Czasownik – koniugacje

I. -ę

Esz

Np.pisać

Isz /-ysz

Np. myśleć

Dopełniacz

Niektóre czasowniki,po których występuje dopełniacz:

Niektóre przyimki,po których występuje dopełniacz:

Ćwiczenie 1. Podane w nawiasie wyrazy proszę przekształcić na dopełniacz.

A.

Maciuś wczoraj spóźnił się do (szkoła) .................. Podczas (pierwsza lekcja) ......................... nie uważał i pani kazała mu usiąść koło (Helenka) ................... . Maciuś zapomniał (linijka, atłas i piórnik) ..................................................................., więc musiał ciągle czegoś pożyczać od (swoja sąsiadka) ..................................... . W czasie (przerwa) ....................... Maciuś chciał sobie kupić coś do (picie) ..........., ale sklepik był zamknięty z powodu (choroba) ................ (sprzedawczyni) ................ . (Geografia) .............. nie było, za to na matematyce była klasówka z (geometria) ..................... . Na biologii był pytany i dostał czwórkę, bo odpowiedział na wszystkie pytania oprócz (jeden) ................... . Kiedy wychodził z (klasa) ..............., zorientował się, że nie ma (blok) .............. ani (kredki) .............., a był pewny, że wziął je z (dom) .......... . Szukał (je) .......... wszędzie. Okazało się, że były w gabinecie u (dyrektor) ..............., który znalazł je na korytarzu. Maciuś wstydził się (swoja nieuwaga) ................................ i przeprosił dyrektora za kłopot.

B.

- Proszę coś (zimne) .................. do (picie) ................. .

- Jest pepsi-cola, tonik, woda mineralna i mrożona herbata.

- Nie ma (żaden sok) ...................................?

- Przykro mi, ale nie ma.

- Proszę więc kufel (piwo) ..............., 2 szklanki (pepsi-cola) ............... bez (lód) .............., szklankę (mrożona herbata) ............................ i butelkę (gazowana „kryniczanka")

- Czy podać coś do (jedzenie) .......................?

- Proszę lody.

- Są wszystkie, które wymieniono w karcie oprócz (bakaliowe i kawowe) ................. i .................. .

- To niech będą waniliowe i czekoladowe, ale bez (owoce) ............. .

- 7 (porcje) ...................?

- Tak.

- (Żadne ciastka) ......................................?

- A co pan poleca?

- Niestety, dziś nie ma (kremówki) .................... ani (pączki) ..................., ale są wspaniałe szarlotki, drożdżówki i sernik.

- Nie chcę (drożdżówki) ......................, ale proszę 6 (szarlotki) .................... i jeden sernik.

- A może później podać kawę? Jest dziś promocja (doskonała kawa brazylijska) .................................................. .

- No, dobrze, ale później, jak się trochę ochłodzimy, proszę podać 5 (kawa) ................ bez (śmietanka) ............... i 2 herbaty bez (cytryna) .............. .

- Czy zechcieliby państwo spróbować (nasz firmowy koktajl) .............................................. o nazwie „Letni wieczór"?

- Oj, chyba dziś za ciepło na alkohol!

- Jednak gorąco polecam — tam jest niewiele (alkohol) ..................., a koktajl jest wyśmienity!!

- No, dobrze, więc proszę podać 5 („Letni wieczór") ...................................., ale proszę nas na nic więcej nie namawiać!

.

Ćwiczenie 1. Wpisz właściwe do kontekstu przyimki, a podanych wyrazów użyj w dopełniaczu lub miejscowniku.

'u' + dopełniacz (wskazuje na osobę, do której się ktoś zwraca lub u której się znajduje),
‘w’ + miejscownik (określa miejsce, w którym osoba się znajduje),
’w’ + miejscownik (określa miejsce, w którym coś się dzieje i osoba bierze w tym udział, lub tylko miejsce, jeżeli rzeczownik łączy się z przyimkiem 'na' + biernik w znaczeniu kierunku, np. Idę na uniwersytet. Byłem u profesora na uniwersytecie.)

Wzór: Mieszkaliśmy (ciotka, Kraków)...u ciotki w Krakowie.

Byłem (profesor, konsultacja) ...u profesora na konsultacji.

1. (lekarz, badania) Byłem.........................................................................................

2. (dyrektor, konferencja) Sekretarka była...............................................................

3. (ojciec, gabinet) Biblioteka jest..............................................................................

4. (krewni, wieś) Wakacje spędziliśmy......................................................................

5. (sąsiad, przyjęcie) Byliśmy....................................................................................

6. (przyjaciel, Katowice) W czasie ferii byłem...........................................................

7. (one, szpital) Byłam...............................................................................................

8. (ja, obiad) Koledzy byli...........................................................................................

9. (rodzice, imieniny) Byliśmy....................................................................................

10. (teściowie, rocznica ślubu) Oni byli.....................................................................

11. (Kowalscy, Krynica) Zatrzymaliśmy się..............................................................

12. (rektor, biuro) Byliśmy.........................................................................................

13. (nauczycielka, dom) Byłam.................................................................................

14. (kolega, mieszkanie) Spotkaliśmy się.................................................................

15. (my, miasto)...........................................................................jest dużo kawiarni.

16. (ja, biurko)..........................................................................jest zawsze bałagan.

17. (ty, blok) Czy.............................................................................jest restauracja?

18. (oni, kuchnia) Czy..........................................................................jest lodówka?

19. (ona, pokój) Czy............................................................................jest telewizor?

20. (on, garaż) Czy............................................................jest warsztat naprawczy?

Ćwiczenie 2. Zastąp podane konstrukcje czasownikowe rzeczownikowymi.

Wzór: Ojciec pracuje - praca ojca.

Pitagoras jest autorem twierdzenia - twierdzenie Pitagorasa

a)

1. aktorzy grają -........................................................................................................

2. ptaki śpiewają -......................................................................................................

3. goście wyjeżdżają -................................................................................................

4. pociąg przyjeżdża -................................................................................................

5. dzieci się śmieją -...................................................................................................

6. robotnicy protestują -.............................................................................................

7. policja zakazuje -....................................................................................................

8. zdrowie powraca -..................................................................................................

9. kolega studiuje -.....................................................................................................

10. chłopiec gwiżdże -................................................................................................

b)

1. Mozart jest autorem utworu -.................................................................................

2. Prus jest autorem powieści -..................................................................................

3. Wajda jest reżyserem filmu -.................................................................................

4. Chopin jest twórcą poloneza -................................................................................

5. Marshall był autorem planu pomocy -...................................................................

6. Karol IV założył Uniwersytet w Pradze -................................................................

7. Platon stworzył własną filozofię -...........................................................................

8. Tantal znosił męki za zdradę sekretów boskich -..................................................

9. Achilles miał swój słaby punkt - piętę -..................................................................

10. Balcerowicz stworzył plan gospodarczy -............................................................

Czas przeszły

Tworzenie

temat bezokolicznika – spać + końcówki odmiany –(łem, łaś,...)

Odmiana

Ćwiczenie 1. Podane bezokoliczniki proszę zamienić na odpowiednie formy czasu przeszłego.

Przykład: Chór (śpiewać) śpiewał bardzo nierówno.

1. Wszyscy aktorzy (grać) ........................ wczoraj znakomicie.

2. Mama (ugotować) ...........................egzotyczną potrawę.

3. (ty - r.ż. - znaleźć) ........................... swoje klucze?

4. Przez cały wieczór ciocia (opowiadać) ................................... dowcipy.

5. Nie (ja - r.ż. podziękować) ................................ ci jeszcze za prezent.

6. Mój brat (wygrać) ........................................ konkurs fotograficzny.

7. (my - r.m. - woleć) ...................................... tamten pokój.

8. Dlaczego tak (ty - r.m. - krzyczeć) ...................................?

9. (my - r.ż. - pytać) ......................... go o drogę, ale on nie mówi po polsku.

10. Jak się (wy - r.m. - czuć) ................................. po tej imprezie?

Ćwiczenie 2. Podane bezokoliczniki proszę zamienić na odpowiednie formy czasu przeszłego.

1. On nigdy nie (kochać) ........................... swojego dziadka.

2. Dlaczego (ty - r.ż. - przyjechać) .................................. nocnym pociągiem?

3. (my - r.ż. - dostać) ........................................ sporo listów od uczniów.

4. Ona (prosić) ............................................ nas o twój adres.

5. Bardzo się (ja - r.m. - bać) ............................................. tej burzy.

6. Nie (wy - r.ż. - przywitać się) ..................................... z nim zbyt serdecznie.

7. (my - r.m. - mieć) ............................................. wczoraj dużo lekcji.

8. Nie (ja - r.ż. - kupić) ......................................... mleka ani ciastek.

9. Do kogo (wy - r.m. - telefonować) ......................................................?

10. Które biurko (ty - r.m. - wybrać) .......................................?

Do czego doszło?

Leszek domyślił się, że Julii już nie będzie. Ani dzisiaj, ani nigdy. Dochodziła północ. Wiedział, że się na nią nie doczeka. Doszedł do smutnego wniosku, że to koniec. Ich miłość dogasała, dopalała się jak ostatni papieros. Ale winy mógł doszukiwać się tylko w sobie. To przecież on dorabiał się za wszelką cenę. Ona dobrodusznie dopijała jego zimną kawę. Dojadała resztki z wczorajszego obiadu. Zawsze dotrzymywała mu towarzystwa, dodawała otuchy. Dokładała swoje pieniądze do jego nieprzemyślanych zakupów. Nigdy nie dopytywała się, dlaczego tak późno wracał do domu.

Kiedy zaczęli mieszkać razem, wiedział, że dostał w swoje ręce prawdziwy skarb. Wtedy doceniał to. Uważał, iż doskonale się dobrali i dopasowali. Dokupował chętnie jakieś drobiazgi do jej skromnego ubrania. Ale później...

To on nie dochował jej wierności. Zaczął dostrzegać inne kobiety. Doszło nawet do tego, że nie dawał jej pieniędzy na prowadzenie domu. Mimo że jego gruby portfel najczęściej się już wtedy nie domykał. Złośliwie dostarczał jej powodów do zmartwień i domysłów.

Teraz ma to, czego się dopracował - samotność. Czemu więc dopytuje samego siebie o powody? Myśl o Julii ciągle przecież dociera do jego świadomości. Boleśnie go dotyka. Dlaczego nie dotrwali? Dlaczego nie dogadali się? Wiedział, że do tej historii nikt już nie dopisze dalszego ciągu. Nikt nie doda ani jednego słowa. Nawet gdyby teraz próbował dodzwonić się do niej, to i tak niczego by już nie dopiął. Dlatego wstał. Dopalił papierosa. Zamknął okno i dobył z siebie głębokie westchnienie.

Date: 2015-12-11; view: 1727