CATEGORIES:
BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism
Nowe wyzwania i problemy NATO po 2009 r.EWOLUCJA NATO PO 1990 ROKU
Struktura cywilna i wojskowa NATO Nowe problemy strategiczne - kształtowanie się doktryny do 1999 r. Problem poszerzenia w latach 90. ► Partnerstwo dla Pokoju 1994 ► Akt Stanowiący NATO –Rosja 1997 ► przyjęcie Polski, Czech i Węgier 12 marca 1999 Interwencje zbrojne NATO w latach 90. i po 2001 r. Znaczenie szczytu w Pradze (2002 r.) i w Rydze (2006 r.) Wyzwania NATO przed szczytem w Bukareszcie w 2008 r. 7. 19-20 luty 2009 nieformalny szczyt ministrów obrony państw NATO w Krakowie – zarys nowej strategii Sojuszu Lecie NATO jubileuszowy szczyt w Strasburgu, Kehl i Baden Baden 3-4 kwietnia 2009 - polska strategia na szczyt Nowe wyzwania i problemy NATO po 2009 r.
ad1. Struktura cywilna i wojskowa NATO Reprezentacje narodowe (misje) są źródłem władzy w NATO. Podlegają wyłącznie swoim rządom i są niezależne wobec urzędników Sojuszu. Wielkość reprezentacji narodowych jest różna i zależy od znaczenia danego kraju oraz wielkości sił, które przeznacza ono do działania w ramach NATO (dla porównania: przedstawicielstwo USA liczy ponad 200 osób, a Islandii - kilka). Na czele każdej z nich stoi stały przedstawiciel danego państwa w randze ambasadora. Każda reprezentacja narodowa dzieli się na część cywilną (polityczną) i wojskową (na czele tej drugiej stoi stały reprezentant wojskowy), jest jednak regułą, że stały przedstawiciel jest zwierzchnikiem wszystkich pracowników misji. Misje poszczególnych państw mają największy wpływ na przebieg konsultacji podczas procesu podejmowania decyzji przez Radę Północnoatlantycką. Na ich rzecz, pełniąc wobec nich służebną rolę, pracują inne międzynarodowe instytucje polityczne Sojuszu. ► Rada Północnoatlantycka Ma władzę polityczną i moc podejmowania decyzji. W jej skład wchodzą stali przedstawiciele wszystkich państw członkowskich w randze ambasadorów, spotykający się co najmniej raz w tygodniu, a dwa razy w roku Rada obraduje w składzie ministrów spraw zagranicznych. Rada jest jedynym organem NATO, który wywodzi swoje uprawnienia bezpośrednio z Traktatu Północnoatlantyckiego. Z mocy Traktatu Rada została upoważniona do ustanowienia organów pomocniczych - komitetów i grup planowania wspierających jej działalność. ► Komitet Planowania Obrony Składa się ze stałych przedstawicieli, ale obraduje na szczeblu ministrów obrony co najmniej dwa razy w roku. Dostarcza wytycznych wojskowym władzom NATO, a w zakresie odpowiedzialności i uprawnień ma funkcje identyczne z funkcjami Rady. Podejmuje kluczowe decyzje w sprawach sojuszniczego planowania obronnego, np. wielkości wydzielonych sił wojskowych dla potrzeb NATO, podstawowych wymogów i zasad dotyczących ich mobilizacyjnego rozwinięcia oraz poziomu wydatków obronnych państw członkowskich.
► Grupa Planowania Nuklearnego (powołana w 1966 r.). Jest głównym forum konsultacyjnym w kwestiach dotyczących roli sił nuklearnych w polityce bezpieczeństwa i obrony Sojuszu. Jej zadaniem jest ustalanie wspólnej polityki NATO w dziedzinie zbrojeń jądrowych, roli broni jądrowej w sojuszniczej koncepcji strategicznej i wytycznych operacyjnych. Jej członkiem są wszystkie państwa członkowskie, także te, które nie mają broni jądrowej. Mają taki sam głos jak inne. Wyjątkiem jest Islandia, która jako państwo nie mające sił zbrojnych ma tylko status obserwatora. ► Komitet Wojskowy Jest jedynym wyłącznie wojskowym ciałem kolegialnym w strukturze politycznej NATO, najwyższą władzą wojskową Sojuszu, podlegającą politycznemu zwierzchnictwu Rady Północnoatlantyckiej i Komitetu Planowania Obrony lub w razie gdy decyzje dotyczą zagadnień nuklearnych - Grupy Planowania Nuklearnego. Jest najważniejszą instytucją doradzającą Radzie Północnoatlantyckiej w sprawach militarnych, stanowi forum reprezentowania sił zbrojnych NATO. Rekomenduje politycznym władzom NATO działania niezbędne do wspólnej obrony obszaru NATO oraz przedkłada wytyczne w kwestiach wojskowych wyższym dowódcom Sojuszu. W skład Komitetu Wojskowego wchodzą szefowie sztabów generalnych każdego państwa członkowskiego, z wyjątkiem Francji, która jest reprezentowana przez misję wojskową przy Komitecie. Islandia może być reprezentowana przez przedstawiciela cywilnego. Szefowie sztabów generalnych uczestniczą w obradach co najmniej dwa razy w roku, w pozostałych spotkaniach państwa członkowskie są reprezentowane przez narodowych przedstawicieli wojskowych, wyznaczonych przez szefów sztabów. Na czele Komitetu stoi wybierany na trzy lata przewodniczący w stopniu czterogwiazdkowego generała (admirała). Jest nieformalnym zwyczajem, że funkcji tej nie może pełnić przedstawiciel sił zbrojnych USA. Efektem obrad Komitetu są uchwały i rekomendacje.
► Kolegialne organy realizacyjne Są to różne komitety - stałe i doraźne (jest ich ponad 300), zajmujące się problemami szczegółowymi. Do prawie trzydziestu komitetów stałych należą m.in: Komitet Polityczny (przygotowuje decyzje polityczne NATO), Przeglądowy Komitet Obrony (zajmuje się planowaniem obronnym), Komitet Ekonomiczny (zajmuje się współpracą gospodarczą państw NATO), Wysoki Komitet ds. Nadzwyczajnych Zagrożeń (organizuje współpracę przy zwalczaniu klęsk żywiołowych i innych zagrożeń niemilitarnych), Polityczno-Wojskowy Komitet Sterujący (planowanie i koordynacja współpracy w ramach ''Partnerstwa dla Pokoju''). ► Centralne instytucje wykonawcze Są to wszystkie urzędy części politycznej Sojuszu nie wchodzące w skład misji narodowych. Ich podstawowe zadania to: zapewnienie bieżącej realizacji zadań określonych przez ciała decyzyjne i obsługa merytoryczna tych ciał, tzn. Rady Północnoatlantyckiej, innych rad i komitetów, a także przedstawicielstw narodowych. W ich skład wchodzą: sekretarz generalny NATO oraz instytucje obsługowe: Sztab Międzynarodowy i Międzynarodowy Sztab Wojskowy.
► Po zakończeniu zimnej wojny potrzeba wypracowania nowych rozwiązań w celu zagwarantowania bezpieczeństwa europejskim i atlantyckim partnerom w nowe sytuacji międzynarodowej (wydarzenia na Bałkanach) ► Stopniowe poszerzanie dotąd wąsko pojmowanych funkcji sojuszu obronnego i rozszerzeniu ich o współpracę i konsultacje polityczno-wojskowe z krajami pozostającymi poza Paktem Spotkania szefów rządów NATO w Londynie (1990), Rzymie (1991), Brukseli (1994) Za najważniejsze cele uznano: Reformę i dostosowanie politycznych i wojskowych struktur NATO, tak by: - Skutecznie realizować misje NATO, włącznie z operacjami pokojowymi - Rozszerzyć współpracę z Unią Zachodnioeuropejską - Wzmocnić powstającą europejską tożsamość w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony
► USA aktywnie włączyły się w budowę europejskich zdolności wojskowych, ale w ramach NATO i na podstawie istniejących już struktur polityczno-militarnych Paktu Północnoatlantyckiego ► NATO miało stać się głównym centrum koordynacji i współpracy w zakresie tworzącej się „euroatlantyckiej” architektury bezpieczeństwa ► Budowa partnerskich stosunków z państwami byłego bloku wschodniego przez nawiązanie bezpośrednich kontaktów, dialog polityczny i rozwój współpracy wojskowej w celu umocnienia stabilności w skali ogólnoeuropejskiej ► W nowej koncepcji strategicznej sojuszu z Rzymu (1991 r.) przyjęto, że wzmocnienie wymiaru bezpieczeństwa w procesie integracji europejskiej oraz zwiększenie roli i obowiązków europejskich sojuszników przyczyni się do wzmocnienia europejskiego filaru Sojuszu ► Koncepcja strategiczna Sojuszu przyjęta w kwietniu 1999 r. na szczycie w Waszyngtonie potwierdziła nadrzędną rolę NATO w systemie bezpieczeństwa euroatlantyckiego Do najważniejszych wyzwań i zagrożeń, przed którymi stanęło NATO u progu XXI wieku, zaliczono w przyjętej Deklaracji Waszyngtońskiej: ► Utrzymanie mechanizmu zbiorowej obrony ► Wzmocnienie transatlantyckiego partnerstwa przejęcie większej odpowiedzialności przez europejskich sojuszników za wspólna obronę ► Rozwój partnerskich stosunków z krajami spoza Sojuszu oraz przygotowanie organizacji do przyjęcia nowych członków
Państwa zobowiązały się m.in. do: ► Rozwoju wspólnych zdolności w dziedzinie reagowania kryzysowego, zapobiegania konfliktom oraz prowadzenia akcji przywracania pokoju i operacji pokojowych ► Kontynuacji wewnętrznej reformy polegającej na przekształceniu i dostosowaniu struktury dowódczej Sojuszu, w tym koncepcji wspólnych połączonych sił do zadań specjalnych ► Współpracy z ONZ, OBWE i UE ► Budowy struktury współpracy z UE ► Kontrowersje związane były przede wszystkim z użyciem zdolności operacyjnych NATO pod polityczną kontrolą i dowództwem Unii. ► Wynikały one z faktu udziału w tych akcjach:
Ponadto NATO i UE postanowiły o stworzeniu nowych jednostek szybkiego reagowania
3. Problem poszerzenia w latach 90. ► Po upadku bloku wschodniego kraje Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej dążyły do stworzenia strefy bezpieczeństwa i stabilizacji, gwarantującej im trwały rozwój, a więc podjęły starania o integrację z instytucjami polityczno-militarnymi i ekonomicznymi Zachodu (NATO, UE, UZE) ► W końcu 1993 r. USA przedstawiły państwom starającym się o członkostwo program Partnerstwa dla Pokoju (PdP) - nie zawierał on wojskowych gwarancji bezpieczeństwa ze strony Sojuszu - udział w PdP nie gwarantował uzyskania członkostwa Partnerstwo dla Pokoju – program przyjęto w styczniu 1994 r. na posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Brukseli Za podstawowe cele uznano: - Demokratyczną kontrolę nad siłami zbrojnymi - Rozwój współpracy wojskowej w zakresie wspólnego planowania i osiągnięcia zdolności do wspólnego działania z wojskami państw NATO (inetroperacyjność) - Przeprowadzanie ćwiczeń wojskowych w celu poszerzania zdolności sił zbrojnych do realizacji misji pokojowych, operacji poszukiwawczo-ratowniczych i humanitarnych - Zagwarantowanie przejrzystości finansowania obrony narodowej Każde państwo podpisywało z Sojuszem tzw. indywidualny Program Partnerstwa, który był corocznie negocjowany i zatwierdzany W 1995 r. w PdP uczestniczyło 26 państw, w tym 9 z Europy Środkowo-Wschodniej We IX 1995 przyjęto strategię rozszerzania NATO, określającą wymogi jakie powinny spełniać państwa aspirujące do członkostwa Akt Stanowiący NATO –Rosja 1997 ► Rosja wyrażała sprzeciw wobec poszerzenia już od 1993 r. ► W związku z tym wysunęła postulat stworzenia stałego organu konsultacyjnego między Rosją a NATO oraz uregulowania wzajemnych stosunków w formie traktatowej ► W efekcie 27 maja 1997 r. w Paryżu podpisano Akt Stanowiący o Podstawach Stosunków Wzajemnych, Współpracy i Bezpieczeństwie pomiędzy NATO i Federacją Rosyjską, zawierał on: - Zasady współpracy - Powołanie do życia Stałej Wspólnej Rady Rosja-NATO, jako organ regularnych konsultacji - Akt ma charakter deklaracji politycznej W Akcie stwierdzono również, iż obie strony nie uważają siebie nawzajem za przeciwników, mając wspólny cel: przezwyciężenie dawnych sprzeczności, budowę wzajemnego zaufania i współpracę. Sojusz potwierdził wolę umacniania swych funkcji politycznych oraz podjęcia nowych misji, w tym wsparcia międzynarodowych operacji pokojowych, jak również gotowość nowelizacji Koncepcji Strategicznej, tak by była w pełni dostosowana do stanu bezpieczeństwa w Europie. Obie strony otrzymały możliwość roboczego omawiania interesującej je problematyki, bez stawiania warunków wstępnych. Warto podkreślić, iż żaden z zapisów dokumentu nie ograniczał swobody działania stron porozumienia. Praktyczna współpraca wojskowa obu stron rozwijała się od czasu wspólnego udziału w operacji pokojowej w Bośni-Hercegowinie. Polityczne porozumienie nawiązane w Bośni nie prowadziło jednak do stworzenia zasad wspólnego reagowania w czasach innych kryzysów międzynarodowych. Dowodem stał się konflikt w Kosowie, kiedy NATO i Rosja proponowały odmienne sposoby jego rozwiązania. Różnice dotyczyły przede wszystkim charakteru ewentualnej ingerencji wojskowej oraz ustalenie instytucji legitymizującej takie działania (Moskwa Opowiadała się za mandatem Rady Bezpieczeństwa ONZ; Sojusz dopuszczał działanie własne, jeśli ONZ nie wydałoby stosownej decyzji). Rozpoczęcie operacji lotniczej przeciwko Jugosławii spowodowało załamanie współpracy NATO – Rosja.
Przyjęcie Polski, Czech i Węgier 12 marca 1999 ► Dokumenty akcesyjne zawierały zobowiązania tych państw wobec NATO, w zamian za gwarancje jakie oferował Sojusz ► 16 marca 1999 r. odbyła się uroczysta ceremonia w Brukseli na cześć nowych państw członkowskich ► Kolejnymi kandydatami były: - Rumunia, Słowenia - Estonia, Litwa, Łotwa (zdecydowany sprzeciw Moskwy) - Bułgaria i Słowacja - Albania i Macedonia 29 marca 2004 r. przystąpiły do NATO: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia 1 kwietnia 2009 – Chorwacja i Albania (28 państw członkowskich)
Date: 2016-01-14; view: 824
|
