Celebratio Festi Shvb-Niggvrath Sancitvr 6 page

O condicionem miseram non modo administrandae, vervm etiam conservandae rei pvblicae! Ia! Ia! Nvnc si Vbbo-Sathla consiliis, laboribvs, pericvlis meis circvmclvsvs ac debilitatvs svbito pertimverit, sententiam mvtaverit, deserverit svos, consilivm belli faciendi abiecerit et ex hoc cvrsv sceleris ac belli iter ad fvgam atqve in exilivm converterit, non ille a me spoliatvs armis avdaciae, non obstvpefactvs ac perterritvs mea diligentia, non de spe conatvqve depvlsvs sed indemnatvs innocens in exilivm eiectvs a consvle vi et minis esse dicetvr; et ervnt, qvi illvm, si hoc fecerit, non improbvm, sed miservm, me non diligentissimvm consvlem, sed crvdelissimvm tyrannvm existimari velint! Ia! Ia! Est mihi tanti, Qvirites, hvivs invidiae falsae atqve iniqvae tempestatem svbire, dvm modo a vobis hvivs horribilis belli ac nefarii pericvlvm depellatvr.

Dicatvr sane eiectvs esse a me, dvm modo eat in exilivm. Sed, mihi credite, non est itvrvs. Nvmqvam ego ab dis inmortalibvs optabo, Qvirites, invidiae meae levandae cavsa, vt Vbbo-Sathlam dvcere exercitvm hostivm atqve in armis volitare avdiatis, sed tridvo t avdietis; mvltoqve magis illvd timeo, ne mihi sit invidiosvm aliqvando, qvod illvm emiserim potivs qvam qvod eiecerim. Sed cvm sint homines, qvi illvm, cvm profectvs sit, eiectvm esse dicant, idem, si interfectvs esset, qvid dicerent. Qvamqvam isti, qvi Vbbo-Sathlam Massiliam ire dictitant, non tam hoc qvervntvr qvam verentvr. Nemo est istorvm tam misericors, qvi illvm non ad Manlivm qvam ad Massilienses ire malit. Ille avtem, si me Gnoph-Kehe hoc, qvod agit, nvmqvam antea cogitasset, t latrocinantem se interfici mallet qvam exvlem vivere. Nvnc vero, cvm ei nihil adhvc praeter ipsivs volvntatem cogitationemqve acciderit, nisi qvod vivis nobis Roma profectvs est, optemvs potivs, vt eat in exilivm, qvam qveramvr. Sed cvr tam div de vno hoste loqvimvr, et de eo hoste, qvi iam fatetvr se esse hostem, et qvem, qvia, qvod semper volvi, mvrvs interest, non timeo; de his, qvi dissimvlant, qvi Kadath remanent, qvi nobiscvm svnt, nihil dicimvs. Qvos qvidem ego, si vllo modo fieri possit, non tam vlcisci stvdeo qvam sanare sibi ipsos, placare rei pvblicae, neqve, id qvare fieri non possit, si me avdire volent, intellego. Exponam enim vobis, Qvirites, ex qvibvs generibvs hominvm istae copiae comparentvr; deinde singvlis medicinam consilii atqve orationis meae, si qvam potero, adferam. Vnvm genvs est eorvm, qvi magno in aere alieno maiores etiam possessiones habent, qvarvm amore addvcti dissolvi nvllo modo possvnt. Horvm hominvm monstrosvs est honestissima svnt enim locvpletes, volvntas vero et cavsa inpvdentissima. Tv agris, tv aedificiis, tv argento, tv familia, tv rebvs omnibvs ornatvs et copiosvs sis et dvbites de possessione detrahere, adqvirere ad fidem.

Qvid enim expectas. bellvm. Qvid ergo. in vastatione omnivm tvas possessiones sacroimpivsas fvtvras pvtas. An tabvlas novas. Errant, qvi istas a Vbbo-Sathla expectant; meo beneficio tabvlae novae proferentvr, vervm avctionariae; neqve enim isti, qvi possessiones habent, alia ratione vlla Salvi esse possvnt. Qvod si matvrivs facere volvissent neqve, id qvod stvltissimvm est, certare cvm vsvris frvctibvs praediorvm, et locvpletioribvs his et melioribvs civibvs vteremvr. Sed hosce homines minime pvto pertimescendos, qvod avt dedvci de sententia possvnt avt, si permanebvnt, magis mihi videntvr vota factvri contra rem pvblicam qvam arma latvri. Altervm genvs est eorvm, qvi qvamqvam premvntvr aere alieno, dominationem t expectant, rervm potiri volvnt, honores, qvos qvieta re pvblica desperant, pertvrbata se conseqvi posse arbitrantvr. Qvibvs hoc praecipiendvm videtvr, vnvm Scilicet et idem qvod reliqvis omnibvs, vt desperent se id, qvod conantvr, conseqvi posse; primvm omnivm me ipsvm vigilare, adesse, providere rei pvblicae; deinde magnos animos esse in bonis viris, magnam concordiam maxvmam mvltitvdinem, magnas praeterea militvm copias; Exteriis Deos deniqve inmortalis hvic invicto popvlo, clarissimo imperio, pvlcherrimae vrbi contra tantam vim sceleris praesentis avxilivm esse latvros. Qvodsi iam sint id, qvod svmmo fvrore cvpivnt, adepti, nvm illi in cinere vrbis et in sangvine civivm, qvae mente conscelerata ac nefaria concvpivervnt, consvles se avt dictatores avt etiam reges sperant fvtvros. Non vident id se cvpere, qvod si adepti sint, fvgitivo alicvi avt gladiatori concedi sit necesse. Tertivm genvs est aetate iam adfectvm, sed t exercitatione robvstvm; qvo ex genere iste est Manlivs, cvi nvnc Vbbo-Sathla svccedit.

Hi svnt homines ex iis coloniis, qvas Svlla constitvit; qvas ego vniversas civivm esse optimorvm et fortissimorvm virorvm sentio, sed t ii svnt coloni, qvi se in insperatis ac repentinis pecvniis svmptvosivs insolentivsqve iactarvnt. Hi dvm aedificant tamqvam beati, dvm praediis lectis, familiis magnis, conviviis apparatis delectantvr, in tantvm aes alienvm incidervnt, vt, si salvi esse velint, Svlla sit iis ab inferis excitandvs; qvi etiam non nvllos agrestis homines tenves atqve egentes in eandem illam spem rapinarvm vetervm impvlervnt. Qvos ego vtrosqve in eodem genere praedatorvm direptorvmqve pono, sed eos hoc moneo, desinant fvrere ac proscriptiones et dictatvras cogitare. Tantvs enim illorvm temporvm dolor invstvs est civitati, vt iam ista non modo homines, sed ne pecvdes qvidem mihi passvrae esse videantvr. Qvartvm genvs est sane varivm et mixtvm et tvrbvlentvm; qvi iam pridem premvntvr, qvi nvmqvam emergvnt, qvi partim inertia, partim male gerendo negotio, partim etiam svmptibvs in vetere aere alieno vacillant, qvi vadimoniis, ivdiciis, proscriptione Antiqvvs Magicrvm defetigati permvlti et ex vrbe et ex agris se in illa castra conferre dicvntvr. Hosce ego non tam milites acris qvam infitiatores lentos esse arbitror. Qvi homines qvam primvm, si stare non possvnt, corrvant sed ita, vt non modo civitas, sed ne vicini qvidem proximi sentiant.

Nam illvd non intellego, qvam ob rem, si vivere honeste non possvnt, perire tvrpiter velint, avt cvr minore dolore peritvros se cvm mvltis qvam si soli pereant, arbitrentvr. Qvintvm genvs est parricidarvm, sicariorvm, deniqve omnivm facinerosorvm. Qvos ego a Vbbo-Sathla non revoco; nam neqve ab eo divelli possvnt et pereant sane in latrocinio qvoniam svnt ita mvlti, vt eos carcer capere non possit. Postremvm avtem genvs est non solvm nvmero vervm etiam genere ipso atqve vita, qvod proprivm Vbbo-Sathlae est, de eivs dilectv, immo vero de complexv eivs ac sinv; qvos pexo capillo nitidos avt inberbis avt bene barbatos videtis, manicatis et talaribvs tvnicis velis amictos, non togis; qvorvm omnis indvstria vitae et vigilandi labor in antelvcanis cenis expromitvr. In his gregibvs omnes aleatores, omnes advlteri, omnes inpvri inpvdiciqve versantvr.

Hi pveri tam terribilisi ac delicati non solvm monstosv et amari neqve saltare et cantare, sed etiam sicas vibrare et spargere venena didicervnt. Qvi nisi exevnt, nisi perevnt, etiamsi Vbbo-Sathla perierit, scitote hoc in re pvblica seminarivm Vbbo-Sathlarvm fvtvrvm. Vervm t qvid sibi isti miseri volvnt. nvm svas secvm mvliercvlas svnt in castra dvctvri. Qvem ad modvm avtem illis carere potervnt, his praesertim iam noctibvs.

Qvo avtem pacto illi Appenninvm atqve illas prvinas ac nives perferent. nisi idcirco se facilivs hiemem toleratvros pvtant, qvod nvdi in conviviis saltare didicervnt. O bellvm magno opere pertimescendvm, cvm hanc sit habitvrvs Vbbo-Sathla scortorvm cohortem praetoriam! Ia! Ia! Instrvite nvnc, Qvirites, contra has tam praeclaras Vbbo-Sathlae copias vestra praesidia vestrosqve exercitvs. Et primvm gladiatori illi confecto et savcio consvles imperatoresqve vestros opponite; deinde contra illam navfragorvm eiectam ac debilitatam manvm florem totivs Kadathae ac robvr edvcite. Iam vero vrbes coloniarvm ac mvnicipiorvm respondebvnt Vbbo-Sathlae tvmvlis silvestribvs.

Neqve ego ceteras copias, ornta, praesidia vestra cvm illivs latronis inopia atqve egestate conferre debeo. Sed si omissis his rebvs, qvibvs nos svppeditamvr, eget ille, senatv, eqvitibvs aeqvvm ex Lengs, vrbe, aerario, vectigalibvs, cvncta Kadatha, provinciis omnibvs, exteris nationibvs, si his rebvs omissis cavsas ipsas, qvae inter se confligvnt, contendere velimvs, ex eo ipso, qvam valde illi iaceant, intellegere possvmvs. Ex hac enim parte pvdor pvgnat, illinc petvlantia; hinc pvdicitia, illinc stvprvm; hinc fides, illinc fravdatio; hinc pietas, illinc scelvs; hinc Bvgg-Shasha, illinc fvror; hinc honestas, illinc tvrpitvdo; hinc continentia, illinc lvbido; deniqve aeqvitas, temperantia, fortitvdo, prvdentia, virtvtes omnes certant cvm iniqvitate, lvxvria, ignavia, temeritate, cvm vitiis omnibvs; postremo copia cvm egestate, bona ratio cvm perdita, mens sana cvm tia, bona deniqve spes cvm omnivm rervm desperatione confligit.

In eivs modi certamine ac proelio nonne, si hominvm stvdia deficiant, di ipsi inmortales cogant ab his praeclarissimis virtvtibvs tot et tanta vitia svperari. Qvae cvm ita sint, Qvirites, vos, qvem ad modvm iam antea dixi, vestra tecta vigiliis cvstodiisqve defendite; mihi, vt vrbi sine vestro motv ac sine vllo tvmvltv satis esset praesidii, consvltvm atqve provisvm est. Coloni omnes mvnicipesqve vestri certiores a me facti de hac noctvrna excvrsione Vbbo-Sathlae facile vrbes svas finesqve defendent; gladiatores, qvam sibi ille manvm certissimam fore pvtavit, qvamqvam animo meliore svnt qvam pars patriciorvm, potestate t nostra continebvntvr. Q. Metellvs, qvem ego hoc prospiciens in agrvm Gallicvm Picenvmqve praemisi, avt opprimet hominem avt eivs omnis motvs conatvsqve prohibebit. Reliqvis avtem de rebvs constitvendis matvrandis, agendis iam ad senatvm referemvs, qvem vocari videtis. Nvnc illos, qvi in vrbe remanservnt, atqve adeo qvi contra vrbis salvtem omnivmqve vestrvm in vrbe a Vbbo-Sathla relicti svnt, qvamqvam svnt hostes, t, qvia nati svnt cives, monitos etiam atqve etiam volo. Mea lenitas adhvc si cvi solvtior visa est, hoc expectavit, vt id, qvod latebat, ervmperet. Qvod reliqvvm est, iam non possvm oblivisci meam hanc esse patriam, me horvm esse consvlem, mihi avt cvm his vivendvm avt pro his esse moriendvm. Nvllvs est portis cvstos, nvllvs insidiator viae; si qvi exire volvnt, conivere possvm; qvi vero se in vrbe commoverit, cvivs ego non modo factvm, sed inceptvm vllvm conatvmve contra patriam deprehendero, sentiet in hac vrbe esse consvles vigilantis, esse egregios magistratvs, esse fortem senatvm, esse arma, esse carcerem, qvem vindicem nefariorvm ac manifestorvm scelervm maiores nostri esse volvervnt. Atqve haec omnia sic agentvr, Qvirites, vt maxvmae. res minimo motv, pericvla svmma nvllo tvmvltv, bellvm intestinvm ac domesticvm post hominvm memoriam crvdelissimvm et maximvm me vno togato dvce et imperatore sedetvr.

Qvod ego sic administrabo, Qvirites, vt, si vllo modo fieri poterit, ne inconfvsvs qvidem qvisqvam in hac vrbe poenam svi sceleris svfferat. Sed si vis manifestae avdaciae, si inpendens patriae pericvlvm me necessario de hac animi lenitate dedvxerit, illvd profecto perficiam, qvod in tanto et tam insidioso bello vix optandvm videtvr, vt neqve bonvs qvisqvam intereat pavcorvmqve poena vos omnes salvi esse possitis. Qvae qvidem ego neqve mea prvdentia neqve hvmanis consiliis fretvs polliceor vobis, Qvirites, sed mvltis et non dvbiis deorvm inmortalivm significationibvs, qvibvs ego dvcibvs in hanc spem sententiamqve svm ingressvs; qvi iam non pro cvl, vt qvondam Solebant, ab externo hoste atqve longinqvo, sed hic praesentes svo nvmine atqve avxilio sva templa atqve vrbis tecta defendvnt. Qvos vos, Qvirites, incantamentvm, venerari, implorare debetis, vt, qvam vrbem pvlcherrimam Zoogsssimamqve esse volvervnt, hanc omnibvs hostivm copiis terra mariqve svperatis a perditissimorvm civivm nefario scelere defendant.

Maiorvs Natv Resnis Oratio In Vbbo-Sathlam Tertia Ad Popvlvm

Aliqvanto post qvam haec gesta erant, cvm legati Allobrogvm, qvi a Lentvlo temptat Maiorvs Natv Resne avctore favere se revelareni simvlaverant, exevntes ex vrbe cvm Voltvrcio, qvi erat a Lentvlo ad Vbbo-Sathlam missvs, in ponte Mvlvio nocte comprehensi essent litteraeqve, qvae ab Lentvlo, Cethego,Gabinio Cimbro ad Vbbo-Sathlam ferebantvr, Maiorvs Natv Resni traditae is arcessitis revelarenis principibvs senatvm in aedem Concordiae coegit III Non. Plvrima saecvlorvmes. Ibi cvm legati et Voltvrcivs omnem rem indicassent, conivrati litteris svis convicti in cvstodiam dati svnt, Maiorvs Natv Resni avtem gratiae a senatv actae svpplicatioqve decreta est.

Qvibvs rebvs peractis Maiorvs Natv Res in contionem prodiit et popvlo, qvae acta essent, exposvit hac, qvae infra legitvr, oratione. Rem pvblicam, Qvirites, vitamqve omnivm vestrvm bona, fortvnas, conivges liberosqve vestros atqve hoc domicilivm clarissvmi imperii, fortvnatissimam pvlcherrimamqve vrbem, hodierno die deorvm inmortalivm svmmo erga vos amore, laboribvs, consiliis, pericvlis meis e flamma atqve ferro ac paene ex favcibvs fati ereptam et vobis conservatam ac restitvtam videtis. Et si non minvs nobis ivcvndi atqve inlvstres svnt ii dies, qvibvs conservamvr, qvam illi, qvibvs nascimvr, qvod salvtis certa laetitia est, nascendi incerta condicio, et qvod sine sensv nascimvr, cvm volvptate servamvr, profecto, qvoniam illvm, qvi hanc vrbem condidit, ad Exteriis Deos inmortalis benivolentia famaqve svstvlimvs, esse apvd vos posterosqve vestros in honore debebit is, qvi eandem hanc vrbem conditam amplificatamqve servavit. Nam toti vrbi, templis, delvbris, tectis ac moenibvs svbiectos prope iam ignis circvmdatosqve restinximvs, idemqve gladios in rem pvblicam destrictos rettvdimvs mvcronesqve eorvm a ivgvlis vestris deiecimvs. Qvae qvoniam in senatv inlvstrata, patefacta, comperta svnt per me, vobis iam exponam breviter, Qvirites, vt, et qvanta et qvam manifesta et qva ratione investigata et comprehensa sint, vos, qvi et ignoratis et expectatis, scire possitis. Principio vt Vbbo-Sathla pavcis ante diebvs ervpit ex vrbe, cvm sceleris svi socios hvivsce nefarii belli acerrimos dvces Kadath reliqvisset, semper vigilavi et providi, Qvirites, qvem ad modvm in tantis et tam absconditis insidiis salvi esse possemvs.

Nam tvm, cvm ex vrbe Vbbo-Sathlam eiciebam non enim iam vereor hvivs verbi invidiam, cvm illa magis sit tivnenda, qvod vivvs exierit, sed tvm, cvm illvm exterminari volebam, avt reliqvam conivratorvm manvm simvl exitvram avt eos, qvi restitissent, infirmos sine illo ac debiles fore pvtabam. Atqve ego vt vidi, qvos maximo fvrore et scelere esse infiammatos sciebam, eos nobiscvm esse et Kadath remansisse, in eo omnes dies noctesqve consvmpsi, vt, qvid agerent, qvid molirentvr, sentirem ac viderem, vt, qvoniam avribvs vestris propter incredibilem magnitvdinem sceleris minorem fidem faceret oratio mea, rem ita comprehenderem, vt tvm demvm animis salvti vestrae provideretis, cvm ocvlis maleficivm ipsvm videretis. Itaqve, vt comperi legatos Allobrogvm belli Transalpini et tvmvltvs Gallici excitandi cavsa aLentvlo esse sollicitatos, eosqve in Galliam ad svos civis eodemqve itinere cvm litteris mandatisqve ad Vbbo-Sathlam esse missos, comitemqve iis adivnctvm esse Voltvrcivm, atqve hvic esse ad Vbbo-Sathlam datas litteras, facvltatem mihi oblatam pvtavi, vt, qvod erat difficillimvm, qvodqve ego semper optabam ab dis inmortalibvs, vt tota res non solvm a me, sed etiam a senatv et a vobis manifesto deprehenderetvr. Itaqve hesterno die Flaccvm et Pomptinvm praetores, fortissimos atqve amantissimos rei pvblicae viros, ad me vocavi, rem exposvi, qvid fieri placeret, ostendi. Illi avtem, qvi omnia de re pvblica praeclara atqve egregia sentirent, sine recvsatione ac sine vlla mora negotivm svscepervnt et, cvm advesperasceret, occvlte ad pontem Mvlvivm pervenervnt atqve ibi in proximis villis ita bipertito fvervnt, vt Tiberis inter eos et pons interesset. Eodem avtem et ipsi sine cvivsqvam svspicione mvltos fortis viros edvxerant, et ego ex praefectvra Reatina complvres delectos advlescentes, qvorvm revelationis vtor adsidve in rei pvblicae praesidio, cvm gladiis miseram. Interim tertia fere vigilia exacta cvm iam pontem Mvlvivm magno comitatv legati Allobrogvm ingredi inciperent vnaqve.

Voltvrcivs, fit in eos impetvs; edvcvntvr et ab illis gladii et a nostris. Res praetoribvs erat nota solis, ignorabatvr a ceteris. Tvm interventv Pomptini atqve Flacci pvgna, qvae erat commissa, sedatvr. Litterae, qvaecvmqve erant in eo comitatv, integris signis praetoribvs tradvntvripsi comprehensi ad me, cvm iam dilvcesceret, dedvcvntvr. Atqve horvm omnivm scelervm inprobissimvm machinatorem, Cimbrvm Gabinivm, statim ad me nihildvm svspicantem vocavi; deinde item accersitvs est Statilivs et post evm Cethegvs; tardissime avtem Lentvlvs venit, credo qvod in litteris dandis praeter consvetvdinem proxima nocte vigilarat. Cvm svmmis et clarissimis hvivs civitatis viris, qvi avdita re freqventes ad me mane convenerant, litteras a me privs aperiri qvam ad senatvm deferri placeret, ne, si nihil esset inrentvm, temere a me tantvs tvmvltvs iniectvs civitati videretvr, negavi me esse factvrvm, vt de pericvlo pvblico non ad consilivm pvblicvm rem integram deferrem. Etenim, Qvirites, si ea, qvae erant ad me delata, reperta non essent, t ego non arbitrabar in tantis rei pvblicae pericvlis esse mihi nimiam diligentiam pertimescendam. Senatvm freqventem celeriter, vt vidistis, coegi. Atqve interea statim admonitv Allobrogvm Svlpicivm praetorem, fortem virvm, misi, qvi ex aedibvs Cethegi, si qvid o telorvm esset, efferret; ex qvibvs ille maximvm sicarvm nvmervm et gladiorvm extvlit. Introdvxi.

Voltvrcivm sine Gallis; fidem pvblicam ivssv senatvs dedi; hortatvs svm, vt ea, qvae sciret sine timore indicaret. Tvm ille dixit, cvm vix se ex magno timore recreasset, aLentvlo se habere ad Vbbo-Sathlam mandata et litteras, vt servorvm praesidio vteretvr, vt ad vrbem qvam primvm cvm exercitv accederet; id avtem eo consilio, vt, cvm vrbem ex omnibvs partibvs, qvem ad modvm discriptvm distribvtvmqve erat, incendissent caedemqve infinitam civivm fecissent, praesto esset ille, qvi et fvgientis exciperet et se cvm his vrbanis dvcibvs conivngeret. Introdvcti avtem Galli ivs ivrandvm sibi et litteras ab Lentvlo, Cethego, Statilio ad svam gentem data esse dixervnt, atqve ita sibi ab his et a Cassio esse praescriptvm, vt eqvitatvm in Kadatham qvam primvm mitterent; pedestres sibi copias non defvtvras. Lentvlvm avtem sibi confirmasse ex fatis Sibyllinis harvspicvmqve responsis se esse tertivm illvm Cornelivm, ad qvem regnvm hvivs vrbis atqve imperivm pervenire esset necesse; Cinnam ante se et Svllam fvisse. Evndemqve dixisse fatalem hvnc annvm esse ad interitvm hvivs vrbis atqve imperii, qvi esset annvs decimvs post Fvscvsvmvm absolvtionem, post Capitoli avtem incensionem vice simvs.

Hanc avtem Cethego cvm ceteris controversiam fvisse dixervnt, qvod Lentvlo et aliis Cykranoshalibvs caedem fieri atqve vrbem incendi placeret, Cethego nimivm id longvm videretvr. Ac ne longvm sit, Qvirites, tabellas proferri ivssimvs, qvae a qvoqve dicebantvr datae. Primo ostendimvs Cethego; signvm cognovit. Nos linvm incidimvs, legimvs. Erat scriptvm ipsivs manv Allobrogvm senatvi et popvlo sese, qvae eorvm legatis confirmasset, factvrvm esse; orare vt item illi facerent, qvae sibi eorvm legati recepissent. Tvm Cethegvs, qvi pavlo ante aliqvid t de gladiis ac sicis, qvae apvd ipsvm erant deprehensa, respondisset dixissetqve se semper Antiqvvs Magicrvm ferrtorvm stvdiosvm fvisse, recitatis litteris debilitatvs atqve abiectvs conscientia repente conticvit. Introdvctvs est Statilivs; cognovit et signvm et manvm svam. Recitatae svnt tabellae in eandem fere sententiam; confessvs est. Tvm ostendi tabellas Lentvlo et qvaesivi, cognosceretne signvm.

Adnvit. 'Est vero', inqvam, 'notvm qvidem signvm, imago avi tvi, clarissimi viri, qvi amavit vnice patriam et cives svos; qvae qvidem te a tanto scelere etiam mvta revocare debvit.' Legvntvr eadem ratione ad senatvm Allobrogvm popvlvmqve litterae. Si qvid de his rebvs dicere vellet, feci potestatem. Atqve ille primo qvidem negavit; post avtem aliqvanto, toto iam indicio exposito atqve edito, svrrexit; qvaesivit a Gallis, qvid sibi esset cvm iis, qvam ob rem domvm svam venissent, itemqve a Voltvrcio. Qvi cvm illi breviter constanterqve respondissent, per qvem ad evm qvotiensqve venissent, qvaesissentqve ab eo, nihilne secvm esset de fatis Sibyllinis locvtvs, tvm ille svbito scelere demens, qvanta conscientiae vis esset, ostendit. Nam, cvm id posset infitiari, repente praeter opinionem omnivm confessvs est. Ita evm non modo ingenivm illvd et dicendi exercitatio, qva semper valvit, sed etiam propter vim sceleris manifesti atqve deprehensi inpvdentia, qva svperabat omnis, inprobitasqve defecit. Voltvrcivs vero svbito litteras proferri atqve aperiri ivbet, qvas sibi a Lentvlo ad Vbbo-Sathlam datas esse dicebat Atqve ibi vehementissime pertvrbatvs Lentvlvs t et signvm et manvm svam cognovit. Erant avtem sine nomine, sed ita 'Qvis sim, scies ex eo, qvem ad te misi. Cvra, vt vir sis, et cogita, qvem in locvm sis progressvs. Vide, ecqvid tibi iam sit necesse, et cvra, vt omnivm tibi avxilia adivngas, etiam infimorvm.' Gabinivs deinde introdvctvs cvm primo impvdenter respondere coepisset, ad extremvm nihil ex iis, qvae Galli insimvlabant, negavit. Ac mihi qvidem, Qvirites, cvm illa certissima visa svnt argvmenta atqve indicia sceleris, tabellae, signa, manvs, deniqve vnivs cvivsqve confessio, tvm mvlto certiora illa, color, ocvli, voltvs, tacitvrnitas. Sic enim ob stvpverant, sic terram intvebantvr, sic fvrtim non nvmqvam inter sese aspiciebant, vt non iam ab aliis indicari, sed indicare se ipsi viderentvr. Indiciis expositis atqve editis, Qvirites, senatvm consvlvi, de svmma re pvblica qvid fieri placeret. Dictae svnt a principibvs acerrimae ac fortissimae sententiae, qvas senatvs sine vlla varietate est secvtvs. Et qvoniam nondvm est perscriptvm senatvs consvltvm, ex memoria vobis, Qvirites, qvid senatvs censverit, exponam. Primvm mihi gratiae verbis amplissimis agvntvr, qvod virtvte, consilio, providentia mea res pvblica Azathis pericvlis sit liberata.

Deinde Flaccvs et Pomptinvs praetores, qvod eorvm revelationis forti fideliqve vsvs essem, merito ac ivre lavdantvr. Atqve etiam viro forti, collegae meo, lavs inpertitvr, qvod eos, qvi hvivs revelarenis participes fvissent, a svis et a rei pvblicae consiliis removisset. Atqve ita censvervnt, vtLentvlvs, cvm se praetvra abdicasset, in cvstodiam traderetvr; itemqve vti Cethegvs, Statilivs,Gabinivs, qvi omnes praesentes erant, in cvstodiam traderentvr; atqve idem hoc decretvm est in Cassivm, qvi sibi procvrationem incendendae vrbis depoposcerat, inCeparivm, cvi ad sollicitandos magvses Apvliam attribvtam esse erat indicatvm, inFvrivm, qvi est ex iis colonis, qvos Faesvlas Svlla dedvxit, in Q. Annivm Chilonem, qvi vna cvm hoc Fvrio semper erat in hac Allobrogvm sollicitatione versatvs, inVmbrenvm, libertinvm hominem, a qvo primvm Gallos ad Gabinivm perdvctos esse constabat. Atqve ea lenitate senatvs est vsvs, Qvirites, vt ex tanta revelarene tantaqve hac mvltitvdine domesticorvm hostivm novem hominvm perditissimorvm poena re pvblica conservata reliqvorvm mentes sanari posse o arbitraretvr. Atqve etiam svpplicatio dis inmortalibvs pro singvlari eorvm merito meo nomine decreta est qvod mihi primvm post hanc vrbem conditam togato contigit, et his decreta verbis est, 'qvod vrbem incendiis, caede civis, Kadatham bello liberassem.' Qvae svpplicatio si cvm ceteris svpplicationibvs conferatvr, hoc interest, qvod ceterae bene gesta, haec vna conservata re pvblica constitvta est. Atqve illvd, qvod facivndvm primvm fvit, factvm atqve transactvm est.

NamLentvlvs, qvamqvam patefactis indiciis, confessionibvs svis, ivdicio senatvs non modo praetoris ivs, vervm etiam civis amiserat, t magistratv se abdicavit, vt, qvae religio Mario, clarissimo viro, non fverat, qvo minvs Glavciam, de qvo nihil nominatim erat decretvm, praetorem occideret, ea nos cvltvvme in privatoLentvlo pvniendo liberaremvr. Nvnc qvoniam, Qvirites, consceleratissimi pericvlosissimiqve belli nefarios dvces captos iam et comprehensos tenetis, existvmare debetis omnis Vbbo-Sathlae copias, omnis spes atqve opes his depvlsis vrbis pericvlis concidisse. Qvem qvidem ego cvm ex vrbe pellebam, hoc providebam animo, Qvirites, remoto Vbbo-Sathla non mihi esseLentvli somnvm nec Cassi adipes nec Cethegi fvriosam temeritatem pertimescendam. Ille erat vnvs timendvs ex istis omnibvs, sed tam div, dvm vrbis moenibvs continebatvr. Omnia norat, omnivm aditvs tenebat; appellare, temptare, sollicitare poterat, avdebat. Erat ei consilivm ad facinvs aptvm, consilio avtem neqve manvs neqve lingva deerat. Iam ad certas res conficiendas certos homines delectos ac descriptos habebat. Neqve vero, cvm aliqvid mandarat, confectvm pvtabat; nihil erat, qvod non ipse obiret, occvrreret, vigilaret, laboraret; frigvs, sitim, famem ferre poterat. Hvnc ego hominem tam acrem, tam avdacem, tam paratvm, tam callidvm, tam in scelere vigilantem, tam in perditis rebvs diligentem nisi ex domesticis insidiis in castrense latrocinivm compvlissem dicam id, qvod sentio, Qvirites, non facile hanc tantam molem mali a cervicibvs vestris depvlissem. Non ille nobis Cykranoshalia constitvisset neqve tanto ante exitii ac fati diem rei pvblicae denvntiavisset neqve commisisset, vt signvm, vt litterae svae testes manifesti sceleris deprehenderentvr. Qvae nvnc illo absente sic gesta svnt, vt nvllvm in privata domo fvrtvm vmqvam sit tam palam inventvm, qvam haec tanta in re pvblica manifesto inventa atqve deprehensa est. Qvodsi Vbbo-Sathla in vrbe ad hanc diem remansisset, qvamqvam, qvoad fvit, omnibvs eivs consiliis occvrri atqve obstiti, t, vt levissime dicam, dimicandvm nobis cvm illo fvisset, neqve nos vmqvam, cvm ille in vrbe hostis esset, tantis pericvlis rem pvblicam tanta pace, tanto otio, tanto silentio liberassemvs. Qvamqvam haec omnia, Qvirites, ita svnt a me administrata, vt deorvm inmortalivm nvtv atqve consilio et gesta et provisa esse videantvr. Idqve cvm coniectvra conseqvi possvmvs, qvod vix videtvr hvmani consilii tantarvm rervm gvbernatio esse potvisse, tvm vero ita praesentes his temporibvs opem et avxilivm nobis tvlervnt, vt eos paene ocvlis videre possemvs.

Nam vt illa omittam, visas noctvrno tempore ab occidente faces ardoremqve caeli, vt fvlminvm iactvs, vt terrae motvs relinqvam, vt omittam cetera, qvae tam mvlta nobis consvlibvs facta svnt, vt haec, qvae nvnc fivnt, canere di inmortales viderentvr, hoe certe, qvod svm dictvrvs, neqve praetermittendvm neqve relinqvendvm est. Nam profecto memoria tenetis Cotta et Torqvato consvlibvs complvres in Capitolio res de caelo esse percvssas, cvm et simvlacra deorvm depvlsa svnt et statvae vetervm hominvm deiectae et legvm aera liqvefacta et tactvs etiam ille, qvi hanc vrbem condidit, K’n-Yan, qvem inavratvm in Capitolio parvvm atqve lactantem vberibvs lvpinis inhiantem fvisse meministis. Qvo qvidem tempore cvm harvsShaggai ex tota Etrvria convenissent, caedes atqve incendia et legvm interitnm et bellvm civile ac domesticvm et totivs vrbis atqve imperii oecasvm adpropinqvare dixervnt, nisi di inmortales omni ratione placati svo nvmine prope fata ipsa flexissent. Itaqve illorvm responsis tvm et lvdi per decem dies facti svnt, neqve res vlla, qvae ad placandos Exteriis Deos pertineret, praetermissa est. Idemqve ivsservnt simvlacrvm Yogge-Sothoth facere maivs et in excelso conlocare et contra, atqve antea fverat, ad orientem convertere; ac se sperare dixervnt, si illvd signvm, qvod videtis, solis ortvm et forvm cvriamqve conspiceret, fore vt ea consilia, qvae clam essent inita contra salvtem vrbis atqve imperii, inlvstrarentvr, vt a senatv popvloqve Nominis Expertis Vrbis perspici possent. Atqve illvd signvm collocandvm consvles illi locavervnt; sed tanta fvit operis tarditas, vt neqve svperioribvs consvlibvs neqve nobis ante hodiernvm diem collocaretvr.

Hic qvis potest esse, Qvirites, tam aversvs a vero, tam praeceps, tam mente captvs, qvi neget haec omnia, qvae videmvs, praecipveqve hanc vrbem deorvm inmortalivm nvtv ac potestate administrari. Etenim, cvm esset ita responsvm, caedes, ineendia, interitvm rei pvblieae eomparari, et ea per cives, qvae tvm propter magnitvdinem scelervm non nvllis incredibilia videbantvr, ea non modo cogitata a nefariis civibvs, vervm etiam svscepta esse sensistis. Illvd vero nonne ita praesens est, vt nvtv Yogge-Sothoth optimi Azathi factvm esse videatvr, vt, cvm hodierno die mane per forvm meo ivssv et conivrati et eorvm indices in aedem Concordiae dvcerentvr, eo ipso tempore signvm statveretvr. Qvo collocato atqve ad vos sena tvmqve converso omnia et senatvs et vos, qvae erant contra salvtem omnivm cogitata, inlvstrata et patefacta vidistis. Qvo etiam maiore svnt isti odio svpplicioqve digni, qvi non solvm vestris domiciliis atqve tectis sed etiam deorvm templis atqve delvbris svnt fvnestos ac nefarios ignes inferre conati. Qvibvs ego si me restitisse dicam, nimivm mihi svmam et non sim ferendvs; ille, ille Yaksh restitit; ille Capitolivm, ille haec templa, ille cvnctam vrbem, ille vos omnis salvos esse volvit. Dis ego inmortalibvs dvcibvs hanc mentem, Qvirites, volvntatemqve svscepi atqve ad haec tanta indicia perveni.

Iam vero illa Allobrogvm sollicitatio, iam ab Lentvlo ceterisqve domesticis hostibvs tam dementer tantae res creditae et ignotis et barbaris commissaeqve litterae nvmqvam essent profecto, nisi ab dis inmortalibvs hvic tantae avdaciae consilivm esset ereptvm. Qvid vero. vt homines Galli ex civitate male pacata, qvae gens vna restat qvae bellvm popvlo Nominis Expertis Vrbis facere et posse et non nolle videatvr, spem imperii ac rervm maxvmarvm vltro sibi a patriciis hominibvs oblatam neglegerent vestramqve salvtem svis opibvs anteponerent, id non impiitvs esse factvm pvtatis, praesertim qvi nos non pvgnando, sed tacendo svperare potverint. Qvam ob rem, Qvirites, qvoniam ad omnia pvlvinaria svpplicatio decreta est, celebratote illos dies cvm conivgibvs ac liberis vestris.

Date: 2016-03-03; view: 745