NIZINA WSCHODNIOEUROPESJKA

1. Położenie geograficzne

· zajmuje większą część Europy Wschodniej

· rozpościera się od Morza Arktycznego i skraju tarczy bałtyckiej (N, NW), po Karpaty (SW), Morze Czarne, Morze Azowskie i Kaukaz (S) oraz Morze Kaspijskie (SE) i góry Ural (E)

2. Budowa geologiczna

· rozwinęła się na pokrywie osadowej prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej

· podłoże krystaliczne, o różnych głębokościach

· na NW w kenozoiku czynnikiem rzeźbotwórczym był lodowiec skandynawski

3. Rzeźba terenu

· najważniejszy czynnik rzeźbotwórczy to lodowiec skandynawski, który pozostawił pokrywę osadów lodowcowych

· występują równiny moreny dennej, wysoczyzny morenowe, wały moren czołowych, jeziora polodowcowe, ozy, sandry, kemy

4. Klimat

· centralna część ma klimat umiarkowany, przeważnie kontynentalny, ku W nieco wilgotniejszy

· na N panuje klimat subpolarny, a na S podzwrotnikowy o cechach śródziemnomorskich

5. Wody

· sieć rzeczna Niziny jest gęsta, zwłaszcza na W i N

· N część Niziny należy do zlewisk Morza Białego i Morza Barentsa, centralna część to zlewnia Wołgi, S do Morza Czarnego, NW to zlewisko Morza Bałtyckiego

· liczne jeziora: Ładoga, Onega, Pejpus

· wiele sztucznych zbiorników wodnych

6. Gleby

· strefy glebowo-roślinne ułożone są równoleżnikowo, od N występuje tundra, tajga, lasy mieszane na bielicach, lasostepy i stepy na czarnoziemach

7. Roślinność i zwierzęta

8. Działalność człowieka

9. Indywidualność geograficzna

· liczne formy lodowcowe, duże zróżnicowanie pod względem klimatycznym, roślinnym, glebowym i rzeźby

10. Krainy Niziny Wschodnioeuropejskiej objęte zlodowaceniem

· Nizina Północnorosyjska

· Nizina Wschodnio-Bałtycko-Białoruska

· Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie

· Nizina Środkowo-Rosyjska

11. Krainy Niziny Wschodnioeuropejskiej nie objęte zlodowaceniem

· Wyżyna Ukraińska

· Nizina Czarnomorska

· Nizina Naddnieprzańska

· Wyżyna Środkoworosyjska

· Nizina Ocko-Dońska

· Nizina Nadazowska

· Wyżyna Doniecka

· Wyżyna Nadwołżańska

· Wyżyna Bugulmijsko-Belebejska

· Nizina Nadkaspijska

· Nizina Kubańska

· Wyżyna Stawropolska

URAL

1. Położenie geograficzne

· znajdują się na E skraju Niziny Wschodnioeuropejskiej i skraju prekambryjskiej platformy europejskiej

· na 2000 km długości i 150 km szerokości

2. Budowa geologiczna

· powstały w orogenezie hercyńskiej, po likwidacji Oceanu Uralskiego i sfałdowania nagromadzonych w nim osadów podczas kolizji kontynentu Europameryki z Syberyjskim

· zrównane w erze mezozoicznej i powtórnie wypiętrzone w trzeciorzędzie (orogeneza alpejska)

3. Rzeźba terenu

· jest asymetryczny w przekroju, stoki E są krótkie i stromo spadają ku Nizinie Zachodniosyberyjskiej, a stoi W są długie i łagodne i opadają ku Nizinie Wschodnioeuropejskiej

4. Klimat

· cechy kontynentalne, na N subpolarny, a na S umiarkowany

5. Wody

· na N występują niewielkie lodowce, a na E niewielkie jeziora

· zbocza rozcięte przez liczne rzeki należące do dorzeczy Wołgi, Obu, Uralu, Peczory

6. Gleby

· górskie

7. Roślinność i zwierzęta

· na N tundra, ku S przechodzi w lasy iglaste i liściaste, na samym S lasostepy i stepy

8. Działalność człowieka

9. Indywidualność geograficzna

· charakter górski regionu o rzeźbie alpejskiej, lodowce

10. Ze względu na rzeźbę, klimat, roślinność wyróżnia się kilka regionów w obrębie Uralu

· Ural Polarny – wysunięty najdalej na N częściowo poza koło polarne

· Ural Subpolarny – z najwyższym szczytem (Narodnaja), typowa rzeźba alpejka, lodowce,

· Ural Północny – bardziej dojrzała rzeźba, szczyty zaokrąglone

· Ural Środkowy

· Ural Południowy

KRYM

1. Położenie geograficzne

· półwysep wysunięty na S w Morze Czarne

· na N łączy się wąskim Przesmykiem Perekopskim z Niziną Czarnomorską

2. Budowa geologiczna

· na N mezozoiczne pokrywy osadowe (obszar fałdowań paleozoicznych)

· na S alpidy (obszar fałdowań hercyńskich)

3. Rzeźba terenu

· część N jest nizinna, na S znajdują się Góry Krymskie wieku alpejskiego, zbudowane z wapieni, piaskowców i łupków krystalicznych

· na W niskie i płaskie wybrzeża, na S wysokie i strome, na NE lagunowe

4. Klimat

· umiarkowany kontynentalny

· na S brzegu cechy klimatu N części strefy podzwrotnikowej

5. Wody

· sieć rzeczna słabo rozwinięta, doliny poprzecinane strumieniami i zatokami

6. Gleby

· czarnoziemy, szare gleby leśne, brązowe (na S)

7. Roślinność i zwierzęta

· na S roślinność o charakterze podzwrotnikowym, na N step zajmujący większość półwyspu

8. Działalność człowieka

9. Indywidualność geograficzna

· nizinny teren, Góry Krymskie na S, różnego rodzaju wybrzeża

EUROPA ZACHODNIA:

Rozciąga się na W od linii Teisseyre'a-Tornquista w stronę Oceanu Atlantyckiego. Można wyróżnić młodą paleozoiczną platformę obejmującą średniogórza W i środkowej Europy z osadowymi pokrywami mezozoicznymi; nizinną część tej platformy z osadowymi pokrywami trzeciorzędowymi i czwartorzędowymi; alpidy W i środkowej Europy obejmujące Alpy i Karpaty z przedgórskimi i śródgórskimi zapadliskami. Leży w strefie klimatów umiarkowanych. Na Wyspach Brytyjskich i Półwyspie Bretońskim klimat umiarkowanie ciepły, wybitnie morski, w pozostałej części Europy W umiarkowany ciepły, morski i przejściowy. Sferowość geograficzna prawie w ogóle nie istnieje.

WYSPY BRYTYJSKIE

1. Położenie geograficzne

· najbardziej na W wysunięty region Europy , leżą na Oceanie Atlantyckim

· położone w szelfie stanowiącym część paleozoicznej platformy środkowej i W Europy

2. Budowa geologiczna

· położone w całości na europejskim bloku kontynentalnym, od którego zostały oddzielone w czwartorzędzie (przez morza epikontynentalne)

· położone w strefie fałdowań kaledońskich i hercyńskich

· po zrównaniu w okresie fałdowań alpejskich zostały przecięte uskokami i przekształcone w zręby i zapadliskowe obniżenia

3. Rzeźba terenu

· archipelag obejmuje ok. 5500 wysp, największe to Wielka Brytania i Irlandia o bardzo rozwiniętej linii brzegowej i zróżnicowanych wybrzeżach

· najmniejsze wyspy to: Hebrydy, Orkady i Szetlandy

4. Klimat

· umiarkowany morski, kształtowany pod wpływem Oceanu Atlantyckiego, a szczególnie Prądu Zatokowego

5. Wody

· bardzo gęsta sieć rzek: Tamiza, Severn, Trent, Clyde

6. Gleby

· bielicowe, brunatne, płowe

7. Roślinność i zwierzęta

8. Działalność człowieka

9. Indywidualność geograficzna

· charakter wyspowy, ślady dawnego zlodowacenia, wybrzeża fiordowe

10. Części Wielkiej Brytanii

· Szkocja – N część Wielkiej Brytanii, kaledoński masyw górski częściowo zatopiony przez morze, znajdują się tam: Góry Kaledońskie, Góry Grampian, Wyżyna Południowo-szkocka; górotwory przecięte uskokami w orogenezie alpejskiej, ślady cyrków lodowcowych, u-kształtne doliny rzeczne, moreny, jeziora polodowcowe

· Góry Kumbryjskie – góry hercyńskie, w środkowej części Anglii

· Góry Pennińskie – biegną południkowo

· Basen Londyński – na SE części Anglii

· Góry Kambryjskie – ich N należy do systemu kaledońskiego, a S do hercyńskiego

· Półwysep Kornwalijski – w SW części Wielkiej Brytanii, wyżynny charakter, urozmaicona linia brzegowa, riasowe wybrzeża, skaliste, wysokie

· Irlandia – oddzielona Morzem Irlandzkim i 2 cieśninami: Kanałem św. Jerzego i Kanałem Północnym; wchodzi w skład paleozoicznej platformy europejskiej; środkową część zajmuje Nizina Środkowo-irlandzka; w plejstocenie wyspa pokryta lodem

Date: 2016-01-14; view: 974