrzebny jest jeszcze taki Bóg? Dlatego musiał on przenieść się w sferę abstrakcji, odejść w zapomnienie. Jest jeszcze, lecz jako martwy.

Francuski myśliciel Henri Bergson

Intelekt deformuje obraz świata, ponieważ:

1) atomizuje go i rozbija na fragmenty to, co stanowi jedność

2) traktuje rzeczywistość mechanicznie

3) unieruchamia ją i ustatycznia

4) upraszcza i zubaża obraz świata

Intuicja jak coś bliższego instynktowi, jako wytwór organizmu biologicznego

Pojęcie pędu życiowego (dynamiczne rozumienie świata) ►życie zmienia się zbyt szybko by za nim zdążyć (Bolesław Leśmian)

Date: 2016-01-14; view: 720