Home Random Page


CATEGORIES:

BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism






Wykład 3. Dźwięk jako zjawisko akustyczne.

Z punktu widzenia akustyki dźwieki można określić jako zaburzenie falowe występujące w jakimś ciele sprężystym. Źródłem każdego dźwięku są więc drgania dowolnego ciała sprężystego – stałego, płynnego lub gazowego. Fale głosowe rozchodzą się w powietrzu z prędkością wynoszącą ok. 340m/s. Wielkość ta nie jest jednak stała, ale zmienia się w zależności od temperatury powietrza (0° - ok. 331,8m/s, +10° wzrasta do 337,8m/s). Fale głosowe rozchodzą się ze swego źródła promieniście we wszystkich kierunkach. Niekiedy mogą one się uginać, np. przy przechodzeniu przez otwór w ścianie lub przy omijaniu niewielkiej przeszkody. Za większymi przeszkodami wytwarza się tzw. cień akustyczny. Do miejsca zacieninionego fala głosowa dociera osłabiona i zniekształcona (np. w tyle za głową człowieka mówiącego).

Rozchodzące się w powietrzu drgania cząsteczek polegają na wychylaniu się tych cząsteczek z położenia, w którym znajdowały się one przed rozpoczęciem ruchu. Pod wpływem działania jakiejś siły cząsteczka powietrza zostaje wytrącona z równowagi, poczym przebywa pewną drogę. Ponieważ dział na nią również siła zwracająca czasteczka powietrza porusza się coraz wolniej, wreszcie zawraca i rozpoczyna ruch w kierunku powrotnym, dociera do punktu w którym znajdowała się przed rozpoczęciem ruchu, i dociera do punktu leżącego po drugiej jego stronie, itd. Powtarza ten ruch wielokrotnie. Teoretycznie ruch taki powtarzałby się nieskończenie długo, gdyby na cząsteczkę nie działały żadne inne siły poza siłą, która wytrąciła ją z równowagi, i siłą zwracającą. W rzeczywistości fizycznej ruch ten stopniowo słabnie i po pewnym czasie ustaje. Maksymalne wychylenie cząsteczki drgającej z jej położenia spoczynkowego nazywa się amplitudą drgania albo amplitudą wychylenia. Drgania te, przekazywane cząsteczkom powietrza, mogą dotrzeć do ucha ludzkiego, pobudzić błonę bębenkową i za jej pośrednictwem przeniknąć do odpowiednich ośrodków mózgowych, wywołując w nich wrażenia, które są przez nas odbierane jako dźwięki o kreślonym natężeniu, częstotliwości i barwie.

Czas, w którym cząsteczka wykonuje swój pełny ruch – od momentu wychylenia z położenia spoczynkowego aż do powrotu do tegoż położenia nosi nazwę okresu dragania. Liczba okresów na sekundę stanowi częstość lub częstotliwość drgania (Hz). Od częstotliwości,czyli liczby drgań na sekundę zależy wysokość dźwięku. Czym większa liczba drgań na sekundę, tym dźwięk jest wyższy. Przeciętne ucho ludzkie odbiera dźwięki o częstotliwości od 16 do 20 000 herców, tj. od 16 do 20 000 drgań na sekundę.



Wytrącona z położenia równowagi cząsteczka powietrza otrzymuje pewną ilość energii.Natężenie, czyli siła dźwięku zależy od wysokości fali głosowej, tj. od amplitudy drgań. Im większa amplituda, tym silniejszy, donośniejszy dźwięk. Energia, którą niesie fala głosowa jest bardzo mała. Dotyczy to także fal głosowych wytwarzanych w procesie mówienia. Aby wytworzyć moc wystarczającą do żarzenia się 60 W żarówki, musiałoby jednocześnie mówić 6000000 ludzi.

Barwa dźwięku jest tą jego własnością, dzięki której możemy odróżnić brzmienie różnych instrumentów muzycznych grających tę samą melodię lub głosy różnych osób nawet wtedy, gdy nie różnią się one częstotliwością i natężeniem. Barwa dźwięku jest uzależniona od formy drgań, a te od kształtu drgającego ciała sprężystego (rezonatora).

Drgania cząsteczek, tworzące falę głosową, bywają proste lub złożone. Drganie złożone jest wynikiem nakładania się na sibie wielu drgań prostych o różnych natężeniach i różnych cząstotliwościach. Ruch drgający złożony może być regularny lub nieregularny. W przypadku drgań regularnych (periodycznych lub harmonicznych) ruch cząsteczki drgającej powtarza się wielokrotnie w ten sam sposób. Regularne dragania to tony.

Dźwięki dzielą się na tony i szmery.

Tonjest dźwiękiem o ściśle określonej liczbie drgań na sekundę występujących w takich samych odcinkach czasowych. Do tonów można zaliczyć np. dźwięki wydawane przez instrumenty muzyczne? A także niektóre dżwięki mowy (samogłoski), pamiętając, że czyste tony w przyrodzie praktycznie nie występują.

Szmer jest dźwiękiem o przebiegach nieregularnych, który powstaje wówczas gdy w tych samych odcinkach czasowych występują różne ilości drgań. Szmery najczęstrze dźwięki wystepujące w rzeczywistości fizycznej. Szmerom odpowiadają drgania złożone o bardzo skomplikowanej strukturze, które mają bardzo wiele składowych, częstokroć bardzo szybko się zmieniających.

Źródłem dźwięku mowy ludzkiej, czyli głoski – są drgania. Drgania te są wytworzone a potem odpowiednio ukształtowane przez narządy mowy.

 

 

Głoska.

Głoska to najmniejszy, niepodzielny artykulacyjnie i słuchowo element mowy ludzkiej. Innymi słowy, głoska to pojedynczy, rzeczywisty, tj. wymówiony i słyszany dźwięk języka.

Głoska – to najmniejszy, dający się wydzielić w czasie, intuicyjnie rozpoznawalny element mowy, który nie ma własnego znaczenia.

Np., w słowie but wydzielimy trzy głoski, natomiast w słowie pluszczeć – 7.

Głoskę można wydzielić w wyrazie dzięki stałemu zespołowi cech artykulacyjno-akustycznych. Ten stały zespół cech odróżnia jednoznacznie jedną głoskę od innych głosek. Przeciętny użytkownik języka nie potrafi oczywiście wydzielić taki zespół cech dla każdej głoski. On słyszy głoskę jako względną całość. Ale badacz wie, że jedną głoskę od drugiej można odróżnić i oddzielić właśnie dzięki zespołowi cech artykulacyjno-akustycznych. Badacz przecież korzysta z przyrządów i ma wrażliwsze fonetyczne ucho.


Date: 2016-01-05; view: 1631


<== previous page | next page ==>
CHAPTER 5: CONCLUSION AND RECOMMENDATIONS | Dīzeļdegvielas un to izmantošana
doclecture.net - lectures - 2014-2024 year. Copyright infringement or personal data (0.009 sec.)