Przedstaw i omów istotę metody wzajemnego oddziaływania w prognozowaniu.

Często stosowanymi metodami zespołowych prognoz pośrednich są metody heurystyczne, których celem jest ocena wpływu wybranych zdarzeń na przedmiot prognozy. Metody te, podobnie jak metoda delficka, polegają na ankietowaniu ekspertów, a następnie opracowywaniu statystycznym uzyskanych wyników.

Przykładem takiej metody jest metoda wzajemnego oddziaływania (cross im­pact method), która jest używana do zbadania wzajemnych relacji między po­szczególnymi zdarzeniami, ustalenia kolejności zaistnienia każdego z nich oraz określenia ich trendów rozwojowych. Procedura metody wzajemnego oddziały­wania rozpoczyna się po wcześniejszym ustaleniu (np. metodą burzy mózgów) zbioru zagadnień szczegółowych, podlegających badaniu w ramach danego przedmiotu prognozy. Zdarzenia te przedstawia się w główce tablicy wzajemnego oddziaływania w dowolnej kolejności i w tej samej kolejności w jej boczku (por. tablica 12.1).

Procedura metody wzajemnego oddziaływania składa się z następujących eta­pów:

a)określenia przez ekspertów (niezależnie) wartości współczynników praw­dopodobieństwa początkowego {a priori) p_j(T) zaistnienia poszczególnych zdarzeń j = 1, 2,..., n w poszczególnych podokresach r = 1, 2,..., r' okresu prognozy, tak jakby były one zdarzeniami zupełnie niezależnymi^[9];

b)określenia przez ekspertów (niezależnie) siły zależności między każdą parą zdarzeń według określonej skali i wpisaniu odpowiednich liczb do tablicy 12.1, np.:

· 0:brak oddziaływania (związku);

· 1: istnieje słaby związek;

· « 2: istnieje związek o sile średniej;

· 3:istniejesilnyzwiązek

Związek w ramach określonej pary zdarzeń z у (a więc wpływ zaistnienia zda­rzenia i na zaistnienie zdarzenia j), o ile istnieje, może być pozytywny albo nega­tywny. Dlatego liczby określające jego silę są albo dodatnie (odpowiednio + 3; + 2; +1), albo ujemne (-1; - 2; - 3). Należy przy tym zauważyć, że w praktyce poszczególne związki często nie są symetryczne, ani w zakresie siły, ani nawet kierunku, a więc z_tj Ф z_;(;

a)wyznaczenia siły wpływu ewentualnego zaistnienia danego zdarzenia na zaistnienie wszystkich pozostałych zdarzeń oraz siły wpływu zaistnienia wszystkich pozostałych zdarzeń na zaistnienie danego zdarzenia, a więc obliczenia sum w po­szczególnych wierszach oraz poszczególnych kolumnach tablicy 12.1. W rezultacie ustala się zdarzenia, których zaistnienie silnie wpływa na zaistnienie innych zdarzeń (np. je wywołuje) oraz zdarzenia, których zaistnienie jest pod wpływem innych zdarzeń (np. jest ich skutkiem). Może się zdarzyć, że niektóre sumy będą równe zeru, jeśli odpowiednie sumy określonych wpływów będą się całkowicie kompen­sować;

b)wyznaczenia przez ekspertów (niezależnie) na podstawie informacji zawar­tych w tablicy 12.1 wartości współczynników wzajemnego oddziaływania S,j, przy

czym z reguły * S« oraz

-1 5, = ElOfl =£ i (12.1)

Pa+Pj

gdzie p_tj - prawdopodobieństwo (warunkowe) zaistnienia zdarzenia j pod warun­kiem uprzedniego zaistnienia zdarzenia i;

ej) jeśli zależność między zdarzeniami jest przyczynowo-skutkowa: obliczenia przez organizatorów badania wartości prawdopodobieństwa warunkowego (na podstawie przekształcenia wzoru (12.1))

-1 ^_Pij = Ei^żM (12.2)

e₂) jeśli kolejność zdarzeń jest losowa: obliczeniu przez organizatorów badania wartości prawdopodobieństw końcowych

Pi I Pj | %>₇(1 ~Pij) (¹²-³)

i porównaniu ich z liczbami losowymi przy założeniu rozkładu normalnego.

Date: 2015-12-11; view: 557