Home Random Page


CATEGORIES:

BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism






Dramat symboliczno- alegoryczny.

W latach 1900-1907 dochodzi do pełnej realizacji założeń dramatu poetyckiego: przede wszystkim w twórczości Wyspiańskiego, także innych pisarzy(takich, którzy byli jednocześnie lirykami)- Staff L., J. Kasprowicz, Maria Wolska. Niemal zupełny brak problematyki narodowej(oprócz „Wesela”). Sztuczny patos, z którym współgra kunsztowny, wypracowany, pełen poetyzmów język, jak i teatralny gest. Konkretne miejsce i konkretny czas historyczny← czasem nieokreślony. Akceptuje scenerię średniowieczną, dla jej tajemniczości współtworzącej aurę baśniowo- legendową(„Skarb i Godwia” L. Saffa). O wiele rzadziej bywa przywoływana sceneria antycznego mitu, biblii. Kreacja postaci i układ zdarzeń pozbawione są samodzielności, wyraźnie odsyłają do swojego symbolicznego znaczenia. Służą przedstawieniu jakiejś opozycji zmaterializowanemu życiu i światu ideałów. Literatura próbowała bronić wartości idealnych, więc dziwne to w odniesieniu ww. Taka właśnie opozycja stanowiła osnowę dramatu Jerzego Żuławskiego „Eros i Psyche”(1904). Żuławski(poeta, krytyk, eseista, prozaik) napisał kilka dramatów. Żaden z nich nie cieszył się takim powodzeniem jak „Eros i P.”. Utwór łączył cechy dramatu poetyckiego i dramatu epickiego. Przedstawiając w szeregu luźnych scen dzieje ludzkości podjął Żuławski ambitny temat. W dramacie Psyche(gr. nazwa duszy), która w Arkadii przełamała zakaz i spojrzała w oblicze boga-Erosa, została skazana na wygnanie ze świata. Materii(podobieństwo do utracenie raju). Towarzyszem jej był od tej pory parobek Blaks. W Aleksandrii Blaks jest namiestnikiem rzymskim, w średniowiecznym klasztorze opatem skazanym na śmierć, w renesansowym zamku bezlitosnym zwycięzcą, podczas rewolucji francuskiej, współcześnie bankierem, na końcu władcą świata. Psyche jest opozycjonistką. Przegrywa z Blaksem. Zostaje kochanka bankiera- upadek duszy. Na końcu zabija Blaksa. Psyche i Blaks są łatwymi do interpretacji postaciami, alegoryczny jest schemat/dramat tylko sceny są realistyczne.

Inaczej jest w poemacie Przybyszewskiego „Odwieczna baśń”(1906), łatwo daje się odczytać opozycja między zmaterializowanym życiem a światem ideałów. Występują dwa obrazy, które są alegorią dwóch przeciwstawnych postaw. Jedna bierna skierowana na sferę nieziemskiego ideału, druga aktywna nie cofająca się przed rozlewem krwi, podatna na zło.

L. Staff „Skarb”(1904)- zatarcie wzorca alegorycznego. Jest czymś pomiędzy symboliczną baśnią a średniowiecznym misterium czy moralitetem. Akcja dramatu prosta. Ludzie bronią skarbu od niepamiętnych lat, ale wódz zakochuje się w wysłanniczce wrogów, obcej i doprowadza do pertraktacji. Wierni aż do śmierci pozostają Strażnik Niezłomni i Dziwa, którzy wysadzają skarb w powietrze. Są to czyste abstrakcje, nosiciele pewnych cech i postaw. Świadczą o tym imiona: Starzec Nieufny, Obca, Strażnik Niezłomny. Została z nich utworzona całość o symbolicznej, pełnej przeczuć nastrojowości. Ważną rolę odgrywa tajemnica. Wyraźnie nawiązuje do zagadki ludzkiej egzystencji, współgra eksponowany walor milczenia, a także symbolika ślepoty. Znany jest tylko koniec: „po to żyjesz, by skonać”. Wyplenienie egzystencji może być dwojakie: obóz ascetycznych idealistów(Strażnik)- bezkompromisowa walka o skarb. Obóz wodza wybiera pokojowe pertraktacje, wytchnienie, radość życia, ale i oportunizm! Można te obozy rozumieć jako walczące ze sobą siły moralne wewnątrz psychiki lub jako opozycyjne filozofie, które musi wybierać naród, lub jako wartości ideowe i artystyczne. Nałożenie na siebie dwóch nieprzystających opozycji: 1) asceza do śmierci, 2) staranie się o radość życia.



Maryla Wolska „Swanta. Baśń o prawdzie.”(1906)- prasłowiańska kapłanka Świadowida, choć kocha młodego Knezia, zabija go na ofiarę dla przebłagania boga, ubłagania zwycięstwa. Idea wyrzeczenie i ofiary.

Edward Leszczyński „Jolanta”(1904). W mroku stawów czekając na Mesjasza(lub śmierć) pojawia się młoda kobieta- Jolanta- kochająca życie „córka słońca”. Radość życia lansowana przede wszystkim jako antidotum na dekadentyzm. Postawa aktywna, swobodna z trudem próbuje się przebić poprzez polską świadomość, ideologię ofiary i męczeństwa biernego.

 


Date: 2016-01-14; view: 668


<== previous page | next page ==>
Stanisław Wyspiański | Próba wprowadzenia groteski: Karol Irzykowski.
doclecture.net - lectures - 2014-2024 year. Copyright infringement or personal data (0.007 sec.)