Więta Bożego Narodzenia

W czasie Świąt Bożego Narodzenia istnieją również obyczaje dotyczące ludzi i np. ich zachowania przy stole. Do stołu powinna zasiąść parzysta ilość osób, w przeciwnym razie ktoś z domowników mógłby ubyć na zawsze z rodzinnego grona. Przynajmniej każdej potrawy należało spróbować. Wieczerzę wigilijną spożywano w całkowitym milczeniu. Także w trosce o zdrowie i dostatek jedzenia w nowym roku, nie należało, aż do skończenia wieczerzy przez wszystkich, odchodzić od stołu ani kłaść łyżek na stole; jeśli zachodziła potrzeba łyżki trzymano w zębach. Po skończonej uczcie nie sprzątano wigilijnego stołu. Na całą noc pozostawiano na nim naczynia, zastawę, resztki potraw, a także butelkę wódki z przeznaczeniem dla dusz zmarłych. Po wieczerzy śpiewano kolędy, a późnym wieczorem wszyscy udawali się do kościoła na pasterkę, zwaną też północką.

Boże Narodzenie

Boże Narodzenie zajmuje w polskiej tradycji miejsce szczególne.

Jest najpiękniejszym i najbardziej rodzinnym świętem w roku, z którym wiąże się najwięcej obrzędów i wierzeń. Towarzyszą mu magiczna atmosfera, niezapomniane emocje, tradycja, kultywowana od pokoleń. W prawie każdym polskim domu w tym wyjątkowym czasie nie może zabraknąć choinki, opłatka, kolęd, prezentów.

Choinka
Dużą rolę w tworzeniu świątecznej atmosfery ma uroczyście przystrojony dom, w którym króluje choinka. W Polsce zwyczaj stawiania choinki dotarł z Niemiec w XVIII wieku. Wcześniej zawieszano u pułapu wierzchołek jodły, sosny czy świerku. Stawiano w kącie snopek zboża. Drzewko ma chronić dom i jego mieszkańców od złych mocy. A gwiazda, zawieszana często na jej szczycie symbolizuje Gwiazdę Betlejemską. Ustrojona w ozdoby i świecidełka choinka zwykle cieszy oczy do Trzech Króli.

Wigilia
24 grudnia tuż po zapadnięciu zmierzchu, dzieci pilnie wypatrują pierwszej gwiazdy na niebie. To znak, że można już zaczynać uroczystą wieczerzę wigilijną. Najważniejszym momentem kolacji wigilijnej jest przełamywanie się opłatkiem i składanie sobie życzeń. To znak pojednania, miłości, przyjaźni i pokoju, a przede wszystkim wybaczania.
Dopiero po przełamaniu się opłatkiem można zasiąść do uroczyście nakrytego stołu. Zwykle pod białym obrusem gospodyni domu umieszcza źdźbła siana, które wyciągają uczestnicy kolacji. Źdźbło długie i proste wróży dobry rok bez kłopotów i komplikacji.
Na stole powinno znajdować się 12 postnych potraw, symbolizujących 12 miesięcy lub 12 apostołów. Każdego dania należy choćby skosztować. Na stole stawia się dodatkowe nakrycie dla zbłąkanego wędrowca czy niespodziewanego gościa, który w tak szczególnym dniu nie powinien być sam. Pusty talerz to również wyraz pamięci o bliskich, którzy odeszli.

Potrawy wigilijne

Każdy region w Polsce preferuje własne dania wigilijne, jednak w każdym domu w czasie tej jedynej kolacji w roku dominują grzyby, kapusta, mak, bakalie, suszone owoce. Na polskim stole nie może zabraknąć czerwonego lub grzybowego barszczu z uszkami z nadzieniem grzybowym, pierogów z kapustą i grzybami, przyrządzanych na wiele sposobów śledzi, ryb, sałatek. Tradycyjnym przysmakiem jest karp smażony i w galarecie. Świąteczne desery to makowce, miodowe pierniki, kruche ciasteczka z migdałami, orzechami i rodzynkami, a także kompot z suszonych jabłek, gruszek, śliwek. Szczególne znaczenie przypisuje się kutii.

Kolędy
Kolędy to tradycyjne pieśni sławiące narodziny Chrystusa. Najdawniejsze pochodzą z XV wieku. Przekazywano je z pokolenia na pokolenie. Najpopularniejsze, takie jak „Wśród nocnej ciszy”, „Lulajże Jezuniu”, „Bóg się rodzi” powstały na przełomie XVII i XVIII wieku i są śpiewane podczas wigilii i świąt do dziś.

Andrzejki i ich tradycja wywodzą się od Św. Andrzeja, który był uczniem Jana Chrzciciela, a następnie Jezusa Chrystusa. Sam Święty nie od razu był kojarzony z wróżbami, przyczynili się do tego Grecy. Warto przypomnieć, że Św. Andrzej jest patronem Szkocji, Rosji i Grecji. Pomimo tego, to właśnie w Polsce jego święto jest obchodzone w sposób magiczny. Od dawna 30 listopada, w dzień ukrzyżowania Św. Andrzeja, wszystkie marzące o szybkim zamążpójściu panny spotykały się w domach, aby wywróżyć sobie męża. Ta tradycja, choć w nieco skomercjalizowanej formie, przetrwała do dziś. Warto dodać, ze kawalerowie również mają swoje analogiczne święto w listopadzie, choć jest ono zdecydowanie mniej popularne. Mowa oczywiście o tzw. katarzynkach, obchodzonych 24 listopada.
Szczególną wagę przywiązywano do magii snów. Młode dziewczęta pościły cały dzień, nie pijąc nawet wody, a przed snem jadły słonego śledzia. Ponoć po takiej "kolacji" nocą przychodziły prorocze sny. Młodzi mężczyźni też uważali na swoje sny w wigilię Św. Katarzyny. Tradycja mówiła, że jak przyśniła się im biała kura, to oznaczało, że niebawem poznają uroczą pannę. Czarna kura oznaczała wdowę, sowa - mądrą babę, ale ponurą i szpetną. Siwy koń - to starokawalerstwo.
Poniżej przedstawiono najpopularniejsze dzisiaj wróżby andrzejkowe.

LANIE WOSKU

Aby powróżyć sobie w ten najpopularniejszy sposób potrzebujemy gorący wosk, duże naczynie z zimną wodą i klucz. Roztopiony wosk należy wlać na zimną wodę przez dziurkę klucza, gdyż to on otwiera drzwi do przyszłości. Kształt, który zastygnie na wodzie symbolizuje coś związanego z naszą przyszłością w nadchodzącym roku. Interpretacje wydobytych z wody kształtów najfajniej przeprowadzać wspólnie, wiele zabawy daje rzucanie na ścianę cienia z woskowych wróżb. Najczęściej trzeba mocno gimnastykować wyobraźnię, aby nadać wróżbie jakiś sens, ale właśnie o to w andrzejkach chodzi.

MAGIA IMION

Zabawa wymaga napisania imion potencjalnych mężów na osobnych karteczkach i włożeniu ich pod poduszkę w wigilię dnia Św. Andrzeja. Rano dziewczęta tuż po przebudzeniu wyciągały spod poduszki jedną karteczkę - imię na niej widniejące oznaczało imię przyszłego męża.

BUTYSzczególnie w domach, gdzie było wiele panien na wydaniu popularna była wróżba mająca przepowiedzieć, która z dziewcząt pierwsza opuści dom rodzinny. Aby się tego dowiedzieć, każda z panien zdejmowała swój but i ustawiała go tak, aby wraz z butami innych niezamężnych tworzyły rząd. Następnie dziewczęta kolejno przesuwały jedna za drugą swoje pantofelki kierując je w stronę drzwi. Ta, której but pierwszy przekroczył próg mogła się spodziewać szybkiego ślubu. FILIŻANKIAby dowiedzieć się czy nowy rok przyniesie ważne zmiany, dziewczęta pod trzema filiżankami chowały: obrączkę, monetę, listek, a czwartą zostawiały pustą. Następnie zamieniano miejscami filiżanki i wybierano jedną z nich. Jeśli panna trafiła na obrączkę, czekała ją miłość, listek-ślub, monetę-bogactwo. Gdy dziewczyna trafiła na pustą filiżankę, nowy rok nie miał przynosić zmian.

Date: 2015-12-11; view: 900