Pojęcie oraz elementy międzynarodowego systemu walutowego

Międzynarodowy system walutowy to zespół reguł, instytucji i zasad określających warunki oraz sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych. W warunkach istnienia w poszczególnych krajach odrębnych systemów pieniężnych i walutowych zachodzi konieczność regulowania stosunków walutowych między państwami. Przede wszystkim ustalania kursów walut, zasad wyrównywania bilansów płatniczych i tworzenia pieniądza międzynarodowego. W międzynarodowych stosunkach gospodarczych system walutowy traktuje się jako niezwykle ważny obszar współpracy gospodarczej.[20]

Międzynarodowe relacje walutowe powstały, po części, na mocy umów międzynarodowych, a po części – na mocy zwyczajów ukształtowanych w wyniku działalności uczestników rynku, przede wszystkim banków. System określa, jakie pieniądze są używane w obrocie międzynarodowym, jakie są zasady wyrównywania bilansów płatniczych i jakie się stosuje systemy kursowe. Narzuca uczestnikom ograniczenia dotyczące polityki pieniężnej i polityki kursowej, podobnie jak międzynarodowy system handlu, określa zasady polityki handlowej.

Celem międzynarodowego systemu walutowego jest sprawne funkcjonowanie pieniądza, umożliwiające rozwój międzynarodowej współpracy gospodarczej. Wybór konkretnego rozwiązania ma kluczowe znaczenie dla możliwości rozwoju gospodarczego danego kraju. Podstawową rolę w tym zakresie odgrywa poziom kursu walutowego. Wpływa on bowiem na konkurencyjność danego kraju na arenie międzynarodowej, a przez to na poziom krajowej aktywności gospodarczej. Jego wahania oddziałują bezpośrednio na kształtowanie się oczekiwań inflacyjnych oraz na szybkość rzeczywistych zmian cen. Z tego powodu w wielu przypadkach system walutowy jest wybierany przez władze z myślą o ograniczeniu inflacji. Z kolei stabilność systemu walutowego ma istotne znaczenie dla równowagi makroekonomicznej danego kraju.²¹ Na przykład nagłe załamanie się reżimów walutowych w Azji w 1997 roku, w Rosji w 1998 roku czy w Argentynie w 1999 roku doprowadziło do spadku PKB i kryzysu ekonomicznego zarówno w tych krajach, jak i w innych krajach rozwijających się. Obecnie istnieje kilka rodzajów reżimów walutowych. Najbardziej ogólny podział wyróżnia trzy główne ich formy:

- systemy oparte na kursach stałych (fixed exchange rate regime), czyli takie, w których władze monetarne poprzez system interwencji na rynku walutowym utrzymują kurs walutowy na niezmienionym poziomie;

- systemy oparte na kursach płynnych (floating exchange rate regime), w których poziom kursu zależy wyłącznie od wahań popytu i podaży na rynkach walutowych;

- systemy oparte na kursach pośrednich (intermediate exchange rate regime) będące wypadkową dwóch poprzednich; władze monetarne zezwalają na wahania kursu walutowego, zachowując jednocześnie możliwość interwencji na rynku walutowym w sytuacji, gdy kurs walutowy przekroczy poziom uznawany za odpowiedni.[21]

Praktyka wskazuje, że sztywny kurs walutowy powinny wybierać kraje rozwijające się o nie do końca rozwiniętych rynkach kapitałowych, niezbyt dużej dywersyfikacji produkcji i eksportu, niepotrafiące odpowiedzialnie prowadzić polityki monetarnej.

Płynny kurs walutowy natomiast powinny stosować duże i średnie kraje rozwinięte, względnie zamknięte (takie, w których stosunek eksportu i importu do PKB nie jest zbyt wysoki), o rozwiniętych i odpowiednio uregulowanych wewnętrznych rynkach finansowych. Muszą to być kraje zintegrowane z rynkami międzynarodowymi, o zdywersyfikowanej strukturze produkcyjnej i handlowej.

Każdy system walutowy funkcjonuje na podstawie pewnych reguł. Jeżeli te zasady są takie same w poszczególnych krajach, wtedy międzynarodowy system walutowy jest pochodną wielu systemów narodowych. Jeżeli jednak zasady determinujące narodowe systemy walutowe są różne, wtedy międzynarodowy system walutowy stanowi pochodną systemu walutowego jednego lub kilku krajów dominujących na rynku międzynarodowym, pozostałe zaś muszą dostosować się do zasad płatności międzynarodowych określanych przez kraje dominujące.[22]

Elementy międzynarodowego systemu walutowego, na podstawie których możemy identyfikować dany międzynarodowy system walutowy, to:

- rodzaje kursów walutowych,

- zasady gromadzenia rezerw dewizowych,

- zasady tworzenia pieniądza światowego,

- stopień wymiany walut.

System walutowy zawiera wszystkie zasady dotychczas ustalone i przejęte, a wynikające bezpośrednio z funkcjonowania mechanizmu płatności międzynarodowych. Zawarte w nich reguły i zwyczaje ukształtowane zostały w toku praktycznej działalności uczestników sektora prywatnego w międzynarodowym obrocie gospodarczym, natomiast normy i zasady wynikają z zawartych układów wielostronnych.[23]

[1] Sekcja na podst.: Józef Kukułka, Wstęp do nauki o stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2000, s. 4-5

[2] Tamże, s. 7-8

[3] Ziejeński E. , Międzynarodowe stosunki ekonomiczne,wyd. I, Dom Elipsa, Warszawa 2001 s. 25

[4] Tamże, s. 30

[5] Jarmyn O. N., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne,Centrum ćwiczebnej literatury, 2008 s. 47

[6] Tamże s. 40

[7] Kerejew A. P., Międzynarodowa gospodarka.Międzynarodowa makroekonomia: otwarta gospodarka i makroekonomiczne programowanie. s. 38-40

[8] Polityka: Podręcznik dla uniwersytetów / Badania Edytor AA Raduhin - M: Centrum, 2000. s. 73

[9] 1 Zob. Międzynarodowe stosunki gospodarcze, wyd. II, red. A. Budnikowski, E. Kawecka‑Wyrzykowska,PWE, Warszawa 2000, s. 15–21.

[10] J. Białek, A. Oleksiuk, Makroekonomia – vademecum studenta, Wydawnictwo Key Text, Warszawa2008, s. 89–99.

[11] Polok P., «Teoria ekonomicznej historii», Wydawnictwo Naukowe MTP N, Kraków 2002, s.76

[12]J. Misala, Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania,Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2005, s. 15.

[13] J. Misala, Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania,

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2005, s. 15.

[14] Romanchykov V.I. Romanenko I.O. Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Naucz. Ref. - K: centrum literatury edukacyjnej., 2008. s. 49-50

[15] Tamże 81-82

[16] Sekcja na podst.: Józef Kukułka, Wstęp do nauki o stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2000, ss. 69-96.

[17] R.C. Epping, Przewodnik po światowej ekonomii, EMKA, Warszawa 2002, s. 21

[18] A. Zorska, Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 97–98.

[19] Lech Antonowicz: Podręcznik prawa międzynarodowego. Warszawa: Wydawnictwo LexisNexis, 2003, s. 32. ISBN 83-7334-233-8.

[20]Laidi Ashraf Międzyrynkowa analiza kursów walutowych 2005, s. 86

[21] Tamże 88

[22] Tamże s.99

[23] P. Bożyk, J. Misala, M. Puławski, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa

2001; A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 1999; A.J. Klawe,

A. Makać, Zarys międzynarodowych stosunków ekonomicznych, PWN, Warszawa 1981. s.56-64

Date: 2016-01-14; view: 1440