państwowe lokalne indywidualne zbiorowe ( spółki )
GOSPODARSTWO DOMOWE grupa ludzi , wspólnie zamieszkujący i wspólnie podej
mujących decyzje co do rozdysponowania posiadanych środków . przynajmniej jedna
z osób musi prowadzić działalność zarobkową .
Funkcje gosp . domowego :
1. Funkcja konsumpcyjna ( zaspokajanie potrzeb )
2. Funkcja produkcyjna ( uczestnictwo w rynku czynników produkcji rynek pracy )
WYBORY konsumenta :
1. Wybory konsumenta odbywają się zgodnie z jego preferencjami , interesem ( główny
cel zaspokajanie potrzeb )
2. Wybory dokonywane są w oparciu o dane informacje ( modelowe pełna informacja )
3. Wybiera między dobrami substytucyjnymi
4. Jest podmiotem racjonalnym
Celem konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji
Ograniczenia :
1. Dochody ( dochód realny )
2. Ceny dóbr i usług ( dochód realny )
Uporządkowany system preferencji konsumenta :
1. Założenie kompletności preferencji .
2. Założenie przechodniości preferencji .
3. Nienasyconość zadowolenia konsumenta .
Dobra :
· preferowane najważniejsze dla konsumenta
· obojętne między dobrami można szukać najlepszej kombinacji dóbr ( możliwość
wymiany)
UŻYTECZNOŚĆ miara zadowolenia konsumenta , pokazuje ile zadowolenia z konsumpcji
jednego dobra bądź usługi ma konsument
Użyteczność jest więc miarą porządkową , coś jest ważniejsze a coś mniej subiektywizm.
UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA suma użyteczności konsumowanej ilości dobra.
UC
Ilość dobra Q
Funkcja rosnąca ale o zmiennym tempie przyrostu ( trzeba badać tempo przyrostu ) .
UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA zadowolenie konsumenta ze zwiększenia ( zmniejszenia )
konsumpcji o jedną jednostkę dobra Q .
UM
nasycenie Ilość dobra Q
Funkcja malejąca przecinająca układ współrzędnych , najcenniejsza dla konsumenta jest
pierwsza jednostka dobra ( bo wtedy najbardziej odczuwa rzadkość , potem wzrasta
uczucie nasycenia danym dobrem ) .
W przypadku konkretnego dobra może dojść do nasycenia dane dobro nie ma już dla
nas znaczenia .
Ostatnia jednostka przypada na moment gdy UM przecina układ nasycenie , gdy ilość
dobra jest maksymalna .
UC = max
UM = 0
punkt nasycenia ( odnosi się do jednego dobra )
PRAWO malejącej użyteczności marginalnej każda następna jednostka danego dobra
daje coraz mniejsze zadowolenie konsumenta .
TEORIA nadwyżki konsumenta ( Marshall ) z dodatniej różnicy pomiędzy indywidualną
użytecznością jakiegoś dobra dla danego konsumenta a jego ceną rynkową .
KRZYWA OBOJĘTNOŚCI pokazuje wszystkie kombinacje dwóch dóbr dających
konsumentowi ten sam poziom zadowolenia.
Dobro A
Dobro B
Dla konsumenta jest obojętne czy tyle danego dobra czy tyle innego dobra wymienne .
Relacja wymienności jest zmienna ( bo przydatność danych dóbr może się zmieniać )
Różna jest substytucyjność dóbr .
PRAWO malejącej marginalnej substytucyjności dóbr określa jaką ilość dobra A należy
poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji o 1 jednostkę dobra B .
Zależy od ogólnej ilości A i B ( rzadkość )
MAPA OBOJĘTNOŚCI
Dobro A
Każda wyżej położona krzywa symbolizuje
wyższe zadowolenie z konsumpcji .
Dobro B
Krzywe wzajemnie równoległe , nie przecinają układu .
Kombinacja na zasadzie zmniejszania się jednego i
drugiego dobra. Konsumentowi jest wszystko
jedno . Taka krzywa jest niemożliwa ,
ograniczenia finansowe .
DUDŻET KONSUMENTA :
1. Dochody :
· płacowe
· pozapłacowe
· stałe ( regularne )
· sporadyczne ( nieregularne )
2. Wydatki
· konsumpcja bieżąca
· oszczędności
Płaca jest najpowszechniejszym dochodem ale nie jest jedynym źródłem .
Źródła pozapłacowe :
· działalność państwa : stypendia , renty ,zasiłki , pomoc społeczna
· wygrane gry liczbowe , spadki
· oszczędności
Dochody:
· regularne podstawowe : płaca , stypendium , renta , wyniki z ubezpieczeń społ.
· sporadyczne wygrane , spadki
Dochód z okresu T = konsumpcja z okresu T ale istnieje też ograniczenie z konsumpcji
bieżącej na korzyść konsumpcji przyszłej ( oszczędności ) .
Rentier osoba żyjąca z kapitału , ma dosyć środków na życie .
Transfery rzeczowe pieniądze trafiające z pomocy społecznej ( Begg ) .
LINIA BUDŻETOWA KONSUMENTA
Dobro A
Pokazuje wszystkie kombinacje dóbr , które wymagają
zaangażowania takich samych środków ( takiej samej
ilości środków ) .
Dobro B
Zakreśla obszar możliwości finansowych konsumenta , ale nie wszystkie kombinacje są
jednakowo ważne dla konsumenta ze względu na indywidualne preferencje .
Optimum konsumenta
Krzywa obojętności jest styczna do linii budżetowej .
Najlepsze wykorzystanie dochodu zgodne z rzeczywistością .
Konsument dąży do maksymalizacji , będzie więc dążył do wzrostu dochodu , żeby był
realny ( nie tylko zgodny z inflacją )
Decyzje mikroekonomiczne producenta
· co do zasobów
· co do czynników produkcji
· co do planowania itd.
Podstawową funkcją produkcji jest analiza ekonomiczna , która musi być dwusektorowa :
· technologiczna ( jakie technologie wytwarzania są możliwe do wyboru ), każde przedsiębiorstwo opracowuje współczynniki technologiczne , czyli dokonuje tzw. optymalizacji technologicznej która polega na poszukiwaniu najlepszej technologii , czyli lepszej bardziej efektywnej , pozwalającej na zaoszczędzenie przynajmniej jednego czynnika produkcji , jednak zazwyczaj zmieniają się proporcje co do wykorzystania pewnych czynników produkcji
· przedsiębiorstwo jest ograniczone finansowo , czyli musi prowadzić analizę finansową , jest to optymalizacja ekonomiczna , czyli ile kosztują te czynniki produkcji ( nowe produkcje mogą być bardzo kapitałochłonne )
Przedsiębiorstwo komponuje funkcje produkcji
1. Jednoczynnikową mówimy o wpływie jednego czynnika na wielkość produkcji
2. Wieloczynnikową - badamy wpływ wielu czynników na wielkość produkcji
a = f ( F1 , F2 , ... , Fn ) ogólna postać funkcji produkcji
a - wielkość produkcji F = czynnik produkcji
a = f1 /L/ a = f2 /K/ - jednoczynnikowa postać produkcji
L siła robocza K kapitał
a = f /L , K - wieloczynnikowa postać produkcji
Analiza może być krótkookresowa
- długookresowa
Krótkookresowa analiza to taki okres , gdzie przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały ( np. czynnik technologii ) i niezmienny .
Czynnik technologiczny w krótkim okresie nie jest możliwy do zmiany , zmienia się on tylko w długim okresie .
Dlatego inaczej dany czynnik wygląda w analizie krótkookresowej , a inaczej w długookresowej . W każdym przedsiębiorstwie dokonuje się obu naraz .
Funkcja produkcji typu Cobba Douglasa
Y - wielkość produkcji K wielkość zaangażowanego kapitału
L wielkość nakładu pracy A , alfa , beta szacowane statystycznie parametry
Jest to zależność przyczynowo skutkowa , czyli jaki będzie efekt w zależności od nakładu .
1. Nieproporcjonalne przychody z czynnika gdy mamy doczynienia z
czynnikami stałymi i zmiennymi .
Ricardo badał jak wpływa zmiana jednego czynnika na wielkość produkcji ( zrobił to w oparciu o rolnictwo ) . Zjawisko to polega na tym , iż gdy wykorzystamy zmienny nakład tylko jednego czynnika to trafimy na barierę efektywności przychodów z tego czynnika . Została wykorzystana fizyczna zdolność produkcji , czyli barierą efektywności działania jest wielkość czynników stałych ( np. pracownicy pracują 8h oraz maszyny pracują 8h jest o.k. , można przez pozostały czas remontować maszyny i pracownicy odpoczywają , ale gdy pracuje się więcej to powstaje bariera fizyczna wykorzystania tego czynnika co powoduje mniejsze przyrosty , a nawet ujemne )
2. W długim okresie możemy zmieniać kilka czynników :
· ilość maszyn , urządzeń
· jakość aparatury
· ilość zatrudnionych pracowników
· wielkość zasobów itd.
Możemy kształtować wielkość produkcji i wielkość proporcji .
Proporcjonalne przychody z czynnika aby zmienić kilka czynników , aby zmieniały się proporcjonalne nakłady danych czynników . Jest to sytuacja gdy powołujemy do życia nowe przedsiębiorstwo to wtedy możemy wykorzystać różne kombinacje danych czynników . Otwierając nowe przedsiębiorstwo wprowadzamy to co chcemy , natomiast stare przedsiębiorstwo jest ograniczone pewnym stanem posiadania , nie można go całkowicie zmienić ( np. nie stać go na wyrzucenie wszystkich starych maszyn i zakup nowych , gdy maszyny nie zużyły się , nie możemy ich wyrzucić ) .
GRAFICZNA ANALIZA PRODUCENTA
A ) Wybór ilościowy czyli ile czynników produkcji zaangażować
IZOKWANTA Krzywa jednakowego produktu
Kapitał
A
B
L praca
A technologia kapitałochłonna
B technologia pracochłonna
Krzywe te mogą mieć różne nachylenie , zależy to od sybstytucyjności czynników produkcji . Nie są one doskonale substytucyjne , gdyż nie można całkowicie wyeliminować jednego czynnika ( krzywa nigdy nie styka i nie przecina się z
układem ) np. nie można pracować bez odpowiednich narzędzi , co z tego że mamy robotników jeśli nie posiadamy zasobów lub kapitału oraz odwrotnie nie można nic zrobić bez robotników choćbyśmy mieli bardzo dużo kapitału nic się nie zrobi samo.
Czyli , im mniej jakiegoś czynnika angażujemy tym trudniej jest go wyeliminować . Powstaje pytanie ile trzeba zaangażować danego czynnika aby otrzymać daną wielkość produkcji .
Produkt przeciętny / PP /
L czynnik pracy , czynnik zmienialny
Ilość produkcji przypadająca na jednostkę czynnika zmiennego w danym czasie .
Produkt marginalny / PM /
Przyrost produkcji osiągnięty z dodatkowej jednostki czynnika zmiennego .
Graficzny obraz produktu całkowitego
PC
0 L
Graficzny obraz PM i PM
PP PM
PP
PM L
Nałożenie dwóch funkcji
PP PM PC
B
PC
A
PP
0 PM L
A jest to sytuacja idealna , najkorzystniejsza , ale przedsiębiorstwo może dalej angażować czynnik , ponad punkt A , czyli efektywność wchodzi w fazę wzrostu produkcji , mamy przyrost efektu .
B zaangażowanie ostatniego czynnika daje zerowy wzrost , zerową efektywność , dalej już przedsiębiorstwo musi dopłacać , nie mamy zysku ale możemy zapłacić za wszystkie czynniki produkcji
B ) Ograniczenia finansowe
K Izokoszta krzywa jednakowego kosztu , zakreśla obraz
finansowych możliwości przedsiębiorstwa ,
ponad krzywą jest to niemożliwe ( bo przedsięb .
nie ma źródeł finansowania , dlatego sięga po
kredyty itp. ; aby zapewnić sobie możliwość
rozszerzenia działalności .
0 L
C ) Nałożenie technologii ilościowej (A) i finansowej (B)
K
A
0 L
Pełny rachunek ekonomiczny musi być techniczno finansowy , czyli wybieramy technologię , a potem szacujemy jej ewentualne koszty ( Nasiłowski )
Zanim powstanie jakakolwiek produkcja , to najpierw powstają koszty ( produkcja kosztów , dlatego koszty są bardzo ważne dla każdego przedsiębiorstwa .
Przedsiębiorstwo powinno wybrać punkt A , bo jest to optimum producenta ( styczność izokwanty z izokosztą ) pojawia się tu zasada racjonalnego gospodarowania . Jest to sytuacja statyczna .
Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk , i nie usatysfakcjonowane , dąży wiec by osiągnąć coraz większe zyski , przy odpowiednio nowej kombinacji czynników , dąży by osiągnąć coraz wyższe punkty styczności ( przechodzi na wyższe izokwanty )
Ścieżka ekspansji przedsiębiorstwa
K
Krzywa łącząca punkty będące
optymalną kombinacją czynników
0 L
Ciągle jest to taki sam proporcjonalny nakład , jest to sytuacja umowna bo sytuacja dostępności pewnych czynników się zmienia np. gdy NBP ogłasza zmianę oprocentowania i wtedy zmieniają się nasza możliwość pozyskania kapitału jako czynnika i inaczej będzie wyglądać wybór czynników technologicznych , jest to inny koszt czynników produkcji .
Koszty rzeczywiste koszty które faktycznie ponosimy dla uzyskania korzyści .
Negatywny aspekt gospodarczy utrata pewnych korzyści
Pozytywny aspekt gospodarczy możliwość uzyskania pewnych korzyści .
Koszty ekonomiczne ( koszty rzeczywiste i koszty alternatywne )