Temat: Ogólna charakterystyka systemu gospodarczego.

1. Pojęcie system gospodarczy.

Pojęcie system ( z grec. systema ) ma szczególne zastosowanie w nauce, gdzie oznacza wszelki skoordynowany wewnętrznie i wykazujący określoną strukturę układ elementów. Najważniejszymi cechami każdego systemu jest jego rozczłonkowanie i całość o różnej strukturze i różnym charakterze jego części składowych. Każdy system składa się z ciał, zjawisk i procesów, współdziałających ze sobą, przekazujących sobie wzajemnie energię i wykonujących wspólną funkcję. Między poszczególnymi elementami systemu mogą zachodzić powiązania typu pochodności, hierarchiczne podporządkowanie, następowanie po sobie w czasie i inne.

System gospodarczy jest to zespół instytucji związanych z podejmowaniem i realizacją decyzji ekonomicznych, charakteryzujących się określoną strukturą podmiotową, czasową i przestrzenną. Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym następuje rozwój i zróżnicowanie struktury systemu gospodarczego, czyli nowe uporządkowanie jego elementów, w którym regulującą funkcję wykonują instytucje. Instytucja jest to organizacja składająca się z jednostek, spełniających określone funkcje w systemie ( układzie) wykorzystujących ich prawne i zwyczajowe sposoby regulowania ( np. rząd, rynek, związki zawodowe).

1. Dwie sfery systemu gospodarczego.

System gospodarczy obejmuje zwykle gospodarkę jednego kraju ( gospodarkę narodową), w której podstawowymi składnikami ( instytucjami) są podmioty gospodarcze i podsystemy regulacji. Procesy zachodzące w gospodarce można podzielić na dwie sfery systemu gospodarczego:

a) sferę realną

b) sferę regulacji

Sfera realna obejmuje procesy materialne ( fizyczne), czyli cały obrót dóbr gospodarczych od produkcji, poprzez dystrybucję i wymianę, do konsumpcji. Są to więc strumienie dóbr, które w procesie produkcji z zasobów ( ziemi, pracy, kapitału) transformowane są w produkty ( wyroby gotowe). W procesie obrotu towarowego ( dystrybucji i wymiany) nazywane są towarami zaś w procesie konsumpcji- dobrami konsumpcyjnymi.

Sfera regulacji obejmuje procesy decyzyjno-informacyjne ( myślowe, regulacyjne) polegające na regulowaniu procesów realnych (materialnych) odbywających się w systemie gospodarczym. Na procesy regulacyjne składają się takie działania jak planowanie, organizowanie, inicjowanie ( motywowanie) i kontrolowanie. Regulowanie odbywa się na wszystkich etapach procesu gospodarowania- w procesach produkcji, obrotu towarowego i konsumpcji. Jako jednostki decyzyjne w różnym stopniu i w różnym zakresie w procesie regulacji uczestniczą wszystkie instytucje systemu gospodarczego ( rząd, banki, przedsiębiorstwa, związki zawodowe, gospodarstwa domowe).

3. Czynnik czasu w systemie gospodarczym.

Czynnik ten stanowi jedną z istotnych cech systemu gospodarczego ( oprócz podmiotu i przestrzeni) i odgrywa ważną role w analizie ekonomicznej. Uwzględniając czynnik czasu wyróżnia się w analizie ekonomicznej wyróżnia się dwie kategorie zmiennych (agregatów)

a) zasoby- pojęcia bezczasowe, ale określone dla danego momentu ( np. na dzień 31 grudnia 2005 roku) takie jak zasób kapitału, ziemia, praca

b) strumienie- pojęcia mające wymiar czasowy (np. za miesiąc, kwartał, rok) takie jak dochód, zysk, produkcja, inwestycje, konsumpcja.

Procesy (zmiany) zachodzące w systemie gospodarczym, mające charakter prawidłowości, mogą dokonywać się w różnych okresach:

a) w krótkim okresie- np. procesy dostosowawcze na rynku (np. zmiany podaży, zmiany popytu)

b) w średnim okresie- np. cykliczne kilkuletnie wahania produkcji i innych zmiennych ekonomicznych ( ekspansje, recesje)

c) w długim okresie- np. ogólne tendencje rozwojowe ( wzrost gospodarczy)

Do czasowych wymiarów należy zaliczyć także używane w analizie ekonomicznej określenie: ex onte „zdarzenie”, które nastąpiło wcześniej ( przed danym zdarzeniem) i ex post „zdarzenie”, które nastąpiło później ( po danym zdarzeniu)

Date: 2015-12-24; view: 812