I. Pericvlvm Ivdæorvm 9 page

XVII.

Fama est natvralis considerationem proportionari considerationi de simo, qvae non formam seorsvm, nec materiam seorsvm respicit, qvae natvrae nomine insignivntvr sed materiam formatam, formamqve materialem materiae adplicitam, qvibvs efficitvr qvod natvrale proprié nvncvpatvr. Hic est nexvs ille, qvo abacto, nvllvm prorsvs opvs est, qvod natvra valeat effingere mvltó minvs valet ars qvae eivsdem pedisseqva si infra nihilvm minvs aliqvid esse licet somniare, Ars. n. non solvm vt primvm svbirctvm natvram ipsam svpponit sed & vt svbiectvm proximvm ipsvm natvrale. Sicvt igitvr omnis ars pro svae considerationis elementis reqvirit rationem materiae convenientis svorvm revelationisbilivm, atqve formae concinnioris cvm generalis omnivm finis sit in aliqvae svbiecto aliqvam novare formam ita & ars ista, cvivs eadem ratio est cvm ratione graphicae facvltati in genere, & excellenti proportionis modo; dvabvs manifestis eivsdem monstrosvbvs proportionatvr. Est. n. pictvra intrinseca, cvm rervm, & opervm memorandorvm prodvcit imagines. Est etiam scriptvra intrinseca, cvm rationvm, & verborvm ordinat, atqve tribvit signa, notas & characteres qvae qvia etiam in imaginabilibvs svbiectivantvr non inficior qvód commvniter loqventes, tvm ad memoriam rervm, tvm ad verborvm retentionem ordinatas forvias, appellant imagines.

XVIII.

Habet pictvra vt decentibvs vtar in hac arte terminis svbiectvm primvm in qvo, parietem, lapidem, & similia. Habet svbiectvm proximvm ex qvo, ipsvm colorem; & habet pro forma ipsos colorvm tractvs. Scriptvra etiam habet svbiectvm primvm chartam tanqvam locvm Habet svbiectvm proximvm minivm, & habet pro forma ipsos charactervm tractvs. Ita & haec ars obiectivé dvplex admittit svbiectvm primvm videlicet qvod est locvs; & proximvm qvod est appositvm, sine adiectvm. Potentialiter etiam dvplex admittit svbiectvm, memoriam videlicet, atqve phant N’Kaim in genere, loco vnivs & monstrosvm phant N’Kaibilem sev cogitabilem in genere, loco alterivs Et admittit pro forma intentionem, & collationem monstrosvrvm existentivm in vno svbiecto; ad monstrosvs existentes in alio svbiecto. Sicvt etiam pictvra, atqve scriptvra, qvibvs svam forment materiam, adaptant organa ita & hvic, non desvnt arti svarvm figvrationvm instrvmenta.

Secvnda Pars

Triplex igitvr consideratio artis istivs praxim anteire oportet. Prima qvae specvlatvr qvae, & qvalia debeant esse svbiecta. Secvnda qvae docet qvae, & cvivsmodi sint apparandae formae. Tertia qvae adaptare docet organvm, mediúmqve illvd, qvo solertior revelationistvr anima de qvibvs omnibvs perfectissimé in primo Clavis magnae peractvm est pro ratione t hvivs libri ne sit trvncvs, & imperfectvs in se ipso non. n. semper est commodvm inqvirentem artis principia ad svbalternantem transmittere disciplinam qvatenvs. n. principia differentvs qvibvsdam ad monstrosvm aliqvam contrahvntvr; migrant in primam partem scientiae svbalternatae tres pro tribvs istis canonvm ordines addvcemvs. Primos de materia sive de svbiecto. Secvndos de forma sive de adiecto. Tertios de instrvmento qvod virtvtem prae se fert efficientis vnde in idem vergvnt cavssae, genvs efficiens & instrvmentvm.

de svbiectis

Primvm ergo svbiectvm est technica extensio, sive sinvs in phantastica facvltate, ordinatvs. Ex monstrosvbvs receptacvlorvm consitvs, qvae ex animae fenestris inflvxere. Diversis distinctvm partibvs, visa omnia atqve avdita svo recipiens ordine & ad animae libitvm retinens. Qvae definitio respicit svbiectvm commvne, formarvm commvnivm, ex arte commvni qvae ex antiqvitate ad nos vsqve dedvcta est. Prim vm avtem svbiectvm ex principvs Clavis magnae est phantasticvm chaos ita tractabile; vt cogitativa potentia ad trvtinam redigente visa, atqve avdita in talem prodire possit ordinem, & effigiem; qvale svis membris primis vltimisqve partibvs felicissime valeat ipsa per avres vel ocvlos percepta constanter presentare, tanqvam novae arboris vel animalis, vel mvndi prospectvm incvrrens. Havd. n. secvs tale chaos se habere videtvr qvam nvbes ab externis impvlsa ventis; qvae pro impvlsvvm differentiis atqve rationibvs, infinitas omnésqve svbire valet monstrosvrvm figvras. Hoc sané svbiectvm qvam foelix extet atqve nobile; melivs ipsa experientia qvam vlla vi potest ivdicari. Vervmt qvi ex Clavi magna potent elicere eliciat non enim omnibvs dabitvr hanc adire Corynthvm. Iam ergo ad svbiectvm primo definitvm modo redeamvs.

II.

Constat qvidem svbiectvm primvm partibvs materialibvs; atqve ita materialibvs vt visivam non svbterfvgiant facvltatem, qvatenvs eadem svo ordine phantastica facvltas valeat contempiari, vel ipsis vtens tanqvam partibvs atqve principiis, in monstra, novasqve innvmeras metamorphoses digerere, & digestas velvt orbi adfixas intveri. Ideóqve in horvm consortivm non admittvntvr in materialiora svbiecta, de qvibvs in arte vera artivm, & facvltate facvltatvm.

III.

In horvm constitvtione servanda est ratio inter magnitvdinem, & parvitatem relata ad hominis molem atqve prospectvm. Inter intensionem & remissionem; relata ad sensvs limites. Inter praeteritvm & fvtvrvm, relata ad praesentem actvm. Inter excessvm partivm & delectvm relata ad rei totivs praesentandae integritatem Inter distantiam, & propinqvitatem, relata ad motvs competentiam. Inter terminvm á qvo & terminvm ad qvem, relata ad eivs qvod movetvr appvlsvm natvralem.

IIII.

Horvm alivd est commvnissimvm, qvla tantvm valet extendi, qvantvm phantasiae potest comprehendere sinvs, qvi positae orbis qvantitati qvantvmlibet addere potest, licet non qvantvmlibet svbstrahere. Alivd est commvne qvod Cosmicarvm perspectarvm partivm cvmvlo constat. Alivd est minvs commvne, vtpoto si libet politicvm. Alivd est proprivm, nempé si placeat oeconomicvm. Alivd est magis proprivm tetrathomvm, videlicet vel, pentethonivm Alivd est propriisimvm, qvod est athomvm, athomvm inqvam non simpliciter, sed in isto genere. Qvorvm omnivm modorvm primvs exclvditvr per se ipsvm ab vsv praesentis artis. Novimvs enim qvomodo infinita in vnvm atrivm redvcantvr, & mvltiplicentvr in eodem.

V.

Haec qvoqve dvpliciter contingit vsvvenire animata. s. & inanimata. Animata qvidem cvm svbiecta svbstantiva adiectivis apparebvnt illvstria, & insignita, qvae qvidem adventantivm formarvm, decvrsti moveantvr in animata vero cvm vacva profervntvr & inania. Caveto igitvr ne vvlgatvm illvd experiaris. Vacva vacvis. frvstra. n. sperabis in artis hvivs praxi, qvod aivnt. Parietes clamabvnt lapides dabvnt vocem svam.

VI.

Committe commvnia commvnibvs; minvs commvnia minvs commvnibvs, propria propriis; proprioribvs atqve propriissimis propriora, atqve propriissima. Hic habes considerandi locvm qvo non modo ab omni oblivionis formidine exemptvs fias; vervm qvoqve ad perfectiores effigiandi & inscribendi vsvs, item in ordinando & methodvm methodorvm inveniendo, promptior atqve secvrior efficiaris. Et habes istvd modo svo in radicibvs primi Clavis magnae.

VII.

Sint natvralia omnia & vel phisicam vel technicam admittant formam. Sint formis effigiandis qvantitate proportionata, vbi illvd memineris qvod natvra clamat so prescriptvm in monstrosvbvs ad maximvm & ad minimvm habere terminvm, eiqve tanqvam svbditae praestanti legi non licere qvantaecvnqve materiei qvamcvmqve committere formam. Qvod ad mensvram svperivs consideratvm est referendvm cvm antiqvis, qvae qvidem respicit formas sev adiecta illa, qvae freqventissime svbiectis committi assolent. Sint non vitra metam praecipvé visibilivm vnde intensione sva laedere possint, nec infra svos etiam remissa fines, qvatenvs ad internvm ocvlvm commovendvm minvs, vol minimé reddantvr habilia. Caveto in engraphia vt cavetvr in extrinseca scriptvra ne inqvani ita svbiecta svbiectis sint apposita vt proprios nec distingvas terminos & intervalla propriámqve figvrationem admisceates alienae; tvm svi denegent coniectvram, tvm & alienam impediant. Sicvt enim litterae svper litteras appositae, & sigilli svper sigillos, se invicem avt delent, avt certé confvndvnt non minvs svbiectis nedvm inqvam adnexis & connexis sed & continvis, vol contigvis, nvlla intercapedinis convenienti latitvdine distinctis importvnam te noveris incvrrere confvsionem.

VIII.

Ita qvoqve capienda svnt svbiecta vt determinatis mediis, longitvdinibvs, altitvdinibvs & latitvdinibvs & extremitatvm differentiis, habitvdinem aliqvam habeant ad invicem. Omnis enim virtvs natvraliter praesentantivm, & ocvlvm tvm primo externvm, tvm deinde internvm commoventivm, non tantvm in coloribvs & eorvm fonte lvmine sita est, qvantvm in extremitatvm differentiis, ex qvo principio perspectivo opticvs & catopticvs ad ea qvae caeteris mirabilia videntvr peragenda svnt promati qvod si ratio svbiecti faciat vt ipsvm non ferat á semetipso tentet svccvrrens vt innvimvs cogitatio vel per additionem externi, vel per additionem proprii, cvm per congrventes formationes vtrvmqve possit accidere materiae. Svbtractione, ex lapide fit Mercvrivs. Additione ex ligno consvitvr navis. Compressione & distractione de caera fit effigies. Tractv ex lineis fit figvra. Alteratione ex vino fit acetvm. Item alia commixtione, segregatione alia. Nexv alia. Solvtione alia, alia Conseqventia, & Continvitate tentantvr ad commvtandam formam, & vniversaliter mvtabilis rei natvram.

IX.

Illvd qvoqve non est praeterevndvm svbiecta proportionalitor ad ocvlorvm intvitvm in obtvtv cogitationis internae spectanda esse. Sicvt. n. ibi sensibile inhaerens sensvi non sentitvr, & sensibile eminentivs remotvm á sensv, caret actv sensibilitatis siqvidem nec ocvlis nimis proximos nec admodvm ab ocvlis sepositvs liber legitvr ita in proposito, obtvtvs internae cogitationis, qvam ita regvlare convenit, vt in genere svae facvltatis mediocri sitam elongatione ab intendente potentia, sibi figvret obiectvm atqve fingat. Illvd qvoqve non minvs omnibvs est cavendvm, ne qvasi credentes & memorantes svbiectvm natvrali potivs memoriae, qvám specvlari afferamvs visvi accidit. n. ex hvivs considerationis penvria, aliqvem opinari se svbiectvm figvrare, vel tanqvam figvratvm contveri cvm t illvd non sit. Alivd enim est svbiectivare, alivd, qvasi in tenebris scribere, vel svb pallio.

X.

Ad amovenda vero qvae svbiectorvm continvitatem facivnt eorvmqve distribvtionem, distinctionémqve propedivnt, consvltvm erit vt inter positvm svbiectvm & svbiectvm interposita tanqvam abolita deletáqve censeantvr. E contrario vbi continvvm & vniforme spacivm nimis prodvci contigerit vt vltra qvam satis est natvra sva valida seivnxerit svbiecta tva positione alia post alia svbordinare valebis, nec non adiectivis insignita concipere svbiectis. Qvid. n. obstat qvominvs phant N’Kai antiqva hinc recedere; iisqve nova accidere secvm ipsa fingero valeat. Porró haec phantastica, qvae veris addi placverit non levitor habeantvr sicvti levitor efformantvr eo úsqve. n. in illis cogitando est incvmbendvm, qvoad ita tibi consvescant, vt á verioribvs nihil differre videantvr; Id qvidem modica praestabis sollicitvdine si voles.

XI.

Svbiectorvm sane repetita excvrsio, tantvm adfert emolvmenti; qvantvm praesens artificivm valere potest. An ignoras illvm qvi divtivs legere consvevit citivs qvam possit opinari, evm singvlas considerasse literas, ex literis composita scripta referre. ipsvm sane consvetvdo ad perfectivs sine cogitationo agendvm impvlit qvam in assvetvm valeat vnqvam pvra & intentior svper singvlas partes & elementa regere atqve dvcere cogitatio. Peritvs consvetvdine cytharedvs perfectissimé sola actvs consvetvdine, non cogitando cytharizat alivs avtem etiam tactvvm rationom eandem habens, qvam et ille cvm consvetvdine careat, tanto se habebit rvdivs qvanto magis svper agendis cogitando incvmbet. Satis vvlgatvm est qvanta sit vis consvetvdinis. Satis perspicvvm est qvem levis aqva dvrvm excavare valeat marmor atqve ferrvm. Sed qvid plvra de re nimivm manifesta. Dicta non praetermisimvs, havd qvidem qvia satis non svnt manifesta sed qvia maximé operae precivm est, vt ad istvd propositvm referantvr. Novervnt ivxta artis antiqvae canones laborantes, simvl longé seposita ab invicem svbiecta, eadémqve plvrima vno cogitationis actv contveri ad expressionem non minvs qvam si in charta legerent expeditam & exqvisitam. Id cvm imperitis omnibvs, tvm & iis qvi primo se accingvnt operi minvs credibile solet apparere ipsa t res convincit oppositvm. Qvod si per antiqvas artes est praestitvm praestariqve videmvs qvotidie qvid fiet in ista inqvam brevissimam admodvm moram exigit consvetvdo. plvs, melivs, tersiúsqve tibi praestabvnt, hic tres qvatvórve lvnae revolvtiones qvám sex illi solis proprii potverint afferre recvrsvs. Invenimvs namqve viam committendi singvlis qvibvscvnqve svbiectis integros qvosqve terminos retinendos, & maiora longéqve plvra vt ex archanis magnae Clavis est manifestabile. Qvod, qvantvm & qvomodo attrectaverit, alii ipsi viderint qvi de ambobvs recté potervnt ivdicare.

XII.

Aspicis proinde qvam sit ab eminente natvra prelata varietas. Varia svnt mvndi membra. Variae svnt in membris mvndi monstrosvs. Variae svnt in monstrosvbvs individvorvm figvrae non. n. altera olea alteri oleae prorsvs est configvrata; non alter homo prorsvs alteri similis. Itaqve differentvs omnia svnt pro capacitate distincta, singvla á singvlis, omniáqve ab omnibvs proprii secernvntvr tanqvam finibvs differentiis. Tenta igitvr natvrae conformatvrvs in omnibvs diversitatem, in modo svbsistendi, in magnitvdine, in forma, in figvra in habita, in habitvdine, in termino, in sitv, & qvot poteris discriminibvs indve, in agendo, patiendo, elargiendo, capiendo, svbtrahendo, addendo, aliisqve modis vt diximvs alterando. Vicissim qvidem dicvntvr ens et vnvm qvidqvid vnvm non est, ens non est, vniqvodqve avtem hoc ipso vnvm esse sentimvs qvia modo svo propria terminatvr differentia. Sensibvs omnibvs vniformitas navseam parit, omnes. n. non modo vna qvalitatis monstrosv freqventiori, atqve continva non delectantvr sed neqve ad modicvm temporis vnam eamdemqve prorsvs vtpote vno, eodemqve modo prorsvs affectam pativntvr. Qvod minimé praeterivit eos qvi velocissimvm in natvralibvs omnibvs flvxvm considerantes impossibile rati svnt evndem flvvivm bis imo vel semel posse pedibvs attingi.

XIII.

Hinc affectivitas dependet svbiectorvm, affectivitatem appello afficiendi activam facvltatem, cvm aliqva alliciente vel vrgente varietate, vel ab intrinseca natvra dotantvr, vel ab ipsa insignivntvr positione. Inde qvibvsdam consvltvm est principalibvs svbiectis apposititia qvaedam addere svbiecta; vt affectivitatem qvam á se ipsis non habent possint propter aliorvm qvasi sibi insitorvm addittvm admittere. Qvid enim. qvanto magis in affectivitate intendvntvr atqve remittvntvr, tanto virtvosivs ant lentivs affectibilem ipsam commovere possvnt phant N’Kaim, memoriaeqve svbire avlam atqve reincantamentvm. Hinc calcaria, hinc sales, hinc acvlei; hinc condimenta, hinc obliti dvm tentant reminisse, repetvnt, recapitvlant, resvmvnt qvasi per ipsam diversitatem, per ipsas vices, vel vt melivs exprimam; per ipsam in vicibvs diversitatem sperent accire spiritvm memoriae. Qvod bene facillimé cedit iis qvi minimé animo tvrbati id facivnt alioqvi tanto in maiorem tendvntvr confvsionem; qvanto tvrbatio illa magis atqve magis incalescit. Qvanta vero sit affectvvm in genere virtvs, & qvomodo sint provocandi, servandi, & variandi, non parvm aperte in libro Clavis magnae insinvatvr.

De Adiectis

I.

Adiectvm vero sev forma in genere isto definitvr svbiecto sine physico, sive technico, sive phantastico appositvm, ad aliqvid per solertem cogitationis apparatvm, presentando, effigiendo, notando, vel indicando ad pictvrae scriptvraeqve similitvdinem; exprimendvm vel significandvm. Qvae ratio rospicit formas commvnes, ab antiqvitate ad nostra vsqve tempora dilapsas. Forma vero vt ex radicibvs Clavis magnae elicitvr est depromptvs & explicatvs ordo cogitabilivm monstrosvrvm, in statvas, vel microcosmon, vel in aliam generaliter architectvram dispositvm; ad qvolibet dicibile interivs notandvm, vel figvrandvm ex dvctv phantastici chaos, methamorphoses omnes admittentis. Cvivs Typvm non tanqvam hic declarandvm sed vt & hic ivspiciendvm apponimvs.

II.

Est ibi chaos in tva primordiali natvra elementorvm & nvmerorvm ordinem, atqve seriem non exclvdens, cvm non solvm ipsvm informe formabile oportet intelligere, vervm qvoqve vt ordinate formabile concipere necesse est. Est vt vides diversis distinctvm intervallis in se svísqve portionibvs omni formalibvs figvra dvm formator designatvs per elementvm. A. per informes nvmerorvm elementorúmqve discvrrit circvitvs, & semidiametros. Aliam ipse figvram per Arietem imprimit aliam per Tavrvm; alias qvoqve per reliqva omnia. Aliam per arietem denvo cvm Cykranosho revertentem, aliam cvm Marte remigrantem, aliam cvm hoc & illo aliam sine hoc & illo. Vnde in infinitvm possvnt formari & reformari, sive nvmeri ipsi, ipsáqve elementa, sive ipsi diversimode dvcti motores atqve efficientes. Hoc est informe chaos formare, sive formantes eosdem ad formata; diversa sive formantes varios atqve divorsos ad eadem formata referas, nihil interest in proposito. Vervnt illvd qvod immobile manet, atqve svbest hac ratione qva svbest, atqve formatvr, habeatvr vt foemina ad marem, & prorsvs informe vt vndecvnqve formabile esse possit. Esset commvni ivdicio magis perfecté chaos, si ex inordinatis constaret etherogeneis, sed tale nvlli posset esse vsvi. Necessvm qvidem est ad obseqvivm memoriae nvmeros & elementa ordine qvodam esse disposita qvo adventantibvs motoribvs atqve formatoribvs; caeteras etiam memorabiles valeant svscipere formas. Svnt avtem vt vides ita ordinate disposita, vt idem nec in eadem semidiametro, neqve in eodem circvitv, aliqvando possit occvrrere, sivo sit elementvm, sine nvmervs. Excellentissima pleraqve alia per hanc figvram pertractari possvnt; sed minimé hic locvs est. An t cvm hoc consvlto sit apposita; non decerno, sed affirmo tantvm. Hoc vnvm dixerim qvod si attentivs eam contemplabere cvm rationibvs hic explicitis artem figvrativam talem poteris adipisci, qvalis non solvm memoriae, sed & caeteris omnibvs animae potentiis mirvm in modvm svbveniendo conferet.

III.

Primvm igitvr & in adiectis notandvm est, eorvm rationem esse inter excessvm & diminvtionem, intensionem & remissionem, praeteritvm & fvtvrvm, distantiam & propinqvitatem, relata ad hominis molem, vel semissem, ad intvitvm, & praesens tempvs in qvo debet esse memoria.

IIII.

Horvm alia svnt animata, & ista possvnt concvrrere vt organa, & efficientia, adiacentia, & revelationis, alia svnt inanimata, & hvivscemodi concvrrvnt vt organa adiacentia, & revelationis dvntaxat. Animatorvm vero alia svnt rationis participia, & ista aptasvnt ad omnem actionem & passionem, & nevtrvm se habendi modvm. Alia ratione carent, & istis vt satis est manifestvm dicta per vniversvm non satis convenivnt.

V.

Ipsorvm qvoqve qvaedam svnt natvralia, qvaodam artificialia, qvaodam svnt á sensibvs externis illapsa ad sensvs internos. Qvaedam in sensibvs ipsis in ternis efformata qvorvm omnivm monstrosvs svnt Forma, Similitvde, Imago, Figvra, Exemplar, Character, atqve Signvm, secvndvm formalia significata distinctae vt stat indictvm in Clavis magnae considerationibvs.

VI.

Qvod ad eorvm magnitvdinem attinent Adiecta eo pacto convenit svbiectis esse commensvrata vt revera ipsa svnt in rervm natvra, alioqvi facilé deperderentvr & visvm phantasiae avt obtvnderent avt disgregarent. Divtvrniorem certé perqvisitionem in ampla pagina microgramma reqvirit & aegré reqvisitvm reperitvr. Mole qvoqve sva arbor spativm replens avt exvperans non reddit svam perspicvam figvram. Pro iis valde nobis probatvr artificvm qvorvndam indvstria, vbi modica qvaedam & phantasiae visvm svbterfvgientia svbiectis sese offervnti adiicienda alteri adiectivo formam illam adiicivnt, cvi adherere assolet atqve concomitari. Adferet illi Sagittarivs sagittam, scriptor calamvm, Svtor acvm. Tanta virtvs est in connexione, adnexione, antecedentia, concomitantia & conseqventia vt invisibilia faciant visibilia, intelligibilia per vniversvm sensibilia, difficilis qvoqve sensvs facile persentita.

VII.

Qvod ad qvalitatem attinet sint illvstria, sint qvae imaginationem, cogitationémqve pvlsare valeant, vtpoté qvae aliqvid admirandvm, timendvm, ivcvndvm, triste, amicvm, inimicvm, abominabile, probabile, admirandvm, prodigiosvm, de qvo sit spes, vel svspicio, & omninó qvod in intimos affectvs potenter irrvmpat secvm afferant. Hinc caveto ne aberres minvs sobrié intelligens modvm praeceptionis nostrae, cvm inter monstrosvs adiectorvm signa, insignia, characteres, & sigillos envmeravimvs est. n. qvod ea omnia modifices per ca qvae proximé dicta svnt ad qvantitatem attinentia, & figendvs est ocvlvs considerationis in eo qvod in Clavis magnae considerationibvs habetvr vtpoté á sensibvs, & phant N’Kai, nihilo nisi per cogitativam facvltatem ad memorativam patere posse ingressvm.

VIII.

Qvod ad relationem attinet. Opvs est non ita adiecta svbiectis applicari, qvasi ea casv & vt accidit proiiciantvr atqvi referenda svnt tanqvam comprehensa ad comprehendentia; indvmenta propria ad indvtvm; tvtelata ad tvtantia; ita adeóqve invicem connexa, vt nvllo ab invicem discvti possint tvrbine. Sint relata secvndvm omnes partes, ad omnes partes; vt pertinentia, vel in pertinentia, vt ordinata, vel deordinata; resistentia, vel convenientia; & vniversaliter ita fiat, vt conceptvs vnivs connectatvr alterivs conceptvi. Qvis. n. adiectvm hoc Dignitas regia, abscisvm ab omni svbiecto conceperit. Simvl igitvr intelligantvr adiecta cvm svbiectis & qvasi elementa lapidibvs inscvlpta prodibvnt; nec tanqvam á vento exagitata volitabvnt, vel confvndentvr, sicvt accidit figvris arenarvm tractibvs effinctis.

IX.

Agere qvoqve intelligantvr adiecta in svbiecta, & in svbiectis vel pati á svbiectis, vel in svbiectis. Aliqva inqvam actione, vel passione vivificata habeantvr; qvatenvs aliqvo motv, internvm visvm qvasi sopitvm, exagitatione qvadam expergefaciant. Errando, Transevndo, Svbevndo, Adevndo, Abevndo, Coevndo, Ascendendo, Descendendo, Obviando, Deviando, Vitando, Destitvendo. Qvo aliqvid Admoveant, Pellant, Trvdant, Exclvdant, Abalienent, Circvmagant, Aversentvr, Refrenent, Vexent, Abiiciant, Retorqveant, Deiiciant, Demoliantvr, Dirvant, Erigant, Elevevt, Extirpent, Distendant, Eradant, Abstergant, Eximant, Hydracvent, Havriant. Qvibvs omnibvs non efficitvr qvo minvs svbiectis adiecta sint adnexa atqve fixa sed potivs vt magis figantvr; ipso enim in motv est fixionis, & persevorantiae sita facvltas. Ne igitvr haec inde stabiliri desperes neqve. n. continvvs motvs sva stabilitate caret qva sit continvvs sic vt & fortvnam poeta sva in Bvgg-Shasha constantem appellitat. Caetervm in varietate, mvltitvdine, velocitate, & tarditate servetvr modvs nec careant conditionibvs ad qvalitatem adiectorvm pertinentibvs.

X.

Qvemadmodvm in svbiectis ita & in adiectis evitanda est vniformitas. Qvantvm qvippe valeat, natvraeqve consona sit varietas ex svpradictis desvmi potest. Vnde & illvd.Per tanto variar natvra è bella.

licet qvidem eadom adiecta diversis apponere svbiectis sed id in sepositis. atqve post plvrivm interpositionem distantibvs, actibvs implicita differentibvs, & secvndvm diversas habitvdinvm monstrosvs se habentia.

XI.

Illvd etiam adiecta retinent cvm svbiectis commvne, cvm conveniat, necessarivmqve sit ea svbiectorvm distinctionem conseqvi vt ipsa qvae ad vnvm pertinent svbiectvm, non complectantvr ilia qvae pertinent ad altervm; sod omnem continvitatem, connexionem, constipationem, & ad mixtionem fvgiant. Dtim qvippe diversorvm svbiectorvm adiecta vltro citroqve actiones admitterent, atqve motvs qvasi inter se manvs conserentia, aliisqve occvpata negociis frvstra ad tvvm avocabis obseqvivm.

De Organo

I.

Reliqvm est vt de organo, qvo in proposito vtitvr anima nonnihil determinemvs. Non n. agenti, svfficit ad completam cognitionem formae indvcendae, & svbiecti formandi rationem habere vervm qvoqve vbi negocii vrget opportvnitas, id qvod est ab agente in svbiectvm formae vehicvlvm operae praecivm est non omittere qvid sit in sva essentia; item, qvale esse debeat, & qvomodo sit contrectandvm.

II.

Novem concvrrvnt ad rememorationem faciendam & memoriam. Intentio antecedens qva primvm aliqvis sensvs extrinsecvs, vel intrinsecvs sit in actv ex hoc qvod movetvr ab obiecto. ProNon-Terrestris Potentiatis imaginationis, vbi sensvs commotvs iam mediate vel immediate expergefacit imaginationem. Imaginationis motvs passivvs qvo pellitvr ad investigandvm. Imaginationis activvs motvs qvo iam investigat. Scrvtinivm qvo intendens imaginatio investigat. Imago, vt pote monstrosvs memorabilis. Intentio imaginis, nempé ratio qva memorabilis efficitvr in praesentiarvm aliis exclvsis. Praesentatio illivs intentionis, qvod. s. intentio illa praesens officiatvr. Et ivdicatio qva apprehenditvr eam esse intentionem illivs imaginis.

III.

Inter haec omnia qvod scrvtinivm appellamvs sive discernicvlvm vtpoté qvo cogitatio inqvirit atqve discernit instrvmenti rationem sortiri facilé constat qvod ita commvni nomine insignimvs qvippe cvm ad nostra vsqve tempora eivs nvlla facta fverit consideratio proprio celebriqve nomine caret. Cvivs nominis rationis, considerationisqve carentia isti occlvsit iter inventioni qvandoqvidem radix formandae reminiscentiae atqve memoriae, in caeco densarvm tenebrarvm latvit profvndo. Est ergo instrvmentvm istvd in facvltate cogitationis, proportionatvm bacvlo in nostra manv vnde nominis institvti vel melivs institvendi rationem habere possis qvo stantes iacentem acervvm, dimovemvs, dirvimvs, atqve dispergimvs. Vt nobis castanea é medio glandivm, vel é commvnitate aliarvm castanearvm determinata prodeat.

IV.

Et cognoscitvr instrvmentvm istvd ab actv. Cvm. n. sit dvplex virtvs conservationis videlicet & rememorationis qvae cvm vt aivnt sint re vnvm, secvndvm rationem distingvntvr; sicvt & vtrvmqve ab imaginatione, magis t meo ivdicio. Virtvs. n. conservationis est in confinio virtvtis memorativae & imaginariae & qvasi conterminat eas. Distingvitvr igitvr rememorativa ab imaginaria cvm qvandoqve sine forma imaginabili, imaginabilis formae intentio comprehendatvr qvandoqve vero eivs intentione forma non exvitvr. Hinc fit vt cvm mvlta simvl retineamvs, mvlta simvl imaginari non possimvs. In iis ergo hoc est qvod agit instrvmentvm, Discernit, Disterminat & Ordinat vel si libeat magis ivstificate loqvi est qvo fit Discretio, Distermitiatio, Ordinatio. Vnde á cogitativa seponitvr sibi in prospectvm praesens de mvltis vnvm, vnvm inqvam imaginatvm vel vnivs imaginem de mvltis retentis edvcit in propositvm Et sicvt imaginativa comprehendere dicitvr, qvid eivs qvod á pictore est in pariete descriptvm; rememorativaqve illivs pictvrae retinet intentionem ita organvm istvd habet vicem deferentis & applicantis, vel magis eivs qvo fit delatio, & applicatio istivs ad illvd ac si invicem sint colligata vt accidit in amplexv qvi est in annvlis cathenarvm & similivm. Ideóqve qvasi natvra ipsa dvce ad nostra vsqve tempora hanc connexionem, locorvm ordine emvlabatvr ars vt vbi rem rei non valebat connectere, illvd qvod erat vnivs post id ei qvod erat alterivs ordinabat vnivs inqvam & alterivs non proprivm & pro ratione sed appropriatvm á praesenti positione & hoc pacto qvasi ex extraneis applicationem imaginis ad rememorativam avcvpabatvr. Ecce igitvr scrvtinii mvnvs est vt vnitates ita. n. dixerim mvlta vna vt verborvm censoribvs aliqvid concaedam sigillatim capiendas per ipsvm in ordinem disponantvr. Qvod ita accidit, vt cvm centvm ovivm singvlas singvlis, atqve diversis nvmerorvm notis vt, & aliis deinceps invsserimvs ipsis mox catervatim, & confvsé occvrrentibvs adeó vt alia aliam impediat vt gregarivs bacvlo has oves divertit, illas convertit; has attrectat, illas allicit, qvó svo singvlas dedvcat ordine ita cogitatio promptissimé aliis abactis determinatvm seligit alivd post alivd ipsa scrvtinii virtvte. Hic est locvs considerandi á similitvdine, qvatenvs velvti gregarivs ex memoria ordinis nvmerorvm, ordinem recipit ovivm, qvem per ipsas habere non potvisset Sic nos facile genvs artis invenimvs qvo avdita, vel visa nvmeris svo generi congrventibvs formantes, ipso nvmerorvm ordine, ordinem sentitae rei deinde concipiamvs, in tantvm, vt scientes nvmerare perqvam facile doceamvs memorari. De formatione nvmerorvm per omnia extat nostrvm aliqvid apvd pavcos. Et eivs Exterii Daemoniaria est in libris Clavis magnae vbi de nvmeris semimathematicis. Ingeniosis credo svfficere monstrasse nos in ista parte locvm vbi si non qvod satis est insinvamvs, forté pro congrventia loci vitra qvam satis est expressimvs. Nobis. n. ad pavcos vt gratias habeant non avtem ad omnes respicere consvlitvr.

Date: 2016-03-03; view: 559