RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA WOLNOKONKURENCYJNEGO

A

C

Dobro B

B

OGRANICZONOŚĆ ZASOBU – dynamiczna teoria zasobów mówi o tym , że zasobów w

gospodarce nie brakuje , brakuje naszych zdolności do ich wykorzystania .

Rzadkość jest czasowa , a zasoby dynamiczne się odnawiają .

ALOKACJA – rozdysponowanie rzadkich zasobów między konkurencyjne cele .

KOSZT ALTERNATYWNY – koszt zaniechanych możliwości , korzyści wynikających z

najlepszego niezastosowanego zasobu .

Aspekt gospodarowania :

· pozytywny – osiąganie korzyści

· negatywny - ( konieczność ) – straty

KOSZTY :

· alternatywne – to co utraciliśmy

· rzeczywiste – wyłożenie pewnej ilości kapitału po to aby uzyskać korzyści

Cel naszej pracy – realizacja ma być najlepsza , racjonalna - najlepsze rozwiązanie w

danych warunkach , z punktu widzenie celu ekonomicznego .

GOSPODAROWANIE - jest procesem w którym wykorzystujemy w sposób racjonalny

ograniczone zasoby .

Dwie zasady racjonalnego gospodarowania :

1. Zasada największego efektu ( wydajności ) – przy danych środkach maksymalizujemy

efekt .

2. Zasada najmniejszego nakładu ( oszczędność środków ) – osiągnąć cel przy użyciu jak

najmniejszych środków .

RACJONALNOŚĆ :

· rzeczywista – jest to wybór maksymalizujący wynik ( korzyści ) – jedno rozwiązanie

· proceduralna – dochodzenie do najlepszego rozwiązania , każde lepsze od poprze –

dniego jest racjonalne ( wiele rozwiązań )

RACHUNEK EKONOMICZNY – zespół rachunków symulacyjnych pozwalających nam na

wybór rozwiązania optymalnego czyli najlepszego w danych warunkach .

· tylko w jednostkach wartościowych

· musi być celowy

· musi być dualny ( tylko jedna z zasad racjonalnego działania )

· musi być wariantowy – im więcej symulacji tym większe prawdopodobieństwo że

wybierzemy najlepiej

· kompletność –musimy uwzględnić jak najwięcej czynników wpływających na dane

zjawisko ( nigdy nie mamy wszystkich czynników )

EKONOMIA to nauka statyczna . Próby prowadzące do wyników , musi być wiele prób ,

im więcej prób tym lepszy wynik przy założeniu błędu statystycznego .

Przedmiot badań ekonomii – proces gospodarowania wszelkie działania w sferze produkcji

dóbr i usług , w sferze podziału i konsumpcji . Motywem działania jest:

· zaspokojenie potrzeb ludzkich

· uzyskiwanie korzyści z produkcji ( dla producenta )

Sposobem będzie podejmowanie racjonalnych wyborów co , gdzie , kiedy .

METODY BADAWCZE ekonomii :

· obserwowanie procesu gospodarczego ( empiria )

· dokonujemy uogólnień ( abstrakcja) pomijanie elementów o marginalnym znaczeniu

dla przebiegu zjawiska ekonomicznego , wyodrębnienie podstawowych wiadomości

dla danego zjawiska .

ZJAWISKA GOSPODARCZE , cechy :

1. Sprężenie zwrotne , skutek – przyczyna

2. Zjawiska mające miejsce w mikroskali nie zawsze sumują się w makro , po dogłębnym

zbadaniu okazuje się , że zależność nie występuje .

3. Złudność zależności ekonomicznych .

4. Jest subiektywna .

5. Dobór technik i metod badawczych wpływa na wyniki badań ( mogą się różnić )

KONKRETYZACJA – zbliżenie teoretycznej formuły do rzeczywistości .

WERYFIKACJA – sprawdzanie czy formuła jest prawdziwa czy nie .

a) statystyczna ( badania )

b) historyczne odnoszenie się do przeszłości

FALSYFIKACJA - ( odwrotna do weryfikacji ) – obalenie hipotezy poprzez wykazanie że w

jakimś przypadku ona nie zachodzi .

Narzędzia pomocnicze w badaniu ekonomii :

a) logiczne myślenie : indukcja , redukcja , dedukcja .

TEORIA EKONOMICZNA - zbiór twierdzeń wyjaśniających zjawiska i procesy ekonomiczne ,

musi być odpowiednio skomponowana , interpretuje , daje diagnozę gospodarki .

Podstawy do prognozowania przyszłości .

NARZĘDZIA EKONOMICZNE :

1. Model ekonomiczny – uproszczenie które zawiera wszystkie ważne elementy dla

danego zjawiska , pomija te które nie mają wpływu na dane zjawisko . ( Badania

modelowe są niezbędne , korzystne , bo to jedyny sposób badania rzeczywistości

gospodarczej .

2. Eksperyment – ( jest wykorzystywany ale wymaga ostrożności ) – stworzenie pewnych

warunków nie występujących w rzeczywistości gospodarczej .

· Eksperyment kontrolowany – polega na stworzeniu kilku kontrolowanych prób , w

każdej próbie zmiana jednego czynnika .

SYSTEM SPOŁECZNY – całość związków i zależności występujących w społeczeństwie .

Wszelkie działania w ramach systemu to układ społeczny .

SYSTEM SPOŁECZNY

system polityczny system kulturalny system ekonomiczny –

- bezpieczeństwo - nawyki gospodarczy

zewn. i wewn. - tradycje - całokształt związków

- instytucje - oczekiwania członków i zależności między

społeczeństwa członkami społeczeństwa

wynikających z działania ich

na płaszczyźnie ekonomicznej

decyzyjny motywacyjny

kontrolny koordynacyjny

PRAWA EKONOMICZNE – istotne , konieczne i stale powtarzające się związki zależności

między kategoriami ekonomicznymi . Charakteryzują się statystycznością ,

sprawdzają się w wielu przypadkach , są obiektywne , są historyczne – pojawiają

się tam gdzie mogą i znikają tam nie mają miejsca bycia . Są niezmienne .

Reforma – pewien cykl zmian

TRANSFORMACJA – cykl zmian powodujących przejście systemu od systemu mniej do

bardziej efektywnych

TRANSFORMACJA

modyfikacyjna systemowa

modyfikacje , zmiany rewolucyjne dotyczy systemu ekonomicznego ,

ewolucyjne w systemie ekonomicznym politycznego , kulturowego

( kraje Europy środkowej )

1. od centralnie planowanej do

rynkowej

1. od socjalizmu do demokracji rynkowej

Jak wyglądała gospodarcza organizacja człowieka

GOSPODARKA NATURALNA – podstawowym podmiotem jest gospodarstwo domowe

( jego cel to produkcja i konsumpcja ) , to taki typ organizacji , w której każdy

podmiot wytwarza dobro na zaspokajanie własnych potrzeb .

Nadwyżka była przyczyną do zmiany typu gospodarowania – społeczny PODZIAŁ

PRACY ( grupy – zawody – specyficzne zawody )

SPECJALIZACJA – ukierunkowanie swoich predyspozycji , doskonalenie ich .

Wolność osobista niezbędna do zmian formy gospodarczej , własność prywatna również .

GOSPODARKA RYNKOWA - typ organizacji ekonomicznych człowieka , gdzie podsta -

wową instytucją jest rynek na której dokonuje się wymiana , a motywem

działania jest efektywność , korzyść ( zysk , konsumpcja ) . Pojawił się

producent i wymiana .

Typy wymiany :

· Towar za towar – gospodarka towarowa

· Towar – ekwiwalent ( pieniądz ) – towar – Gospodarka towarowo - pieniężna

Współczesna gospodarka rynkowa to gospodarka mieszana – dominuje własność prywatna

ale dopuszczalne są inne własności . Głównym narzędziem jest rynek ale dopuszczamy

interwencje państwa .

WŁASNOŚĆ

prywatna publiczna

indywidualna zbiorowa państwowa lokalna ( komunalna )

spółka

spółka akcyjna

Model gospodarki rynkowej

· Gospodarka zamknięta – nie ma powiązań z innymi gospodarkami narodowymi bądź

z jakimkolwiek podmiotem pochodzenia zagranicznego .

· Gospodarka otwarta – odwrotność , jest eksport i import , jest opcja wejścia i wyjścia .

RYNEK – ( podstawowy mechanizm gospodarki rynkowej )

1. Miejsce na którym dokonuje się wymiana .

2. Całokształt procesów odbywających się między jego uczestnikami czyli podmiotami

gospodarczymi .

3. Na rynku zachodzą transakcje – proces gdzie spotykają się dwie strony .

TRANZAKCJA

ma procesy negocjacyjne może dotyczyć czasowego jako forma działalności to

dysponowania własnością zmiana formy własności

kredyty

4. To zespół rynków gdzie zachodzą transakcje

Rodzaje rynków :

· lokalne

· krajowe

· międzynarodowe

· światowe ( ostateczny weryfikator )

Rynek dóbr

konsumpcyjnych – nabywca nabywa inwestycyjnych – kupuje dobro by

coś do skonsumowania poddać je obróbce i stworzyć

dobro finalne

RYNEK

otwarty ( raczej ograniczony ) zamknięty

przetarg

formalny - instytucjonalny nieformalny

w ramach swojego rozwoju doprowadziły sprzedawcy na targu gdzie nie ma

do tego , że mają swoją siedzibę ( giełda ) legalizacji ( czarny rynek )

biały szary czarny

RYNEK KONKURENCJI

doskonałej niedoskonałej

pełny monopol oligopol

duopol monopol

PIENIĄDZ – wyłonienie się ekwiwalentu jako pojęcia

· Ekwiwalent – muszelki bydło itp. kruszce szlachetne metale ( była ich odpowiednia

ilość , trwałe , łatwe do podzielenia , powszechne ) – monety – prawo bicia pieniądza .

· Pełnowartościowy – taki w którym wartość kruszcu odpowiada nominałowi : złoto

i srebro , później tylko złoto .

· Banknot – nota bankowa zaświadczenie o złożeniu w banku odpowiedniej ilości kruszcu

· Od I wojny światowej przejście do systemu sztabowozłotowego i dewizowozłotowego .

Zaczęto odchodzić od pieniądza pełnowartościowego .

· Papierowy – symboliczny ( symbol wartości ) – umowa społeczna , gwarancją wartości

pieniądza jest stabilność gospodarki państwa ( kryzys w Rosji ) .

Funkcje pieniądza :

1. Miernik wartości

2. Środek wymiany

· cyrkulacji

· środka płatniczego ( rozbieżność w czasie między strumieniem pieniądza

a strumieniem towaru – kredyt )

3. Środek tezauryzacji ( gromadzenie skarbu )

4. Pieniądz światowy ( SDR – 42% $ + 19% DM + 15% J + 12% Ł + 12% F )

CENA – informuje nas o relacji między produktami

1. relatywna , informacyjna mówi nam o rzadkości produktu

2. żywiołowa , administrowana

3. funkcja agregacyjna - pozwala nam na przejście od systemu ilościowego do

jakościowego

4. ma zdolność równoważenia popytu i podaży

5. funkcja kosztowa – wchodzi w skład produktów jako koszt

6. nie jest wielkością jednorodną :

· elementem ceny są koszty nabywania czynników produkcji np. maszyny , surowce

· zawiera obciążenia prawne – podatki

· zysk

7. funkcja dochodowa – pokazuje ona wartość naszego dochodu ( możemy za jej pomocą

wyliczyć siłę nabywczą pieniądza – wartość realna – ilość dóbr i usług

które możemy za nią nabyć )

Cena sprawiedliwa – św. Tomasz z Akwinu – powinna być ustalana zgodnie z wartościami

chrześcijańskimi .

Milton Friedman – monetaryzm – Cena jest czynnikiem motywującym do aktywności

gospodarczej . Po to aby można było posiadać pewne produkty –

motywuje do działania .

POPYT – zapotrzebowanie zgłoszone na dobra i usługi na rynek przez nabywców ( rynek

konsumpcji , rynek czynników produkcji )

NABYWCY

KONSUMENCI PRODUCENCI

dobra finalne czynniki produkcji

Rodzaje popytu :

· popyt efektywny – popyt poparty siłą nabywczą pieniądza

· popyt potencjalny – ( co by było gdyby ) preferencje

· popyt na dobra komplementarne – popyt na jedno dobro jest ograniczony popytem

na drugie dobro

· popyt na dobra substytucyjne – potrzebę zaspokaja dobro A lub dobro B

· popyt złożony – popyt na opony zależy od popytu na samochody

POPYT – elementy regulujące :

1. Cena dobra

· cena substytutów

· ceny dóbr komplementarnych

· przewidywania co do kształtowania się cen w przyszłości

· zjawisko antypacji popytu – wyprzedzanie faktycznego popytu

2. Dochód – ile mamy i ile możemy wziąć na kredyt - ujęcie statystyczne i dynamiczne

3. Preferencje popytowe – upodobania indywidualne , tradycje , religia , moda

4. warunki geograficzne – demograficzne

PODAŻ – ilość dóbr i usług zaoferowanych na rynek w danym czasie określonemu lub

nieokreślonemu nabywcy ( występuje dzisiaj częściej )

Czynniki motywujące podaż :

1. Cena produktu

· cena dóbr substytucyjnych

· cena dóbr komplementarnych

· statystyczne i dynamiczne badania – kształtowanie się cen

· cena czynników produkcji

· technologia

· ilość przedsiębiorstw w gałęzi – warunki konkurencji

· warunki prawne

· pomoc państwa ( dotacje , subwencje )

PRAWO POPYTU ( Zależności na rynku konkurencyjnym , produkt jest jednorodny , ilość

produktu jest ograniczona , konsumenci i producenci decydują na

podstawie swoich korzyści . Nabywcy podejmują decyzję niezależnie

od siebie . Rynek dotyczy dóbr konsumpcyjnych , ceteris paribus . )

- mówi ono że , wraz ze wzrostem ceny danego dobra lub usługi w

sytuacji ceteris paribus spada zapotrzebowanie na to dobro lub usługę .

Funkcja jednoczynnikowa

cena

wg Marshalla

popyt

POPYT :

· potencjalny , efektywny

· komplementarny

· substytucyjny

· złożony , ograniczony

Dobra substytucyjne - cena B spada popyt A spada

Dobra komplementarne - cena B rośnie popyt A i B spada

PRAWO PODAŻY ( Celem producentów jest maksymalizacja zysków . Producenci są

niezależni od siebie – rynek konkurencyjny . Producenci są sprzedawcami

ceteris paribus . )

- wraz ze wzrostem ceny wzrasta ilość produktu czy usługi oferowana

przez producentów na rynek .

cena

wg Marshalla

podaż

Mechanizm równoważenia rynku – cena , popyt , podaż .

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ – cena czyszcząca rynek , pozwala ona na uwolnienie

rynku z nadmiernej ilości popytu lub podaży .

RÓWNOWAGA RYNKOWA

cena

C 3 - niedobór popytu , nadwyżka podaży

C 2 - cena równowagi ( punkt przecięcia

E krzywej popytu i podaży )

C 1 - nadwyżka popytu , niedobór podaży

podaż , popyt

Cena równowagi – sytuacja modelowa

Flubturencje – ruch wokół ceny równowagi

Procesy dostosowawcze – krótko lub długo okresowe

Krótki okres czasu – przynajmniej jeden czynnik constans ( technologia ) – podaż jest

mało elastyczna – limituje nas wielkość produkcji

Długi okres czasu – wszystkie czynniki produkcji są zmienne

Bardzo krótki okres czasu – tylko cena się zmienia

Ex – ante –działanie wyprzedzające

Ex – post – działanie po wystąpieniu jakiegoś czynnika

MODEL PAJĘCZYNY – opisuje opóźnione dostosowanie podaży w stosunku do zmian

popytu na rynku ( rolnictwo – opóźnienie jednoroczne )

Dostosowanie ekstrapolacyjne – dostosowanie z opóźnieniem , podaż w danym okresie

dostosowuje się do podaży bazowej ( rok poprzedni ) .

Pieniądz światowy – ( pieniądz kruszcowy , pieniądz narodowy $ )

Pieniądz kreowany SDR ( Special Drawing Rights ) , MFW , ECU , EURO ( wąż walutowy )

Cena absolutna – ilość jednostek pieniężnych przypisywanych danemu przedmiotowi .

Cena relatywna – ilość jednostek dobra A z konsumpcji której musi zrezygnować aby

nabyć jedną jednostkę dobra B ( niezbędna do analizy ekonomicznej )

Dwa mechanizmy cen :

· ceny żywiołowe , rynkowe – cena tworzona tylko w oparciu o rynek jako mechanizm

alokacji ( raczej model )

· cena administrowana

1. Podmiot gospodarczy który ma silną pozycję na rynku ( monopol ) .

2. Państwo jako podmiot gospodarczy może administrować ceną .

Cena administracyjna – socjalizm , cena ustalana nakazowo , od góry .

Gospodarka rynkowa – oddziaływanie na cenę za pomocą podatków , ceł ,oprocentowanie

kredytów , ulgi , subwencje .

ELASTYCZNOŚĆ – miara zmian względnych ( pokazuje nam jak zmienia się dana wielkość

pod wpływem danego czynnika .

Elastyczność POPYTU :

E= % zmiana wielkości popytu / % zmiana wielkości czynnika wpływającego na popyt

1.

2.

3. Mieszana ( krzyżowa ) ( + dobra substytucyjne , - dobra komplementarne )

Krzywe popytu przy różnych poziomach elastyczności cenowej .

elastyczny E > 1 jednostkowy E = 1 nieelastyczny E < 1

sztywny E = 0 doskonale elastyczny

AD 1 . Jak zmieni się popyt na dobro A przy zmianie ceny dobra A o jednostkę .

AD 2 . Jak zmieni się popyt na dobro A pod wpływem zmiany dochodu konsumenta

o jednostkę .

AD 3 . Jak zmieni się popyt na dobro X pod wpływem zmiany ceny dobra Y .

Produkty spożywcze – niska elastyczność , mniej niż jednostka

Produkty przemysłowe – wyższa elastyczność , prawie jednostkowa

Usługi – wysoka elastyczność , więcej niż jednostkowa

Elastyczność PODAŻY

Ec = % zmiana wielkości podaży / % zmiana wielkości ceny

cena

ec < 1

ec = 1

ec > 1

podaż

Wzdłuż całej krzywej popytu i podaży nie ma elastyczności takiej samej , może ona się

zmieniać .

Elastyczność :

· punktowa

· łukowa ( konkretny odcinek krzywej )

Ekspansybilność ceny – jak zmieni się cena jeżeli podaż zmieni się o jednostkę .

Fleksybilność cenowa – jak zmieni się cena jeżeli popyt zmieni się o jednostkę .

PODMIOTY W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Struktura gospodarki rynkowej .

PODMIOTEM GOSPODARCZYM – nazywamy każdą formę organizacji , każdego aktywnego

uczestnika gry rynkowej podejmującego samodzielne decyzje , kierującego się

własnym interesem i związanym z tym ryzykiem .

JANOS KORNAI – wyodrębnił w gospodarce dwa procesy :

1. Procesy realne ( materialne ) – są tom wszelkie działania w ramach tych procesów

powodujące zmiany czynników produkcji mające na celu wytworzenie dóbr ,

produktów , ich wymianę jak również konsumpcję np. : wytwarzanie ,

przetwarzanie, transportowanie , pakowanie .

2. Procesy regulacyjne ( myślowe ) są to wszelkie procesy związane z przetwarzaniem

i przekazywaniem informacji jak również z przygotowaniem i podejmowaniem

decyzji ekonomicznych .

Podział gospodarki na sferę realną i regulacyjną .

Sfera realna – przedsiębiorstwa ( producent ) , konsumenci ( gospodarstwa domowe )

BANK komercyjny – podmiot gospodarczy powołany w celu przyjmowania z rynku wolnych

środków pieniężnych i zarządzania nimi ( sfera realna )

NBP , banki narodowe , centralne –podmiot sfery regulacyjnej , obsługuje państwo ,

zarządza budżetem państwa , jest bankiem banków , jest bankiem emisyjnym ,

określa rezerwy obowiązkowe .

Parametry NBP :

1. Stopa redyskontowa

2. Stopa lombardowa

3. Stopa refinansowa

INSTYTUCJE UBEZPIECZENIOWE – są powołane do życia w celu przejmowania ryzyka z

podmiotów mniej zdolnych do jego ponoszenia . Są podmiotem rynku kapitałowego

gromadzą duże środki kapitałowe .

GIEŁDA – rynek kapitałowy , ‘ barometr gospodarki ‘

PODMIOTY DEMOKRACJI PRZEMYSŁOWEJ – związki zawodowe , zrzeszenia pracodawców

zrzeszenia konsumentów – zadaniem ich jest obrona interesów grup które zrzeszają .

PAŃSTWO – podmiot specyficzny ( superpodmiot ) , podmiot o charakterze władczym ,

może regulować , sterować podmiotami , przestrzega zasad gospodarki rynkowej .

PRZEDSIEBIORSTWO ( producent ) – jest podmiotem gospodarczym realizującym swoje

cele , działa samodzielnie , podejmuje decyzje i ryzyko .

Cechy przedsiębiorstwa :

1. Odrębność ekonomiczna ( własność )

2. Odrębność organizacyjna ( np. spółka )

3. Odrębność prawna ( strona prawna , pełna osobowość prawna )

PRZEBSIĘBIORSTWO

publiczne prywatne

państwowe lokalne indywidualne zbiorowe ( spółki )

GOSPODARSTWO DOMOWE – grupa ludzi , wspólnie zamieszkujący i wspólnie podej –

mujących decyzje co do rozdysponowania posiadanych środków . przynajmniej jedna

z osób musi prowadzić działalność zarobkową .

Funkcje gosp . domowego :

1. Funkcja konsumpcyjna ( zaspokajanie potrzeb )

2. Funkcja produkcyjna ( uczestnictwo w rynku czynników produkcji – rynek pracy )

WYBORY konsumenta :

1. Wybory konsumenta odbywają się zgodnie z jego preferencjami , interesem ( główny

cel – zaspokajanie potrzeb )

2. Wybory dokonywane są w oparciu o dane informacje ( modelowe – pełna informacja )

3. Wybiera między dobrami substytucyjnymi

4. Jest podmiotem racjonalnym

Celem konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji

Ograniczenia :

1. Dochody ( dochód realny )

2. Ceny dóbr i usług ( dochód realny )

Uporządkowany system preferencji konsumenta :

1. Założenie kompletności preferencji .

2. Założenie przechodniości preferencji .

3. Nienasyconość zadowolenia konsumenta .

Dobra :

· preferowane – najważniejsze dla konsumenta

· obojętne – między dobrami można szukać najlepszej kombinacji dóbr ( możliwość

wymiany)

UŻYTECZNOŚĆ – miara zadowolenia konsumenta , pokazuje ile zadowolenia z konsumpcji

jednego dobra bądź usługi ma konsument

Użyteczność jest więc miarą porządkową , coś jest ważniejsze a coś mniej – subiektywizm.

UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA – suma użyteczności konsumowanej ilości dobra.

UC

Ilość dobra Q

Funkcja rosnąca ale o zmiennym tempie przyrostu ( trzeba badać tempo przyrostu ) .

UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA – zadowolenie konsumenta ze zwiększenia ( zmniejszenia )

konsumpcji o jedną jednostkę dobra Q .

UM

nasycenie Ilość dobra Q

Funkcja malejąca przecinająca układ współrzędnych , najcenniejsza dla konsumenta jest

pierwsza jednostka dobra ( bo wtedy najbardziej odczuwa rzadkość , potem wzrasta

uczucie nasycenia danym dobrem ) .

W przypadku konkretnego dobra może dojść do nasycenia – dane dobro nie ma już dla

nas znaczenia .

Ostatnia jednostka przypada na moment gdy UM przecina układ – nasycenie , gdy ilość

dobra jest maksymalna .

UC = max

UM = 0

punkt nasycenia ( odnosi się do jednego dobra )

PRAWO malejącej użyteczności marginalnej – każda następna jednostka danego dobra

daje coraz mniejsze zadowolenie konsumenta .

TEORIA nadwyżki konsumenta ( Marshall ) – z dodatniej różnicy pomiędzy indywidualną

użytecznością jakiegoś dobra dla danego konsumenta a jego ceną rynkową .

KRZYWA OBOJĘTNOŚCI – pokazuje wszystkie kombinacje dwóch dóbr dających

konsumentowi ten sam poziom zadowolenia.

Dobro A

Dobro B

Dla konsumenta jest obojętne czy tyle danego dobra czy tyle innego – dobra wymienne .

Relacja wymienności jest zmienna ( bo przydatność danych dóbr może się zmieniać )

Różna jest substytucyjność dóbr .

PRAWO malejącej marginalnej substytucyjności dóbr – określa jaką ilość dobra A należy

poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji o 1 jednostkę dobra B .

Zależy od ogólnej ilości A i B ( rzadkość )

MAPA OBOJĘTNOŚCI

Dobro A

Każda wyżej położona krzywa symbolizuje

wyższe zadowolenie z konsumpcji .

Dobro B

Krzywe wzajemnie równoległe , nie przecinają układu .

Kombinacja na zasadzie zmniejszania się jednego i

drugiego dobra. Konsumentowi jest wszystko

jedno . Taka krzywa jest niemożliwa ,

ograniczenia finansowe .

DUDŻET KONSUMENTA :

1. Dochody :

· płacowe

· pozapłacowe

· stałe ( regularne )

· sporadyczne ( nieregularne )

2. Wydatki

· konsumpcja bieżąca

· oszczędności

Płaca jest najpowszechniejszym dochodem ale nie jest jedynym źródłem .

Źródła pozapłacowe :

· działalność państwa : stypendia , renty ,zasiłki , pomoc społeczna

· wygrane – gry liczbowe , spadki

· oszczędności

Dochody:

· regularne – podstawowe : płaca , stypendium , renta , wyniki z ubezpieczeń społ.

· sporadyczne – wygrane , spadki

Dochód z okresu T = konsumpcja z okresu T ale istnieje też ograniczenie z konsumpcji

bieżącej na korzyść konsumpcji przyszłej ( oszczędności ) .

Rentier – osoba żyjąca z kapitału , ma dosyć środków na życie .

Transfery rzeczowe – pieniądze trafiające z pomocy społecznej ( Begg ) .

LINIA BUDŻETOWA KONSUMENTA

Dobro A

Pokazuje wszystkie kombinacje dóbr , które wymagają

zaangażowania takich samych środków ( takiej samej

ilości środków ) .

Dobro B

Zakreśla obszar możliwości finansowych konsumenta , ale nie wszystkie kombinacje są

jednakowo ważne dla konsumenta ze względu na indywidualne preferencje .

Optimum konsumenta

Krzywa obojętności jest styczna do linii budżetowej .

Najlepsze wykorzystanie dochodu zgodne z rzeczywistością .

Konsument dąży do maksymalizacji , będzie więc dążył do wzrostu dochodu , żeby był

realny ( nie tylko zgodny z inflacją )

Decyzje mikroekonomiczne producenta

· co do zasobów

· co do czynników produkcji

· co do planowania itd.

Podstawową funkcją produkcji jest analiza ekonomiczna , która musi być dwusektorowa :

· technologiczna ( jakie technologie wytwarzania są możliwe do wyboru ), każde przedsiębiorstwo opracowuje współczynniki technologiczne , czyli dokonuje tzw. optymalizacji technologicznej która polega na poszukiwaniu najlepszej technologii , czyli lepszej bardziej efektywnej , pozwalającej na zaoszczędzenie przynajmniej jednego czynnika produkcji , jednak zazwyczaj zmieniają się proporcje co do wykorzystania pewnych czynników produkcji

· przedsiębiorstwo jest ograniczone finansowo , czyli musi prowadzić analizę finansową , jest to optymalizacja ekonomiczna , czyli ile kosztują te czynniki produkcji ( nowe produkcje mogą być bardzo kapitałochłonne )

Przedsiębiorstwo komponuje funkcje produkcji

1. Jednoczynnikową – mówimy o wpływie jednego czynnika na wielkość produkcji

2. Wieloczynnikową - badamy wpływ wielu czynników na wielkość produkcji

a = f ( F₁ , F₂ , ... , F_n ) – ogólna postać funkcji produkcji

a - wielkość produkcji F = czynnik produkcji

a = f₁ /L/ a = f₂ /K/ - jednoczynnikowa postać produkcji

L – siła robocza K – kapitał

a = f /L , K - wieloczynnikowa postać produkcji

Analiza może być – krótkookresowa

- długookresowa

Krótkookresowa analiza to taki okres , gdzie przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały ( np. czynnik technologii ) i niezmienny .

Czynnik technologiczny w krótkim okresie nie jest możliwy do zmiany , zmienia się on tylko w długim okresie .

Dlatego inaczej dany czynnik wygląda w analizie krótkookresowej , a inaczej w długookresowej . W każdym przedsiębiorstwie dokonuje się obu naraz .

Y - wielkość produkcji K – wielkość zaangażowanego kapitału

L – wielkość nakładu pracy A , alfa , beta – szacowane statystycznie parametry

Jest to zależność przyczynowo skutkowa , czyli jaki będzie efekt w zależności od nakładu .

1. Nieproporcjonalne przychody z czynnika – gdy mamy doczynienia z

czynnikami stałymi i zmiennymi .

Ricardo badał jak wpływa zmiana jednego czynnika na wielkość produkcji ( zrobił to w oparciu o rolnictwo ) . Zjawisko to polega na tym , iż gdy wykorzystamy zmienny nakład tylko jednego czynnika to trafimy na barierę efektywności przychodów z tego czynnika . Została wykorzystana fizyczna zdolność produkcji , czyli barierą efektywności działania jest wielkość czynników stałych ( np. pracownicy pracują 8h oraz maszyny pracują 8h – jest o.k. , można przez pozostały czas remontować maszyny i pracownicy odpoczywają , ale gdy pracuje się więcej to powstaje bariera fizyczna wykorzystania tego czynnika co powoduje mniejsze przyrosty , a nawet ujemne )

2. W długim okresie możemy zmieniać kilka czynników :

· ilość maszyn , urządzeń

· jakość aparatury

· ilość zatrudnionych pracowników

· wielkość zasobów itd.

Możemy kształtować wielkość produkcji i wielkość proporcji .

Proporcjonalne przychody z czynnika – aby zmienić kilka czynników , aby zmieniały się proporcjonalne nakłady danych czynników . Jest to sytuacja gdy powołujemy do życia nowe przedsiębiorstwo to wtedy możemy wykorzystać różne kombinacje danych czynników . Otwierając nowe przedsiębiorstwo wprowadzamy to co chcemy , natomiast stare przedsiębiorstwo jest ograniczone pewnym stanem posiadania , nie można go całkowicie zmienić ( np. nie stać go na wyrzucenie wszystkich starych maszyn i zakup nowych , gdy maszyny nie zużyły się , nie możemy ich wyrzucić ) .

GRAFICZNA ANALIZA PRODUCENTA

A ) Wybór ilościowy – czyli ile czynników produkcji zaangażować

IZOKWANTA – Krzywa jednakowego produktu

Kapitał

A

B

L – praca

A – technologia kapitałochłonna

B – technologia pracochłonna

Krzywe te mogą mieć różne nachylenie , zależy to od sybstytucyjności czynników produkcji . Nie są one doskonale substytucyjne , gdyż nie można całkowicie wyeliminować jednego czynnika ( krzywa nigdy nie styka i nie przecina się z

układem ) np. nie można pracować bez odpowiednich narzędzi , co z tego że mamy robotników jeśli nie posiadamy zasobów lub kapitału oraz odwrotnie – nie można nic zrobić bez robotników choćbyśmy mieli bardzo dużo kapitału – nic się nie zrobi samo.

Czyli , im mniej jakiegoś czynnika angażujemy tym trudniej jest go wyeliminować . Powstaje pytanie ile trzeba zaangażować danego czynnika aby otrzymać daną wielkość produkcji .

Produkt przeciętny / PP /

L – czynnik pracy , czynnik zmienialny

Ilość produkcji przypadająca na jednostkę czynnika zmiennego w danym czasie .

Przyrost produkcji osiągnięty z dodatkowej jednostki czynnika zmiennego .

Graficzny obraz produktu całkowitego

PC

0 L

Graficzny obraz PM i PM

PP PM

PP

PM L

Nałożenie dwóch funkcji

PP PM PC

B

PC

A

PP

0 PM L

A – jest to sytuacja idealna , najkorzystniejsza , ale przedsiębiorstwo może dalej angażować czynnik , ponad punkt A , czyli efektywność wchodzi w fazę wzrostu produkcji , mamy przyrost efektu .

B – zaangażowanie ostatniego czynnika daje zerowy wzrost , zerową efektywność , dalej już przedsiębiorstwo musi dopłacać , nie mamy zysku ale możemy zapłacić za wszystkie czynniki produkcji

B ) Ograniczenia finansowe

K Izokoszta – krzywa jednakowego kosztu , zakreśla obraz

finansowych możliwości przedsiębiorstwa ,

ponad krzywą jest to niemożliwe ( bo przedsięb .

nie ma źródeł finansowania , dlatego sięga po

kredyty itp. ; aby zapewnić sobie możliwość

rozszerzenia działalności .

0 L

C ) Nałożenie technologii ilościowej (A) i finansowej (B)

K

A

0 L

Pełny rachunek ekonomiczny musi być techniczno – finansowy , czyli wybieramy technologię , a potem szacujemy jej ewentualne koszty ( Nasiłowski )

Zanim powstanie jakakolwiek produkcja , to najpierw powstają koszty ( produkcja kosztów , dlatego koszty są bardzo ważne dla każdego przedsiębiorstwa .

Przedsiębiorstwo powinno wybrać punkt A , bo jest to optimum producenta ( styczność izokwanty z izokosztą ) – pojawia się tu zasada racjonalnego gospodarowania . Jest to sytuacja statyczna .

Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk , i nie usatysfakcjonowane , dąży wiec by osiągnąć coraz większe zyski , przy odpowiednio nowej kombinacji czynników , dąży by osiągnąć coraz wyższe punkty styczności ( przechodzi na wyższe izokwanty )

Ścieżka ekspansji przedsiębiorstwa

K

Krzywa łącząca punkty będące

optymalną kombinacją czynników

0 L

Ciągle jest to taki sam proporcjonalny nakład , jest to sytuacja umowna bo sytuacja dostępności pewnych czynników się zmienia np. gdy NBP ogłasza zmianę oprocentowania i wtedy zmieniają się nasza możliwość pozyskania kapitału jako czynnika i inaczej będzie wyglądać wybór czynników technologicznych , jest to inny koszt czynników produkcji .

Koszty rzeczywiste – koszty które faktycznie ponosimy dla uzyskania korzyści .

Negatywny aspekt gospodarczy – utrata pewnych korzyści

Pozytywny aspekt gospodarczy – możliwość uzyskania pewnych korzyści .

Koszty ekonomiczne ( koszty rzeczywiste i koszty alternatywne )

Koszty alternatywne implicite + koszty rzeczywiste explicite = zysk ekonomiczny<

Date: 2016-01-14; view: 1228