CO ROZUMIESZ POD TERMINEM K

empiryzm genetyczny - umysł jest pierwotnie czysty (tabula raza), dopiero doświadczenie kształtuje go. Wiedzę wyprowadzają z sensualizmu twierdząc, że na bazie wrażeń zmysłowych powstają złożone formy poznania czyli pojęcia. „ Nie ma niczego w umyśle co by wpierw nie znajdowało się w zmysłach” ( Locke, Hume)

Skrajny: twierdzi że wszelkie uzasadnione twierdzenie musi opierać się bezpośrednio lub pośrednio na doświadczeniu ( nawet aksjomaty matematyki i naczelne prawa logiki )

Umiarkowany: tylko twierdzenia analityczne są uprawnionymi twierdzeniami a priori.

( twierdzenie że pierwszy cesarz francuzów był niskiego wzrostu jest twierdzeniem syntetycznym, ponieważ nie wynika z definicji zawartych w nim wyrazów. Natomiast twierdzenie że pierwszy cesarz francuzów był monarhą, jest twierdzeniem analitycznym, wynika bowiem z definicji terminu cesarz. )

Idealizm subiektywny /immanentyzm/ pozostający wewnątrz - immanentny, nie wychodzący poza dany przedmiot. To kierunek filozofi którego teza sprowadza się do tego że ciała, substancje, przyroda nie istnieją subiektywne ale są wrażeniami lub układami wrażeń podmiotu albo konstrukcjami umysłu tegoż podmiotu, który możemy uważać za kreatora tych ciał i substancji.

Przykładem tej filozofii jest filozofia Barkley^,a - domy, drzewa nie istnieją subiektywnie, ale tak jak je postrzegamy. Prowadzi to do solipsyzmu - wywodzi się od sols i pre = ja sam będzie to skrajny nurt idealizmu subiektywnego, stwierdza, że poza mną i moimi myślami , świat transcendentalny nie istnieje. Stwierdzenie Barkley^,a sprowadza się do esse=percip istnieć to być postrzeganym. Stwierdził w konsekwencji , że świat postrzegany jest przez Boga i dlatego my go też tak postrzegamy.

Metafizyczny idealizm subiektywny uważa że ciała nie istnieją niezależńie od podmiotu poznającego lecz posiadają byt od podmiotu zależny. Ciała nie istnieją w sensie dosłownym nigdy, nawet gdy je ktoś spostrzega. Spostrzeżenie ciała nie czyni zeń niczego co by w sensie dosłownym istniało, albowiem ciałom jako zespołom wrażeń nie można w ogóle przypisać istnienia w tym dosłownym sensie.

Idealizm obiektywny zwany spirytualizmem to kierunek w którym tezę możemy sprowadzić do stwierdzenia, że ciała i substancje są odbiciem idei są wtórne do czynnika tworzącego świat takiego jak Bóg, idea, duch, który znajduje się na zewnątrz podmiotu poznającego. (Jan Szjot Amugeno, Hegel, Fihtel - prawdziwym bytem jest tylko idea,to co materialne jest czymś wtórnym)

Monizm pogląd wg. którego natura bytu jest jednorodna i może przejawiać się w formie materialnej (makrizm, Kotarbiński , realizm) lub duchowej (monizm idealistyczny czyli spirytualistyczny to Schopenhauer świat materialny to urojenie).

Dualizm zakłada równą naturę bytu, materialną i duchową( Św. Augustyn, Platon, Tomasz z Akwinu, Kartezjusz wyróżnia dwa byty:.

- sfera duchowa - myślenie, świadomość , jest kreatorem materialnej

- sfera materialna jest najczęściej podporządkowana duchowi - rozciągłość, zajmowanie miejsca w przestrzeni, zależy w jakim miejscu przestrzeni występuje. Wzajemnie te substancje przenikają się.

Istnieją substancje zarówno duchowe jak i cielesne.

- Umiarkowany: wedle Arystotelesa przede wszystkim ciała są rzeczywisty substancjami. W każdym ciele wyróżnia Arystoteles dwa czynniki: materię ( jego materiał czyli tworzywo ) i formę ( to co stanowi że ciało jest właśnie tym ).

- Radykalna postać dualizmu – święty Augustyn i Kartezjusz. Traktuje dusze i ciała równorzędnie.

Pluralizmzakłada, że natura bytu jest wieloraka. Rzeczywistość składa się z wielu niezależnych podstawowych elementów (więcej niż 2), które różnią się od siebie jakościowo. Leibnitz - świat składa się z wielkiej liczby mikroświatów, które nazwał monadami.

Inną formą była filozofia Eupedoklesa i Anaksagorasa twierdzili, że byt jest wieloraki że występują stałe niezmienne substancje /ogień, powietrze, woda, ziemia, mikrozarodki/

Panteizm–Bóg tworząc świat sam się w niego przemienił (ludy wschodu). Odmiana kreacjonizmu, Bóg tworząc świat sam się w niego przemienił (ekolodzy) we wszystkim jest Bóg (religie wschodnie – Bóg się ukrywa poza światem, świat jest zasłoną ułudy).

Anamneza (filoz.)

(gr. anamnesis = przypomnienie) teoria filoz. traktująca poznanie jako proces przypominania sobie, niezależny od doświadczenia zmysłowego; sformułowana przez Platona; w czasach nowożytnych podjęli ją Kartezjusz i G.W. Leibniz twierdzący, że każdy człowiek rodzi się z wrodzonymi ideami dotyczącymi podstawowych prawd filoz., moralnych i religijnych.

hylemorfizm [gr.], filoz. pojęcie metafizyki Arystotelesa, oznaczające, że każda substancja jest bytem złożonym z czynnika biernego — materii, i czynnika aktywnego — formy.

Hilemorfizm (gr.: hyle = materia, morphe = kształt), hylemorfizm - stanowisko w teorii bytu i filozofii przyrody, według którego przynajmniej niektóre byty są złożone z materii i formy. Za pomocą tego założenia można wyjaśnić m. in. fakt zmian substancjalnych - przechodzenia jednej substancji w inne substancje, tzn. ginięcia jednej substancji przy jednoczesnym powstawaniu innych.

Hylemorfizm sformułowany został przez Arystotelesa, a następnie przyjęty przez tomizm. Dla Arystotelesa ani materia, ani idea nie były substancjami, natomiast i jedna i druga były składnikami substancji. Materia natomiast nie istnieje samodzielnie, tak samo jak nie istnieją idee - wszystko to są abstrakcje.

hylozoizm [gr.], filoz. pogląd, wg którego cała materia obdarzona jest życiem i wrażliwością.

Hilozoizm - pogląd filozoficzny przypisujący życie, zdolność poruszania się i właściwości duchowe całej materii. Został on sformułowany przez Talesa z Miletu w twierdzeniu: '"wszystko jest ożywione, jak to widać w bursztynie i magnesie"'. Owo nierozdzielanie materii od siły, życia, duszy było charakterystyczne prawie dla wszystkich pierwszych filozofów greckich.

Date: 2016-01-14; view: 776