Filozofia średniowieczna

ANZELM Z COUNTERBERRY

- twórca SCHOLASTYKI – zasada: za i przeciw – przyjmowano te racje, które przeważały

Kompromisowe rozwiązanie wiary:

Jeżeli człowiek w coś wierzy, powinien to zrozumieć. Nie ślepa wiara i nie tylko rozum.

Dowód ontologiczny na istnienie Boga:

- pomyśl sobie coś ponad co nic większego nie może być pomyślane

- to coś musi istnieć „na zewnątrz” bo gdyby istniało tylko w umyśle to nie byłoby tym czymś największym, bo istnienie takie jest czymś większym, niż ludzka myśl.

- zatem musi istnieć w rzeczywistości – Bóg

„I rzekł głupi, że nie ma Boga.”

Sytuacja w Europie

- średniowiecze – nie jest wiekami „ciemnymi”: powstają uniwersytety, rozwija się filozofia

- św. Bonawentura – szkoła franciszkańska

- Mistycy: Hildegarda z Bingu, Bernard z Clai

- scholastyka (do poznania prawdy potrzebna i wiara i rozum)

- XIII w. – recepcja arystotelizmu w Europie za sprawą Arabów

- na uniwersytetach panuje arystotelizm, metoda scholastyczna.

- spór o uniwersalia w XI i XII w. - filozoficzny problem dotyczący statusu pojęć ogólnych (uniwersaliów, powszechników), historycznie przybierał formę dyskusji wokół istnienia idei. rozgorzał w średniowieczu za sprawą Boecjusza, który postawił pytanie: czy kategorie mają swój niezależny byt jako gatunki rzeczy, czy też istnieją tylko jako znaki językowe? Boecjusz był zwolennikiem realistycznego poglądu, że uniwersalia istnieją w rzeczach poznawanych zmysłowo, ale poznajemy je niezależnie od ciała

TOMASZ Z AKWINU

1225-1274 był Włochem, pochodził z rodziny hrabiów. Studia odbywał u benedyktynów w słynnym klasztorze Monte Cassino. W 1243 został dominikaninem. Życie poświęcił pracy naukowej. Czołowy przedstawiciel scholastyki w wiekach średnich.

Liczne pisma. Sumy! Summa contra Gentiles (przeciw innowiercom); Summa teologiczna: O bycie i istnieniu; O substancjach czystych. Tomasz pisze komentarze do Arystotelesa – arystotelik + neoplatonizm.

Stworzył recepcję Arystotelizmu do filozofii europejskiej.

Zmarł jadąc na sobór w Lyonie. Nazywany doctor Angelicus (doktor anielski)

Metafizyka:

- przedmiotem metafizyki jestbyt jako byt któremu przysługuje istnienie

bo można coś pomyśleć a nie istnieje.

istnienie

formaw akcie; jednostkowa?? – gatunki

materiaw możności; ogólna?? – konkretne osoby

Umysłowi ludzkiemu nie jest znany ani Bóg, ani dusza, ani żadne prawdy ogólne – tylko rzeczy jednostkowe. Tylko one są substancjami – czyli samoistnymi bytami. (stanowisko wspólne z Arystotelesem).

Złożone są istoty i istnienia. Istotą każdej rzeczy jest to, co wspólne jej gatunkowi i zawarte w definicji. Istota Boga jest taka, że implikuje jego istnienie. Natomiast istota rzeczy stworzonych istnienia nie implikuje, z isoty ich nie wynika, że muszą istnieć.

Stąd Bóg jeden jest bytem koniecznym (musi istnieć, vo to leży w jego istocie) i niezależnym (istnieje z własnej natury).

Stworzenie jest bytem przypadkowym i zależnym (bo istnienie nie leży w Jego naturze).

Bóg – byt prosty, stworzenie – złożony.

Istota substancji cielesnych jest znów złożona z formy i materii. Forma – podstawa i jedność , materia – różnice i mnogość.

To, co cielesne składa się z formy i materii, to co czysto duchowe tylko z formy.

Forma jest aktem, materia potencją.

- forma + materia = esencja = istota musi być aktualizowana przez istnienie

- quidditas – czysta forma (Bóg)

- Bóg – jedyny byt prosty: istota = istnienie (Jestem, który Jestem)

- anioł – byt złożony: istnienie + forma

- akt istnienia jest aktem indywidualnym (bo inaczej wszyscy mieliby jedną duszę; istnienie osoby a nie jest istnieniem osoby b)

Rozdzielił on poznanie:

- Filozofia (na podstawie rozumu)

- Teologia (na podstawie objawienia)

Bóg:

Istnienie Boga nie jest prawdą oczywistą nie wymagającą potwierdzena. Obalił dowody Augustyna (Bóg istnieje z posiadanej samej jego idei) i Anzelma (większy niż myśl) , opierając jego istnienie na doświadczeniu. Dał

5 dowodów na istnienie Boga:

a) z ruchu - cokolwiek jest w ruchu jest to ruch pochodzący z zewnątrz;

- w szeregu rzeczy poruszonych i poruszanych nie można iść w nieskończoność

- istnie pierwsza przyczyna poruszająca sama nie będąca poruszaną

b) z przyczyny sprawczej - wszystko co jest ma swoją przyczynę, musi istnieć istota samoistna

c) z bytu koniecznego – wszystkie byty są przypadkowe i mogą przestać być, więc racją bytów przypadkowych, musi być byt konieczny

d) ze stopni doskonałości

- zał.: z dwóch bytów doskonałych jeden jest doskonalszy

- w stopniach doskonałości musi być byt najdoskonalszy

e) z przyczyny celowej – wszystko zawsze zmierza do celu – celem jest Bóg

Uważał, że własności Boga można poznać rozumem, nie wprost, ale pośrednio drogą:

a) Eminencji – nieskończone wzmożenie własności istot skończonych (doskonałość, mądrość, wszechmoc, inteligencja)

b) Negacji – przez zaprzeczenie (nie ma przyczyny, nie istnieje nic, co mogłoby być przyczyną Jego zmiany, jest więć niezmienny ; jest wieczny, bez początku i końca, bo powstanie i koniec byłyby zmianami ; jest niematerialny )

Świat został stworzony z niczego ( creatio ex nihilo ), wprost przez Boga.Stworzenie jest aktem woli, nie konieczności.

Było to dzieło rozumne i celowe. Stworzył różnorodne stworzenia, aby w pełni wyrazić swoją Istotę. Istnieją stworzenia o różnym stopniu doskonałości.

Istnieją czyste inteligencje – anioły pośrednie istoty między nami i Bogiem.

Są bytem złożonym: forma jest aktualizowana przez istnienie – dużo aniołów ale brak cech indywidualnych, brak materii – brak cech różnicujących – brak płci.

dzieła: O Hierarchii Niebiańskiej, O Hierarchii Ziemskiej, O Imionach Bożych

hierarchia aniołów 3x3

Cherubiny Serafiny Trony - najdoskonalsi

Moce Opatrzności Zwierzchności

Księstwa Archaniołowie Aniołowie

koncepcja człowieka jako osoby (persona)

- człowiek na obraz Boga

- osoba jest indywidualną substancją o naturze myślącej (rozumnej)

- każdy człowiek jest indywidualny

Date: 2016-01-03; view: 738