Odrodzenie ideałów antycznych

Odkrycia geograficzne

§ Zmieniają obraz świata.

§ Kreują nowy typ człowieka – odkrywcy, zdobywcy świata.

§ Wpływają na rozwój gospodarczy Europy i wzrost dobrobytu.

§ Zmieniają obyczaje mieszkańców Europy.

Wynalezienie druku

§ Zmienił światopogląd ludzi, ich sposób myślenia.

§ Przyśpieszył rozpowszechnianie się nowej myśli humanistycznej, ekonomicznej, religijnej.

Reformacja

§ Zmienia oblicze wyznaniowe Europy:
• złamanie hegemonii Watykanu,
• rozbicie jednolitości religijnej Europy,
• wojny religijne.

Odrodzenie ideałów antycznych

§ Zmienia światopogląd ludzi:
człowiek w centrum •
pochwała nauki i myśli ludzkiej •
wskrzeszenie ideałów antyku •

Barok był stylem w sztuce, architekturze oraz literaturze, który zapoczątkowany został we Włoszech. Odznaczał się dużą ekspresyjnością, bogactwem formy oraz zdobnictwa, bardzo silnymi kontrastami, także monumentalnością.

· dwunurtowość z podziałem na nurt dworski oraz sarmacki,

· brak ukształtowanych zasad oraz poetyk, jak również programu,

· rękopiśmiennictwo.

Cechy stylu literatury baroku:

· literatura charakteryzowała się bogactwem słownictwa i niezwykłością,

· niezwykłością metafor oraz epitetów,

· skomplikowaną składnią,

· zawiły szyk,

· antytetyczność, jak również posługiwanie się kontrastami i sprzecznościami,

· paradoks.

Poezji barokowa charakteryzowała się cechami:

· kunsztowność poezji, poezja powinna zadziwiać czytelnika oraz zaskakiwać go niezwykłymi operacjami językowymi, metaforami, szokującymi paradoksami oraz zestawieniami antytetycznych i oryginalnych epitetów, śmiałych porównań,

· konceptyzm był świetnym i wyszukanym pomysłem literackim, uwydatniał harmonijne oraz sprzeczne związki pomiędzy różnymi zjawiskami, poezja była intelektualna i zmysłowa. Wiersze były pozornie żywiołowe, napisane „od niechcenia” za pomocą świadomego używania odpowiednich środków. Poezja która była najwyższym kunsztem słowa była na nią nakierowana.

· zagadka bytu ludzkiego, reprezentantem tego nurtu był D. Naborowski. Próbowano rozwiązać zagadkę bytu ludzkiego, odnaleźć miejsce człowieka.

BOGACTWO – kunszt słowa, przesada (hiperboliczność), dekoracyjność (decorum), przepych, obrazowość- EKSPERSJA – szok estetyczny i efekt zaskoczenia, turpizm- brzydota i okrucieństwo, jako środek wyrazu- SZTUCZNOŚĆ – natura wymaga upiększenia, oryginalność i dziwaczność- METAFIZYCZNOŚĆ – niepokój duchowy, człowiek nicością, motyw śmierci i przemijania (memento Mori ivanitos vanitatum – jak w średniowieczu)- KONCEPTYZM koncept (wt. concetto) to pomysł, chwyt poetycki (lit) organizujący całość utworu: ciekawametafora, alegoria, pointa, paradoks- ALEGORYZM – obazowość wynikająca ze stosowania alegorii (wielkiej metafory czyli obrazumetaforycznego.

Podstawowymi pojęciami filozofii oświecenia są:
1. racjonalizm - pogląd, uznający rozum za najlepsze źródło wiedzy o świecie; (Kartezjusz) „Myślę więc jestem”
2. empiryzm - źródłem poznania świata jest doświadczenie
3. sensualizm - pogląd źródłem wiedzy o świecie są wrażenia zmysłowe będące odbiciem rzeczywistości
4. ateizm - pogląd, że Bóg nieistnieje
5. deizm - pogląd ,że rola Boga w świecie ogranicza się do stworzenia świata
6. utylitaryzm - przekonanie że każdy człowiek pełni ważną funkcję w społeczeństwie i powinien pracować dla ogółu.
7. russoizm - pogląd wywodzący się z filozofii Jana Jakuba Rousseau. Teza ,że postęp cywilizacji demoralizuje człowieka, pozbawia go takich uczuć jak miłość, litość, współczucie.

Funkcja literatury oświeceniowej w Polsce. Wobec tragicznej sytuacji Polski, literatura tej epoki będzie miały charakter społeczny i utylitarny. Twórcy nawoływać będą poprzez swoje teksty do niezbędnych reform i ratowania kraju przed utratą suwerenności.

Nurty literatury oświeceniowej

a) klasycyzm – nurt literatury oświecenia o następujących cechach:

- funkcja dydaktyczna literatury, która ma wychowywać społeczeństwo
- odwoływanie się do wzorów antycznych (zasada decorum - stosowność stylu wobec tematu, mimesis-odzwiercedlanie rzeczywistości, podział na 3 style: niski, średni i wysoki.
- główną zasadą twórczą jest harmonia umiar i porządek
- język polski bez makaronizmów
- typowe gatunki - oda, tragedia, tren, kom.
- I. Krasicki, J. U. Niemcewicz

b) sentymentalizm – nurt literatury oświecenia, który cechuje się:

- odwołaniem do filozofii J. J. Rousseau, nawiązaniem do empiryzmu i sensualizm
- funkcja literatury to kształtowanie uczuć między ludźmi
- najważniejsza wartość to czułe serce, czyli umiejętność odczuwania.
- język prosty zbliżony do potocznego
- typowe symbole: jawor, pasterz, wieś, koszyk z malinami, pasterka.
- tłem literatury jest najczęściej przyroda
- F. Karpiński, F. Kniaźnin

c)rokoko – nurt literatury oświecenia występujący głównie w poezji:

- rozwija się na dworach szlacheckich, ma charakter elitarny
- jest formą wykwintnej zabawy towarzyskiej
- poezja wyrafinowana,bogata w śr.styl.

Cechy charakterystyczne romantyzmu:

- stawianie uczucia ponad rozum jako najbardziej zbliżające człowieka do
poznania tajemnic życia
- wiara w możliwość kontaktu ze światem pozazmysłowym
- wprowadzenie do literatury wątków baśniowych, fantastycznych, legend, podań
- tajemniczość
- wprowadzenie wątków i motywów historycznych, szczególnie średniowiecznych
- zainteresowanie się tematyką wschodu, tzw. orientalizm
- odrzucenie zasad i reguł poetyki klasycznej krępujących rozwój jednostki
- dążenie do indywidualizmu

Gatunki charakterystyczne dla romantyzmu:

- dramat romantyczny
- powieść poetycka
- ballada
- poemat dygresyjny
- komedia

W literaturze romantycznej polskiej, podobnie jak i w literaturze innych krajów europejskich, znajdujących się w niewoli, głównym tematem staje się zagadnienie walki narodowowyzwoleńczej. Bohaterowie całe swe działania podporządkowują idei odzyskania niepodległości i kiedy trzeba składają życie w ofierze tworząc w ten sposób wzorce do naśladowania. Poeta miał być przywódcą duchowym narodu, wieszczem.

Pod koniec lat sześćdziesiątych dziewiętnastego wieku doszło do ukształtowania się programu polskich pozytywistów. Opierał się on na czterech głównych zasadach:

Date: 2016-01-05; view: 706