CATEGORIES:
BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism
Literatura emigracyjna
LITERATURA POLSKA
ŚREDNIOWIECZE
Początek: 966 r. - chrzest Mieszka I, początek państwowości polskiej.
Koniec: początek XVI w. (już pod koniec XV w. powstawały jednak w Polsce łacińskie utwory renesansowe).
-Bogurodzica (jeden z pierwszych tekstów drukowanych w języku polskim) jest to średniowieczna, najstarsza polska pieśń religijna i najstarszy polski tekst poetycki. Bogurodzica składa się z modlitewnych próśb.
RENESANS (XVI wiek)
MIKOŁAJ REJ(1505-1569) - wybitny polski poeta i prozaik okresu Odrodzenia. Był także politykiem oraz muzykiem. Po śmierci został uznany za "ojca polskiej literatury".
Był jednym z pierwszych polskich poetów piszących w języku polskim.
"A niechaj narodowie wżdy postronni znają, że Polacy nie gęsi, iż swój język mają".
JAN KOCHANOWSKI (1530-1584)
-Fraszki: -„Do gór i lasów”, „Raki”, „Na lipę”, „Na dom w Czarnolesie”,
„O doktorze Hiszpanie”, „O miłości”, „O żywocie ludzkim”...
-Treny -cykl z 19 wierszy. Zostały poświęcone zmarłej córce poety – Urszuli.
-„Odprawa posłów greckich” -jedyny dramat Jana Kochanowskiego. Autor rozwinął w nim jeden z epizodów mitu o wojnie trojańskiej.
BAROK
Jan Chryzostom Pasek (Pamiętniki)
OŚWIECENIE
IGNACY KRASICKI -poeta, dramaturg i publicysta, jeden z głównych promotorów polskiego Oświecenia; książę poetów polskich. Tworzył bajki, satyry i poematy heroikomiczne.
-Bajki:„Bogacz i żebrak”, „Myszy”, „Przyjaciele”, „Komar i mucha”, „Kot i kogut”, „Ptaszki w klatce”, „Syn i ojciec” itd.
-Poemat „Monachomachia”
JULIAN URSYN NIEMCEWICZ - polski dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz.
Powrót posła - komedia polityczna 1791
ROMANTYZM
Polska literatura romantyczna zawarta w ramach czasowych 1822-1863.
ALEKSANDER FREDRO – polski komediopisarz, pamiętnikarz i poeta.
„Zemsta”-komedia. (Papkin, Cześnik, Milczek...)
ADAM MICKIEWICZ
"Ballady i romanse" - tomik wierszy Adama Mickiewicza, wydany w 1822 r. Tom zawiera m.in. utwory: -Romantyczność, Świtezianka.
Najbardziej znane wiersze poety: Oda do młodości, „Romantyczność,
Sonety krymskie, Reduta Ordona
Epopeja „Pan Tadeusz”
Dramaty: „Dziady”, „Konrad Wallenrod”.
JULIUSZ SŁOWACKI -jeden z najwybitniejszych poetów polskich romantyzmu.
Dramaty: „Kordian” (Kordian), „Balladyna”(Alina, Balladyna, Goplana), „Lilla Weneda”, „Mazepa”.
POZYTYWIZM (od powstania styczniowego do lat 90. XIX wieku)
MARIA KONOPNICKA – autorka utworów poetyckich i prozatorksich. „Rota”. Nowele: „Nasza szkapa”, „Mendel gdański”.
ELIZA ORZESZKOWA –pisarka. „Nad Niemnem”, „Marta”, „Niziny”, „Dziurdziowie”.
„Gloria victis” - zbiór opowiadań, ostatnie dzieło Orzeszkowej
BOLESŁAW PRUS (właśc.Aleksander Głowacki) -pisarz i publicysta.
Nowele:Antek; Katarynka; Kamizelka;Przygoda Stasia; Powracająca fala; Michałko
Powieść „Lalka” (Stanisław Wokulski, Izabela Łęcka).
Powieść historyczna „Faraon”(Ramzes XIII, kapłan Herhor)
Powieść „Emancypantki”(pani Latter, panna Malinowska, Madzia Brzeska, Stefan Solski)
HENRYK SIENKIEWICZ - polski powieściopisarz i publicysta; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905 r. za "całokształt twórczości". Pisał ku pokszepieniu serc.
Nowele: Janko muzykant; Szkice węglem; Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela.
Nowele amerykańskie: Latarnik; Za chlebem; Sachem.
Powieści:
Trylogia:
· Ogniem i mieczem (1884) (Skrzetuski, Helena i Bohun)-wojna z Kozakami
· Potop (1886) (Kmicic, Oleńka i Bogusław Radziwiłł)-najazd szwedzki
· Pan Wołodyjowski (1888) (Wołodyjowski, Basia i Azja)-początek wojny z Turcją i pierwsze zwycięstwo Jana Sobieskiego
Inne utwory: Quo vadis (obraz Rzymu pod koniec panowania cesarza Nerona i początków chrześcijaństwa); Krzyżacy; W pustyni i w puszczy (Staś i Nel)
ADAM ASNYK -poeta, dramatopisarz. Nad głębiami (1883-1894) – cykl sonetów
STEFAN ŻEROMSKI - prozaik, dramatopisarz, publicysta, dramaturg, nazwany "sumieniem polskiej literatury".
· Ludzie bezdomni(Tomasz Judym, Joanna Podborska)
· Przedwiośnie(Cezary Baryka, Laura Kościeniecka)
· Syzyfowe prace(Marcin Borowicz, Bernard Zygier, Andrzej Radek)
· Popioły(książę Gintułt, Krzysztof Cedra, Rafał Olbromski)
· Siłaczka
MŁODA POLSKA
Młoda Polska - nazwa modernizmu w literaturze, muzyce i sztuce polskiej przypadającego na lata ok. 1890 - 1918.
GABRIELA ZAPOLSKA – sztuka „Moralność Pani Dulskiej” (pani Dulska, Mela, Zbyszek, Hanka).
JAN KASPROWICZ -poeta, dramaturg, krytyk i tłumacz; czołowy przedstawiciel Młodej Polski.Chrystus; Z chłopskiego zagonu; Świat się kończy; Ginącemu światu; Ballada o słoneczniku; Chwile; Księga ubogich.
TADEUSZ MICIŃSKI -pisarz i poeta.
KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER -poeta, nowelista, powieściopisarz i dramaturg.
Tetmajer był ulubieńcem kobiet, m.in. z powodu zmysłowych erotyków (Lubię kiedy kobieta). Zafascynowany góralskim folklorem napisał cykl opowieści Na skalnym Podhalu, ponadto epopeję tatrzańską Legenda Tatr, składającą się z dwóch części: Maryna z Hrubego i Janosik Nędza Litmanowski. Inne utwory: nowela Ksiądz Piotr.
STANISŁAW WYSPIAŃSKI -dramaturg, poeta, malarz, grafik i architekt.
Wesele (Chochoł, Rachela, Czepiec, Wernyhora); Warszawianka (Maria, Anna, generał Chłopicki); Noc Listopadowa.
WŁADYSŁAW STANISŁAW REYMONT (właśc. Stanisław Władysław Rejment) - pisarz, prozaik i nowelista. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1924. Otrzymał ją za powieść "Chłopi".
Powieści: Chłopi(Maciej Boryna, Jagna, Antek Boryna); Ziemia obiecana.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
Mianem dwudziestolecia międzywojennego określa się okres między odzyskaniem niepodległości przez Polskę (11 listopada 1918) a wybuchem II wojny światowej. Oficjalnie za Święto Niepodległości uważany jest dzień 11 listopada, a więc dzień zakończenia I wojny światowej. W dniu tym na prośbę Rady Regencyjnej Józef Piłsudski objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa.
Poeci: Władysław Broniewski, Jan Lechoń, Bolesław Leśmian, Antoni Słonimski, Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński
MARIADĄBROWSKA: „Dnie i noce” (dzieje kilku pokoleń rodziny szlacheckiej na przełomie XIX i XX w.) (Barbara Niechcic i jej mąż Bogumił, Daniel i Michalina Ostrzeńscy)
JAROSŁAW IWASZKIEWICZ: „Panny z Wilka” (Wiktor Ruben), „Brzezina”, „Sława i chwała”
TADEUSZ BOY-ŻELEŃSKI – pisarz, poeta-satyryk
STANISŁAW IGNACY WITKIEWICZ (pseud. Witkacy) - malarz, fotograf, pisarz, dramaturg i filozof (powieść „622 Upadki Bunga czyli demoniczna kobieta”, powieść „Pożegnanie jesieni”, powieść „Nienasycenie”, sztuka „Szewcy”, sztuka „Wariat i zakonnica”, sztuka „W małym dworku”)
II WOJNA ŚWIATOWA
KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI (1921-1944) – poeta pokolenia kolumbów (nazwa pokolenia młodzieży polskiej, urodzonego około roku 1920, dla którego okres wchodzenia w dorosłość przypadł na lata II wojny światowej; pokolenie to wzięło aktywny udział w ruchu oporu przeciwko okupantowi niemieckiemu oraz w powstaniu warszawskim), żołnierz Armii Krajowej.
TADEUSZ BOROWSKI (1922-1951) – poeta, prozaik, publicysta. Zbiór opowiadań: Pożegnanie z Marią
LITERATURA WSPÓŁCZESNA
Literatura emigracyjna
WITOLD GOMBROWICZ -powieściopisarz, nowelista i dramaturg („Ferdydurke” -Józio, prof. Pimko, Miętus; „Trans-Atlantyk”).
GUSTAW HERLING-GRUDZIŃSKI -pisarz, eseista, krytyk literacki, dziennikarz, żołnierz, więzień łagrów („Inny Świat”).
CZESŁAW MIŁOSZ – polski prawnik i dyplomata, poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz,laureat literackiej nagrody Nobla w 1980 roku. „Zniewolony umysł”, „Dolina Issy”.
SŁAWOMIR MROŻEK -dramatopisarz i prozaik („Słoń”, „Tango”, „Emigranci”).
Literatura krajowa
JERZY ANDRZEJEWSKI –prozaik („Bramy raju”, „Popiół i diament”)
ZBIGNIEW HERBERT– poeta, dramatopisarz (tom poetycki „Pan Cogito”)
LEON KRUCZKOWSKI – dramat „Niemcy”, „Kordian i cham”.
STANISŁAW LEM– powieść „Solaris”.
ZOFIA NAŁKOWSKA–pisarka, dramatopisarka (powieść „Granica”, zbiór opowiadań o II wojnie światowej „Medaliony”).
BRUNO SCHULZ– tomy opowiadań „Sklepy cynamonowe” i „Sanatorium pod Klepsydrą”.
WISŁAWA SZYMBORSKA– poetka. Laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1996.
Date: 2016-01-05; view: 778
| <== previous page | | | next page ==> |
| BEOWULF AND THE HEROIC CODE | | | B. La lírica galaico – portuguesa |