Temat: Podstawowe podmioty gospodarcze.

Podmiot gospodarczy to podstawowa forma instytucji gospodarczej, podejmującej decyzje gospodarcze. Wyróżnia się trzy podstawowe podmioty gospodarcze

1) gospodarstwo domowe

2) przedsiębiorstwo ( firma)

3) państwo (rząd)

1. Gospodarstwo domowe.

Gospodarstwo domowe jest to podmiot gospodarczy lub jednostka konsumpcyjna w systemie gospodarczym gdyż jej celem jest głównie konsumpcja. Z gospodarką narodową gospodarstwo to jest powiązane wieloma nićmi, poprzez rynek dóbr, rynek pracy i rynek pieniężno-kredytowy, gdyż podejmują następujące decyzje dotyczące:

a) popytu na określone dobra konsumpcyjne w granicach posiadanych środków, czyli alokacji ograniczonych dochodów na różne dobra i usługi ( na rynku dóbr)

b) podaż pracy- stosownie do własnych możliwości lub predyspozycji oraz stosownie do zapotrzebowania gospodarki ( na rynku pracy)

c) wyboru proporcji między wydatkowaną i oszczędną ( odkładaną na później) częścią osiąganego dochodu ( oszczędności często lokowane są w banku, gdzie też zaciągane są kredyty, a więc na rynku pieniężno-kredytowym)

Wszystkie wymienione decyzje są ograniczone przez czynniki niezależne od gospodarstwa domowego. W ramach tych ograniczeń gospodarstwa mogą dokonywać wyboru opierając się na swoich upodobaniach konsumpcyjnych, czyli indywidualnych preferencja ujawnianych na rynku ( głównym ograniczeniem na rynku dóbr jest wysokość otrzymywanego dochodu, pochodzącego głównie z pracy, a w mniejszym stopniu z procentów od wkładów w bankach, zysków z własnych przedsiębiorstw, dywidend z akcji, czynszów za wynajem ziemi ). Wydatki które przeznaczone są na bieżącą konsumpcję (żywność, odzież, mieszkanie, usługi) gospodarstwa domowe starają się racjonalizować w ten sposób by osiągnąć maksimum zadowolenia.

1. Przedsiębiorstwo (firma).

Przedsiębiorstwo jest to podmiot lub jednostka gospodarcza, która dokonuje transformacji czynników wytwórczych lub zasobów na dobra i usługi sprzedawane nabywcom ( innym firmom lub gospodarstwom domowym). Podstawą istnienia przedsiębiorstwa jest występowanie popytu ( zapotrzebowania społeczeństwa na dobra i usługi wytwarzane przez dane przedsiębiorstwo). W większości przypadków celem działalności przedsiębiorstwa jest osiągnięcie zysku, tzn. sprzedaż swoich produktów po cenie wyższej od poniesionych nakładów ( kosztów produkcji). Postępując zgodnie z zasadą racjonalności przedsiębiorstwa maksymalizować swój zysk lub minimalizować koszty produkcji, co również prowadzi do powiększenia zysku.

Przedsiębiorstwo jako podstawowa jednostka gospodarcza powiązana jest z innymi instytucjami systemu gospodarczego za pośrednictwem:

a) rynku czynników produkcji (pracy, kapitału, ziemi) na którym występuje jako nabywca

b) rynku dóbr ( produktów), na którym występuje w roli sprzedawcy

Ze względu na rodzaje własności wszystkie przedsiębiorstwa można podzielić na dwa sektory:

a) sektor publiczny, obejmujący przedsiębiorstwa stanowiące własność państwową albo komunalną;

b) sektor prywatny, do którego zaliczane są spółdzielnie, przedsiębiorstwa organizacji społecznych i prywatne ( także mieszane, np. spółka państwowo-prywatna)

Według kryterium wielkości i organizacji ( struktury) wyróżnia się przedsiębiorstwa

1. indywidualne (jeden właściciel)
2. partnerskie ( spółka osobowa złożona z dwóch lub więcej osób)
3. spółki akcyjne (korporacje)

Wielkość i struktura przedsiębiorstw zależą od wielu czynników, a przede wszystkim od:

a) ekonomiki skali produkcji, związanej z prawem malejącej produktywności lub z prawem rosnących kosztów, pozwalającej określić tzw. Optimum produkcji przedsiębiorstwa ( np. w przemyśle samochodowym optimum produkcji wynosi 300 tys. Samochodów rocznie)

b) dostępność zasobów, zwłaszcza kapitału, który można powiększać drogą akumulacji zysku lub zaciągania kredytu bankowego

c) możliwości kierowania (zarządzania) firmą co zależy od postępu organizacyjnego, systemu rachunkowości, procesu podejmowania decyzji.

1. Państwo ( rząd)

Państwo jest to podmiot gospodarczy, który pełni funkcje regulacyjne poprzez oddziaływanie na system gospodarczy za pomocą instrumentów (narzędzi) prawnych i ekonomicznych. Jego celem jest korygowanie niedoskonałości rynku poprzez ustanawianie i wprowadzanie w życie zasad ograniczających zachowanie się podmiotów (jednostek) sektora prywatnego. Państwo poprzez swoje instytucje zaspokaja również znaczna część potrzeb gospodarstw domowych dostarczając im tzw. Dobra publiczne, których nie może dostarczyć wolny rynek oraz chroniąc przed efektami zewnętrznymi (ochrona przed zagrożeniem zewnętrznym, gwarancje prawne, ubezpieczenia społeczne w przypadku choroby i bezrobocia lub osiągnięcia wieku emerytalnego, budownictwo obiektów użyteczności publicznej).

Dochody państwa pochodzą głównie z podatków oraz innych opłat pobieranych od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Z opłat tych finansowane są wydatki budżetowe państwa na obronę narodową, usługi o charakterze socjalnym, inwestycje państwowe, utrzymanie aparatu państwowego. Państwo jest także wielkim pracodawcą zatrudniającym rzesze pracowników w urzędach i instytucjach państwowych, a ponadto występuje w roli właściciela przedsiębiorstw państwowych w takich gałęziach jak kolej, poczta, energetyka.

Do podstawowych funkcji gospodarczych rządu, wymagających regulacji, zalicza się zapewnienie:

a) efektywności ekonomicznej, tj. takich warunków, w których system gospodarczy osiągnie optymalne zaspokojenie potrzeb społeczeństwa przy danych zasobach ( przez prawidłową ich alokacje i eliminowanie wpływów czynników zakłócających)

b) równość szans uczestnikom procesu gospodarczego zgodnie z poczuciem sprawiedliwości społecznej, która wiąże się z podziałem produktu i nie jest dokładnie sprecyzowana ( znajduje wyraz w różnych programach pomocy społecznej)

c) wzrostu gospodarczego tzn. systematycznego powiększania produkcji z okresu na okres, zwykle mierzonej na jednego mieszkańca

d) stabilności tj. warunków, w których produkcja będzie wzrastała równomiernie bez większych wahań , przy niewielkim wzroście poziomu cen ( inflacji) i możliwie pełnym zatrudnieniu zasobów (niewielkim bezrobociu) .

Date: 2015-12-24; view: 1049