Home Random Page


CATEGORIES:

BiologyChemistryConstructionCultureEcologyEconomyElectronicsFinanceGeographyHistoryInformaticsLawMathematicsMechanicsMedicineOtherPedagogyPhilosophyPhysicsPolicyPsychologySociologySportTourism






Krzywa popytu rynkowego na dany produkt i sposoby jej wyznaczania

 

Krzywa popytu - jedna z podstawowych krzywych, używanych w mikroekonomii, pokazująca ilość dobra, które konsumenci będą chcieli i mogli nabyć przy różnych

cenach rynkowych i przy zachowaniu zasady ceteris paribus.

Krzywą popytu wykreślamy w następujący sposób: Chociaż to popyt na dany produkt zależy od jego ceny, tradycyjnie cenę produktu zaznaczamy na osi pionowej, natomiast ilość produktu na osi poziomej. W punkcie A cena produktu wynosi PA a zapotrzebowanie na produkt QA. Jeśli cena jest niższa (tak jak w punkcie B), zazwyczaj konsumenci chcą nabyć więcej jednostek produktu Dla uproszczenia rysunku krzywa popytu jest tutaj prostą, chociaż w rzeczywistości może mieć dowolny przebieg (ale spełniający warunek, że popyt jest funkcją ceny).

Popyt (ang. demand) - funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towary i usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus). Wykresem tej funkcji jest tzw. krzywa popytu. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy "popytem", a "wielkością popytu". Popyt to cała funkcja, natomiast wielkość popytu to ilość dobra, jaką konsumenci chcą nabyć przy zadanej cenie. "Wielkość popytu przy cenie p" jest więc konkretnym elementem funkcji, któremu na krzywej popytu odpowiada jeden punkt.

 

33.Cenowa, dochodowa, mieszana oraz inne elastyczności popytu

Elastyczność popytu - relacja między wyrażoną w procentach zmianą popytu, a wyrażoną w procentach zmianą czynnika, który tę zmianę wywołał. Elastyczność popytu można określić tylko w odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt, które da się zmierzyć. Informuje o wrażliwości popytu na zmiany czynników go kształtujących.

 

Dodatkowo wyróżniamy również elastyczność popytu punktową i łukową.

Cenowa elastyczność popytu – stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do względnej zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu:

 

gdzie:

1. Ed(p) – cenowa elastyczność popytu,

2. – wyrażona w procentach zmiana zgłaszanego zapotrzebowania na dobro w sztukach,

3. – wyrażona w procentach zmiana ceny.



Innymi słowy cenowa elastyczność popytu mówi o tym, o ile procent zmieni się chęć zakupu wyrażona w sztukach towaru, jeżeli cena danego towaru zmieni się o 1%.

 

Dochodowa elastyczność popytu - reakcja popytu na zmianę dochodu, miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który ma postać:

gdzie:

- Ed(i) - dochodowa elastyczność popytu

- Δd - przyrost popytu

- d - wielkość popytu,

- Δi - przyrost dochodu,

- i - wielkość dochodu

Dochodowa elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu a procentową zmianą dochodów nabywców. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców zmienią się o 1%.

 

Mieszana elastyczność popytu - reakcja popytu na procentową zmianę popytu na dobro (usługę) x, a procentową zmianę ceny dobra (usługi) y. Mieszana elastyczność popytu istnieje ponieważ dane dobro (usługa) uzależnione jest również od cen innych dóbr (usług). Miernikiem tej reakcji jest współczynnik mieszanej (krzyżowej) elastyczności popytu, który ma postać:

gdzie:

Edx(py) - mieszana elastyczność popytu,

- procentowa zmiana popytu na dobro (usługę) x,

- procentowa zmiana ceny dobra (usługi) y.

Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu na dobro (usługę) x a procentową zmianą ceny dobra (usługi) y. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt dobra (usługi) x, jeżeli ceny dobra (usługi) y zmienią się o 1%.

 

34.NEOKLASYCZNA TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA I JEJ ROLA W WYZNACZANIU KRZYWEJ PODAŻY PRODUKTU.

1. Elementami budowy tej teorii są funkcje produkcji. Granice instytucjonalne i organizacyjne między przedsiębiorstwem, rynkiem i gospodarstwami domowymi kształtuje minimalizacja długookresowych, przeciętnych kosztów całkowitych. Przedsiębiorstwo jest to automat (nie instytucja ani organizacja). Opisany formalnie przez funkcje produkcji kosztów i zysków czyli funkcję precyzyjnie pokazującą jak nakłady deterministycznie przekształcającą się w efekty, nakłady w koszty, zmiany sprzedaży i kosztów w zyski. Koszty i zyski są wyznaczane przez rynek. Przedsiębiorstwo nie ma organizacji wewnętrznej (słynna "czarna skrzynka").

2. Przedsiębiorstwo w konkurencji oraz w organizacji gospodarki. Na zachowania konkurencyjne oraz organizacyjne gospodarki kluczowy wpływ wywierają struktury rynku na który działają przedsiębiorstwa.

3. Teoria nie rozróżnia przedsiębiorcy, właściciela i menadżera. Klienta (konsumenta) traktuje jako inną funkcje matematyczną np. użyteczności. Warunkiem koniecznym bycia przedsiębiorstwem jest jego własność prywatna, która z kolei zapewnia funkcjonowanie rynku. Właścicielem przedsiębiorstwa jest konsument, nie ma to żadnego wpływu na relacje między konsumentem a przedsiębiorstwem, którego jest on właścicielem.

4. Do gospodarki mogą wejść tylko przedsiębiorstwa określone w funkcjach produkcji (kosztów) tzn. takie których przeciętny koszt całkowity AC jest mniejszy od ceny rynkowej lub jej równy. W gospodarce mogą się utrzymywać przedsiębiorstwa już istniejące w których przeciętny koszt zmienny jest mniejszy od ceny.

5. Przedsiębiorstwo jest całkowicie zarządzane dzięki zdolności przedsiębiorcy do wykorzystania systemu cen oraz podejmowania na ich podstawie decyzji o wielkości zatrudnienia i o produkcji.

 

35.TEORIA KOSZTÓW TRANSAKCJI R. COASE’A:

1. Elementami budowy są transakcje. Granice instytucjonalne i organizacyjne pomiędzy przedsiębiorstwem i gospodarstwami domowymi kształtuje minimalizację kosztów transakcji. Przedsiębiorstwo jest instytucją komplementarną i alternatywną w stosunku do rynku, koordynującą gospodarkę. O ile istotą rynku jest obniżanie kosztów transakcji kupna i sprzedaży w koordynacji gospodarki, o tyle okazuje się, że niekiedy przedsiębiorstwo przez autorytatywne zarządzanie bardziej obniża koszty transakcji czyli koszty: poszukiwać dostawców i odbiorców, od informacji, negocjacji, decyzji, odroczenia i wykonawstwa transakcji. Przedsiębiorstwo nie powinna przekraczać granicy wyznaczonej przez równanie się kosztów wewnętrznej koordynacji z wielkością eliminowanych kosztów transakcji na rynku. Przedsiębiorstwo maksymalizują zysk.

2. Przedsiębiorstwa same nie stanowią zagrożenia monopololistycznego w gospodarce. Rozszerzać powinny się przede wszystkim przez integracje pionową, a nie poziomą stanowiącą zagrożenie dla konkurencji. Ich siła w gospodarce to obniżanie kosztów transakcji i w efekcie niższe ceny. Obniżanie kosztów transakcji to także zwiększenie kosztów sprzedaży i kreowanie większego PKB. Konkurencja powinna zmuszać przedsiębiorstwa do wyboru optymalnych granic przedsiębiorstwa pozwalających na niższe ceny.

3. Przedsiębiorstwo przyjmując optymalne granice przyczynia się do korzyści ogólnogospodarczych. Obniża koszt koordynowania gospodarki – jednego z głównych zadań ekonomii.

4. Przedsiębiorca i menadżer odgrywają kluczową rolę w rozstrzyganiu, kiedy przedsiębiorstwo powinno zastąpić rynek w koordynowaniu gospodarki i odwrotnie. Otwiera to drogę teorii także do włączania klienta w działalność przedsiębiorstwa. Właściciel i prawo w gospodarce są potrzebni, ponieważ koszty transakcji są większe od zera. Przy zerowych kosztach transakcji w myśl tej teorii właściciel byłby niepotrzebny.

5. Motywem zakładania, rozszerzania, integrowania pionowego z innymi przedsiębiorstwami przez fuzje i przejęcia, wirtualizacje jest obniżanie kosztów transakcji lub obniżanie wewnętrznych kosztów koordynacji.

6. Ta teoria wskazuje konieczność wszechstronnego liczenia kosztów zarządzania.

 

36.INNOWACYJNA TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA J. SHUMPETERA:

1. Elementami budowy tej teorii są innowacje. Granice instytucjonalne i organizacyjne między przedsiębiorstwem, gospodarstwami domowymi, rynkiem kształtuje maksymalizacja korzyści wprowadzania innowacji. Przedsiębiorstwo to organizacja instytucji gospodarki, która dzięki swojej aktywności wdraża wynalazki (czyli dokonuje innowacji w postaci: nowych produktów, technologii, nowych rynków zbytu. Rynki zastępują tutaj przedsiębiorstwo w wyniku inicjatywy przedsiębiorców. Przedsiębiorcze przedsiębiorstwo = innowacyjne ma swoje granice jakim jest biurokratyczny rozmiar przedsiębiorstwa „zabijający” przedsiębiorczą innowacyjną. Celami powszechnymi przedsiębiorstw są zyski nadzwyczajne, renta monopolowa innowatora.

2. Przedsiębiorstwo tworzy nowe rynki, „wpływa na błękitny ocean bez konkurencji”. Opuszcza lub omija „czerwony ocean krwawej konkurencji”.

3. Ta przedsiębiorczość jest jednoznacznie korzystna dla gospodarki zarówno z trafionymi jak i nietrafionymi innowacjami. Gospodarka musi ponosić koszty nietrafionych innowacji, aby mogły powstawać innowacje trafione. Słabością gospodarek , w tym szczególnej gospodarki polskiej, jest to, że zbyt mało przedsiębiorstw ma charakter przedsiębiorstw tej teorii

4. Najważniejszym podmiotem w przedsiębiorstwie jest przedsiębiorca, który jest taką sama osobą jak menadżer i właściciel. On ponosi ryzyko wdrożenia innowacji decyduje o przyszłości. Tylko on zasługuje na miano przedsiębiorcy, teoria mniej uwagi poświęca kluczowej roli klienta, ale w tej teorii odgrywa on ogromną rolę, klient jest „akuszerką” innowacji, to on w znacznym stopniu decyduje, że na 1000 pomysłów 100 się rozważa, 10 wdraża, a jeden wypala.

5.Przedsięniorstwo zakłada się wówczas gdy dostrzega się szanse sukcesu innowacji, która jest „genem” przedsiębiorstwa. Kryzysem, perspektywą bankructwa przedsiębiorstwa staje się w nim brak kolejnych trafionych innowacji. Przedsiębiorstwo wpada w pułapkę samoograniczającego się rozwoju, gdy w wyniku sukcesu innowacji staje się duże, biurokratyczne, zabija swe organizacje, potencjał dalszej swej innowacyjności.

 

41.AGENCYJNA TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA:

W jej ujęciu przedsiębiorstwo w zasadzie nie istnieje… jest rynkiem.

1. Elementami budowy „przedsiębiorstwa” w tej teorii są jednostki lub grupy ludzkie. „przedsiębiorstwo” jest węzłem kontraktów i nie ma różnicy między rynkiem, przedsiębiorstwem, a gospodarstwami domowymi. Nie ma problemów z granicami przedsiębiorstwa zarówno na rynku jak i w przedsiębiorstwie zawiera się bezustannie kontrakty. Przedsiębiorstwo jest rynkiem. Gospodarka przypomina pływające po morzu obiekty, w różnych jego miejscach gromadzą się różnego typu obiekty. Mogą się wzajemnie na coś umawiać (zawierać kontrakty), mogą się rozpływać i wchodzić w inne porozumienia z innymi porozumieniami na morzu.Problem minimalizacji kosztów kontraktu.

2. Najważniejsze związki konkurencyjne i organizacje gospodarcze (fuzje, przejęcia) zachodzą przez rynki finansowe (rynek kapitałowy, rynek przedsiębiorstw, rynek kredytów) i rynek menadżerów. To one są głównymi czynnikami wymuszającymi najwyższą efektywność i zgodność interesów właścicieli, menadżerów, klientów, pracowników, państwa.

3. Grupowanie pewnych kontraktów pozwala na niższe działania kosztów gospodarki niż realizowanie tych kontraktów w sposób zdekoncentrowany (rynek). Kiedy to koszty agencji przyjmują postać transakcji. Gdy koszty agencji stają się wyższe niż koszty transakcji następuję rozluźnienie więzów kontraktu.

4. Właściciel, przedsiębiorca, menadżer i klient występują raz w roli mocodawcy, a raz w roli pełnomocnika. Każdy z tych podmiotów odgrywa ważną, wpływową rolę w tym przedsiębiorstwie.

5. Zakładanie przedsiębiorstwa odbywa się przez zawieranie elementarnych kontraktów.

 

 

42.

 

 

43.KOGNITYWNA i BEHAWIORALNA TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA:

KOGNITYWNA:

1. Elementem budowy przedsiębiorstwa w tej teorii jest kognitywność (inteligencja). Granice instytucjonalne i organizacyjne między przedsiębiorstwem, rynkiem i gospodarstwami domowymi kształtuje rozwój kognitywności człowieka. Przedsiębiorstwo jest to organizacja kreowana przez ludzkie decyzje uwarunkowane psychologicznymi zdolnościami poznawczymi i decyzyjnymi człowieka. Przedsiębiorstwo jako organizacja stworzona przez człowieka nie może być w pełni efektywne i nie może znaleźć w pełnego optymalnego rozwiązania np. maksymalizować zysku.

2. Przedsiębiorstwo mimo, że jest wytworem człowieka staje się bardzo pożyteczny dla "naturalnej" inteligencji rynku, tak jak komputer jest użyteczny dla człowieka. Granice przedsiębiorstwa wyznaczają możliwości człowieka budowania organizacji, która coraz szerzej zastępowałaby runek z jego inteligencją naturalną.

3. Przedsiębiorstwo w konkurencji oraz organizacji gospodarki:

Przedsiębiorstwo nie musi wykorzystać swojej siły rynkowej (udziału w rynku), ponieważ jego kierownictwo nie musi opanować maksymalnie kognitywności.

4. Korzyści przedsiębiorstw, a korzyści ogólnogospodarcze.

Organizacja i przedsiębiorstwo nie mogą być doskonałe. Teoria:

Ewokuje słabość przedsiębiorstwa (organizacji) ale i podkreśla, że mają one do odegrania ważną, niezbywalną rolę w gospodarce i dobrze zastępują rynek oraz różne hybrydowe instytucje.

5. Rola właściciela, przedsiębiorcy, managera i konsumenta w przedsiębiorstwie. Teoria koncentruje uwagę na menadżerach; menadżer - ważniejszy niż właściciele przedsiębiorcy. Najważniejsze kwestie: organizacja przedsiębiorstwa, wew. struktura organizacyjna, relacja menadżerów różnych szczebli i menadżerów z pracownikami.

6. Zakładanie, funkcjonowanie i rozwój przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo = przedsięwzięcie trudne do kognitywnego opanowania przez człowieka. Przedsiębiorcy zakładają je jednak licząc, że uda im się to bardziej niż innym. Dzięki temu osiągną korzyści autonomiczne (przewaga organizacyjna) oraz powszechne (zyski).

7. Zarządzanie przedsiębiorstwem - polega na komunikatywności, która jest ograniczona ludzkimi możliwościami kognitywności. Zarządzanie doprowadza jednak do rozszerzenia możliwości kognitywnych.

8. Związki przedsiębiorstwa z makroekonomicznymi zmianami i polityką makroekonomiczną. W efekcie stosowania policy mix nie występują jednoznaczne zachowania przedsiębiorstw przewidywane w teorii neoklasycznej przedsiębiorstwa i przyjmowane implicite w stosowaniu polityki makroekonomicznej. Policy mix jest również ograniczona racjonalnie możliwościami kognitywności organów państwa i ich relacji z przedsiębiorstwami.

9. Wpływ przedsiębiorstwa na wzrost i rozwój gospodarczy:

Ścieżka wzrostu i rozwoju staje się nieokreślona, trudna do planowania i predykcji. Pojawia się konieczność nieustannego jej korygowania.

BEHAWIORALNA

1. Elementami tej teorii są interesy w gospodarce. Granice kształtują koszty harmonizacji sprzecznych interesów w gospodarce. Przedsiębiorstwo to organizacja i instytucja o charakterze wręcz politycznym stanowiąca koalicję i subkoalicję różnych interesariuszy. Sprzeczność interesów różnych interesariuszy powoduje, że niewiadomo do realizacji jakiej wiązki celów ostatecznie dojdzie w poszczególnych przedsiębiorstwach. Cel faktycznie realizowany staje się wypadkową różnych interesów i w praktyce przedsiębiorstwo może maksymalizować zysk, sprzedać, wzrost udziału w rynku, wynagrodzeń, inwestycji, produkcji itp. Mimo że w ramach realizacji tych celów zachodzą sprzeczności. Granice przedsiębiorstwa wyznaczają trwałość kolalicji i subkoalicji interesów.

2. Rola właściciela, przedsiębiorcy, menadżera i klienta (konsumenta) w przedsiębiorstwie. Właściciele, przedsiębiorcy, menadżerowie, klienci należą do głównych (nie jedynych) interesariuszy w przedsiębiorstwie. W różnych przedsiębiorstwach różnie kształtują się relacje między nimi, siły wpływu poszczególnych z nich.

3. Teoria wskazuje, że przedsiębiorstwo jest bardziej skoncentrowane na wewnętrznej walce i harmonizacji interesów niż w walce zewnętrznej. Osłabia to zewnętrzną pozycję konkurencyjną przedsiębiorstw, ale tworzy też nieformalną, „dziką” konkurencję wewnętrzną, która osłabia dominację i monopolistyczne praktyki w gospodarce.

 

44. TEORIA KOSZTÓW TRANSAKCJI SPECYFICZNYMI AKTYWAMI O. WILLIAMSONA. RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH:

1. Elementami budowy tej teorii są transakcje specyficznymi aktywami w gospodarce. Granice kształtuje minimalizacja kosztów transakcji aktywami o różnym stopniu specyficzności. Przedsiębiorstwo to organizacja i instytucja koordynująca gospodarkę, alternatywna i komplementarna w stosunku do rynku i instytucji hybrydowych łączących rynek i przedsiębiorstwa. Koordynuje ono gospodarkę, minimalizuje koszty transakcji, transakcji będących najbardziej elementarnymi jednostkami gospodarki.

2. Pozycję w gospodarce (na rynkach) przedsiębiorstwo buduje w dwóch wymianach: strukturalnym (monopol, konkurencja, bariery wejścia na rynek) oraz instytucjonalnym (koszty transakcji, motywacja, prawa własności, koszty agencji). W pierwszym wymiarze przedsiębiorstwo wykorzystuje umiejętność tworzenia siły, w drugim umiejętność tworzenia efektywności. Teoria wykazuje większe znacznie wymiaru instytucjonalnego.

3. Kluczowe znaczenie w firmie ma menadżer (zarządzanie). Dostrzega się konieczność włączenia do analizy konsumenta i właściciela dzięki kosztom transakcji, które także ponoszą te podmioty.

 

45. TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA W NIEKOMPLETNYCH KONTRAKTACH:

1. Elementami budowy „przedsiębiorstwa” w tej teorii są kontrakty. Granice kształtuje minimalizacja kosztów kontroli niekompletności i złożoności kontraktów. Przedsiębiorstwo jest to instytucja gospodarki, która musi się pojawić, ponieważ rynek jest to zbiór kontraktów, które jednak nie mogą być kompletne, nie można w nich zawrzeć wszystkiego, co się zdarzy w trakcie ich realizacji, nie można przewidzieć wszystkich okoliczności, które wystąpią. Stąd też konieczność pojawienia się instytucji, która kontrolowałaby realizację kontraktów i decydowała, co robić, gdy pojawią się okoliczności nieprzewidziane w kontraktach. Granicą przedsiębiorstwa staje się zdolność sprawowania kontroli przez właścicieli i menadżerów nad kolejnymi kontraktami doprowadzającymi do rozwoju przedsiębiorstwa.

2. Istnienie optymalnej kontroli kontraktów i najwyższa ranga decyzji realizacyjnych sprawiają, że przedsiębiorstwa same się ograniczają w eliminowaniu konkurencji w gospodarce. Optymalna kontrola i decyzje realizacyjne zmuszają też przedsiębiorstwa do decentralizacji (uruchomieniu wewnętrznej konkurencji centrów decyzyjnych).

3. Pomiędzy podmiotami (przedsiębiorca, menadżer, klient) toczy się walka o to, kto będzie miał największą kontrolę nad kontraktami i największe możliwości ich modyfikowania. Najsilniejszą pozycję ma właściciel. Jego istotę (potrzebę w gospodarce) również kreuje niekompletność kontraktów. Właściciel w stosunku do swojej własności nie ma problemu z niekompletnością kontraktu, ponieważ nie ma w ogóle problemu kontraktu. Sam decyduje, co z nią zrobić. Zatrudniony menadżer czy pracownik muszą podpisywać wiele kontraktów z właścicielem. W tej teorii poświęca się jednak wiele miejsca BADANIOM WARUNKÓW, w których będzie następować równowaga interesów właściciela, przedsiębiorcy, menadżera, klienta. W praktyce menadżer otrzymuje od właściciela ogromną władzę wykonawczą, natomiast właściciel nie jest w stanie podejmować decyzji w niezliczonych sytuacjach nieokreślonych w kontraktach i kontrolować tych sytuacji.

4. Przedsiębiorstwa są silnym konkurentem państwa (rządu, banku centralnego). Toczą z nim „walkę” o kontrolę nad jak największą częścią gospodarki.

 

46. ROLA GOSPODARSTWA DOMOWEGO W TEORII PRZEDSIĘBIORSTW:

Gospodarstwa domowe istniały od zawsze. Przedsiębiorstwo, rynek i państwo zabierają gospodarstwu domowemu część jego zdolności regulacyjnej służącej mu do zwiększania swojej użyteczności. Gospodarstwo domowe „godzi się” na to, widząc w tym wzrost swojej użyteczności. Gospodarstwa domowe godzą się na to same, kreując przedsiębiorstwa, rynki i państwo. „Godząc się”, wchodzą w sferę regulacji instytucji i organizacji rynku, przedsiębiorstwa, państwa, a także innych instytucji utworzonych z tych czterech głównych, przede wszystkim jako właściciele przedsiębiorstw, przedsiębiorcy, menadżerowie, pracownicy i konsumenci. Mogą występować we wszystkich tych rolach lub tylko w niektórych z nich. Jeśli nie dostrzegą swojej użyteczności, wycofują się z rynku. Takie powroty do „gospodarki naturalnej, czyli gospodarki gospodarstwa domowego (ekonomii arystotelowskiej) obserwuje się np. w czasie wojen, w trakcie eksperymentów instytucjonalnych np. podczas komunizmu wojennego – dzieje się tak gdy efektywność pozostałych instytucji regulujących gospodarkę nie może się zwiększać lub gdy zostaje mocno ograniczona.

 

51.ROLA KRAŃCOWEJ PRODUKCYJNOŚCI PRACY W ALOKOWANIU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ:

Produkcyjność krańcowa- zmiana efektywności spowodowana nieproporcjonalnym przyrostem produkcji w następstwie angażowania kolejnej jednostki zmiennego czynnika produkcji(np. pracy). Początkowo produkcja rośnie więcej niż proporcjonalnie, by po przekroczeniu punktu optimum przynosić mniejsze przyrosty produkcji niż przyrosty zmiennego czynnika produkcji (pracy). Kolejne nakłady, np. pracy, przynoszą coraz mniejszy efekt, czyli zmniejszający się produkt krańcowy, spowodowany zwiększeniem czynnika produkcji (pracy) o jednostkę, przy założeniu, że pozostałe czynniki są stałe. Produkcyjność krańcowa i-tego czynnika mówi, o ile jednostek wzrośnie wielkość produkcji, jeśli nakład i-tego czynnika zwiększy się o 1 jednostkę przy niezmienionych nakładach pozostałych czynników produkcji.

Funkcja produkcji wskazuje technicznie (a nie ekonomicznie) możliwą wielkość produkcji. Po włączeniu kosztów czynników produkcji do analizy możliwości producenta uzyskamy rzeczywistą wielkość produkcji, jaką może on wytworzyć przy danym poziomie kosztów. Wówczas będziemy mówili o efektywności ekonomicznej produkcji, czyli sytuacji polegającej na takim wykorzystaniu nakładów czynników produkcji, aby koszt wytworzenia jednostki produktu był minimalny. Efektywność ekonomiczna oznacza wybór w oparciu o zasadę najmniejszego kosztu produkcji.

Dokonując wyboru metod wytwarzania, producent powinien kierować się kryterium efektywności ekonomicznej i technicznej. Oba jednak optima producenta będą optimami cząstkowymi. Dopiero po uwzględnieniu relacji pomiędzy kosztami i przychodami określić można warunki pełnej równowagi producenta.

 

52. PREFERENCJE KONSUMENTA I SKŁADNIKI INTELEKTUALNE WARTOŚCI PRODUKTU:

W mikroekonomii zakłada się, że konsument jako jednostka maksymalizująca ma preferencje określone na zbiorze koszyków, czyli potrafi uporządkować koszyki od najgorszych do najlepszych. Zakłada się ponadto, że preferencje te spełniają pewne podstawowe własności – przechodniość, kompletność i ciągłość, które gwarantują możliwość dokonania wyboru przez konsumenta.

Dwa aspekty preferencji cieszą się szczególnym zainteresowaniem ze strony ekonomistów – stosunek konsumenta do koszyków niepewnych i koszyków przyszłych. Zakłada się, że preferencje konsumentów mogą zostać przybliżone funkcjami użyteczności rozdzielnymi względem wykluczających się stanów (względem różnych realizacji zmiennej losowej lub różnych okresów).

Modelowanie niepewności w problemie wyboru konsumenta, sprowadza się zazwyczaj do przyjęcia określonej postaci rozkładu prawdopodobieństwa na zbiorze koszyków. Rozkład ten jest nazywany loterią.

Pierwsza próba prezentacji preferencji na zbiorze loterii z wykorzystaniem funkcji użyteczności opisujących preferencję względem koszyków pozbawionych ryzyka, była koncepcja użyteczności oczekiwanej wprowadzona przez von Neumana i Morgensterna (1944).

Wklęsłość lub wypukłość funkcji decyduje o postrzeganiu i postawach konsumenta względem ryzyka. Im bardziej wklęsła funkcja użyteczność tym większa awersja do ryzyka konsumenta.

Do opisania awersji konsumenta stosuje się współczynnik Arrowa-Pata, inaczej współczynnik względnej awersji do ryzyka RRA).

Intelektualne składniki wartości produktu:

- wyższa intelektualna (smart) użyteczność produktu lub usługi

- korzyści z tytułu rzadkości (wyjątkowości)

- relacje nabywcy (prestiż, więź z dostawcą, wpływ na innowacyjność i „skrojenie produktu na miarę”,

swoista symetryczna popytowa strona kapitału intelektualnego (KI), który w tworzeniu tych składników ma wysoki udział i sam się pomnaża przez tworzenie tych składników.

 

53.WIELKOŚĆ NOMINALNA PKB W ZŁOTYCH, WZROST PKB W %, INFLACJA GRUDZIEŃ DO GRUDNIA, STOPA BEZROBOCIA, SALDO OBROTÓW BIEŻĄCYCH DO PKB, DEFICYT BUDŻETOWY W 2010 ROKU W POLSCE:

wielkość nominalna PKB –

wzrost PKB -

Inflacja wyniosła

Stopa bezrobocia wyniosła

saldo obrotów bieżących

deficyt budżetowy:

 

54.PRODUKT KRAJOWY BRUTTO. SPOSOBY JEGO TWORZENIA I OBLICZANIA:

Produkt krajowy brutto, PKB, miernik produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju. Jest sumą wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, wydatków sektora prywatnego na zakup dóbr i usług inwestycyjnych, wydatków państwa na zakup dóbr i usług oraz salda bilansu handlu zagranicznego.

 

PKB może być wyrażony w cenach rynkowych, zawierających podatki pośrednie lub - po ich potrąceniu - w cenach czynników wytwórczych (cenach netto).

PKB różni się od produktu narodowego brutto (PNB) tym, że nie uwzględnia dochodu z lokat zagranicznych.

PKB można wyliczać i rozpatrywać na trzy sposoby:

* jako wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów gospodarczych jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i cudzoziemcy, w tym wypadku PKB = C+I+G+X, gdzie Y to produkt krajowy brutto, C – konsumpcja, I – inwestycje, G – wydatki rządowe, X – eksport netto,

* jako wielkość produkcji w różnych gałęziach gospodarki np. rolnictwie, przemyśle, transporcie itd.,

* jako suma płac i zysków uzyskanych przez różne grupy wytwarzające PKB.[ R. Hall, J. Taylor, Warszawa 2002, s. 43 ]

 

Rodzaje

Aby uniknąć kilkakrotnego uwzględniania tej samej pozycji do wydatków nie zaliczamy dóbr pośrednich, jedynie wydatki na zakupy dóbr finalnych. PKB można ujmować w następujące sposoby:

* PKB nominalny – PKB wyrażany w bieżących cenach rynkowych,

* PKB realny – obliczany jest w cenach stałych z wybranego okresu np. w cenach z wybranego roku, uzyskujemy go sumując wartość produkcji wyrażoną w walucie danego kraju skorygowaną z uwzględnieniem zmian cen jakie nastąpiły między kolejnymi latami; często nazywany również realną produkcją ponieważ reprezentuje łączną produkcję dóbr w gospodarce,

* PKB potencjalny – maksymalna wartość produkcji, która dana gospodarka może wytworzyć przy zachowaniu stabilności cen; jego poziom jest wyznaczany przez potencjał wytwórczy gospodarki, który to zależy od dostępnego nakładu pracy, kapitału i ziemi; jest to wielkość produktu jaki wytworzy gospodarka według modelu wzrostu; przejściowe fluktuacje, których model wzrostu nie rozpatruje powodują, że faktyczny produkt odchyla się od potencjalnego jednak to poziom potencjalny jest podstawową wielkością do której faktyczny produkt powraca gdy fluktuacje ustają [D. Begg, S. Fischer R. Dornbusch Warszawa 2007 s. 25].

 

55.PRODUKT KRAJOWY BRUTTO, A PRODUKT NARODOWY BRUTTO:

PKB (patrz wyżej).

Produkt narodowy brutto, miernik efektów rocznej działalności gospodarki, obliczany przez powiększenie produktu krajowego brutto o wartość dochodów netto z tytułu własności za granicą.

Te ostatnie stanowią różnicę pomiędzy napływem dochodów uzyskanych przez obywateli danego kraju za granicą (głównie transfer zysków z kapitałów zainwestowanych za granicą, ale także dochody z pracy) a wypływem dochodów uzyskanych przez cudzoziemców w danym kraju. Dodatnia wartość dochodów netto z tytułu własności za granicą powiększa produkt krajowy brutto (PNB > PKB), ujemna - pomniejsza go (PNB < PKB).

PNB jest miarą całkowitych dochodów osiąganych w ciągu roku przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez należące do nich czynniki wytwórcze. PNB w ujęciu względnym (tempo wzrostu) jest miarą wzrostu gospodarczego. W przeliczeniu na 1 mieszkańca wykorzystywany jest jako miara poziomu dobrobytu społeczeństwa.

 

56. SKŁADNIKI BILANSU PŁATNICZEGO I CZYNNIKI JE DETERMINUJĄCE:

Bilans płatniczy- to usystematyzowane zestawienie wszystkich transakcji zawieranych pomiędzy mieszkańcami danego kraju a zagranicą. Rachunek obrotów bieżących w bilansie płatniczym- to zapis płatności z tytułu przepływu dóbr i usług oraz pozostałych transakcji bieżących (odsetki, dochody majątkowe, przekazy) pomiędzy danym krajem a zagranicą. Obroty towarowe (widzialne) obejmują eksport i import dóbr. Obroty usługowe(niewidzialne) to eksport i import usług. Te dwa rodzaje obrotów łącznie składają się na bilans handlowy. W bilansie płatniczym należy także uwzględnić płatności transferowe pomiędzy krajami i przepływ dochodów majątkowych netto. Rachunek obrotów kapitałowych bilansu płatniczego- to zapis transakcji dotyczących aktywów finansowych danego kraju z zagranicą. Bilans płatniczy przedstawia wpływ netto środków pieniężnych do danego kraju wynikający z transakcji zawieranych przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i państwo, dokonywanych w istniejącej sytuacji rynkowej. Bilans wykazuje nadwyżkę, gdy mamy do czynienia z napływem netto pieniędzy. Uwzględnione są tu transakcje poszczególnych osób, które eksportują i importują, kupują i sprzedają zagraniczne aktywa, a także operacje rządowe, jak pomoc dla zagranicy, wydatki wojskowe, itd.

Składniki bilansu to: -eksport, -import, -pomoc zagraniczna, -wydatki na utrzymanie baz wojskowych, -przepływ między krajami dochodów netto czerpanych z odsetek, dywidend i zysków.

 

61.INTERPRETACJA RÓWNANIA ILOŚCIOWEGO PIENIĄDZA PRZEZ RÓŻNE SZKOŁY MAKROEKONOMICZNE: keynesizm, monetaryzm, nowa ekonomia klasyczna, nowy keynesizm, teorię realnego cyklu koniunkturalnego.

 

62.MODEL MUNDELLA-FLEMINGA I JEGO KRYTYKA:

Model Mundella-Fleminga, zwany również modelem Niemożliwej trójcy (z ang.: impossible trinity) teoria z dziedziny międzynarodowej ekonomii i politologii, stwierdzająca ze jest niemożliwym by rząd posiadał jednocześnie wszystkie trzy narzędzia do kontrolowania gospodarki:

 

1) Sztywny kurs walutowy

2) Swobodny przepływ kapitału

3) Niezależną politykę pieniężną

 

Większość krajów na świecie i niemal wszystkie kraje rozwinięte obecnie operują niezależną polityką pieniężną oraz zezwalają na swobodny przepływ kapitału, rezygnując ze sztywnych kursów walutowych. Ta tendencja jest obserwowana od roku 1971, gdy Stany Zjednoczone zrezygnowały z systemu międzynarodowego zarządzania walutami zwanego Bretton-Woods.

Niektóre kraje wybierają inne kombinacje "niemożliwej trójcy," z różnymi skutkami. Porzucenie kursów płynnych jest pożądane, gdy stabilność gospodarki danego kraju jest niepewna lub gdy kraj rozwijający się chce zachęcić inwestorów zagranicznych. Podczas Azjatyckiego Kryzysu Walutowego w 1997 Malezja zrezygnowała ze swobodnego przepływu kapitału i związała swoją walutę z dolarem. To zmniejszyło koszty poniesione przez ten kraj. Podobnie postąpiła Argentyna, lecz w jej przypadku inflacja wymknęła się spod kontroli przynosząc wielomilionowe straty.

Ten model ekonomiczny został opracowany w latach 60. XX wieku przez Marcusa Fleminga i Roberta Mudella, ekonomistów Amerykańskich

Większość krajów na świecie i niemal wszystkie kraje rozwinięte obecnie operują niezależną polityką pieniężną oraz zezwalają na swobodny przepływ kapitału, rezygnując ze sztywnych kursów walutowych. Ta tendencja jest obserwowana od roku 1971, gdy Stany Zjednoczone zrezygnowały z systemu międzynarodowego zarządzania walutami zwanego Bretton-Woods.

Niektóre kraje wybierają inne kombinacje "niemożliwej trójcy," z różnymi skutkami. Porzucenie kursów płynnych jest pożądane, gdy stabilność gospodarki danego kraju jest niepewna lub gdy kraj rozwijający się chce zachęcić inwestorów zagranicznych. Podczas Azjatyckiego Kryzysu Walutowego w 1997 Malezja zrezygnowała ze swobodnego przepływu kapitału i związała swoją walutę z dolarem. To zmniejszyło koszty poniesione przez ten kraj. Podobnie postąpiła Argentyna, lecz w jej przypadku inflacja wymknęła się spod kontroli przynosząc wielomilionowe straty.

• skuteczność ekspansywnej polityki fiskalnej przy płynnym kursie walutowym w modelu Mundella-Fleminga.

Ekspansywna polityka fiskalna przy płynnym kursie walutowym jest nieskuteczna. Powoduje przesunięcie się krzywej IS w prawo i wzrost stopy procentowej i PKB. W rezultacie stopy procentowe są wyższe niż LIF i napływa kapitał, co nakłania do aprecjacji. W wyniku tego wzrasta import i spada eksport. Krzywa IS wraca do poprzedniej pozycji.

• skuteczność ekspansywnej polityki pieniężnej przy stałym kursie walutowym w modelu Mundella-Fleminga.

Ekspansywna polityka pieniężna przy stałym kursie walutowym jest nieskuteczna. Powoduje przesunięcie krzywej LM w prawo, wzrost PKB, ale odpłynięcie kapitału. By bronić się przed deprecjacja Bank centralny skupuje dewizy. Krzywa LM wraca do poprzedniej pozycji.

 

 

63.SCHARAKTERYZUJ ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORSTW W OLIGOPOLU:

Oligopol charakteryzuje się małą liczbą dostawców, wysokimi barierami wejścia i wyjścia, homogenicznością dóbr i usług, niskim kosztem poszukiwań i występującymi preferencjami konsumentów.

 

64.Polityka pieniężna banku centralnego.
Polityka pieniężna co całokształt rozwiązań i działań, które są podejmowane w gospodarce narodowej w celu zaopatrzenia jednostek gospodarczych w pieniądze i kredyt, a także w celu regulowania wielkości pieniądza.
Cele polityki pieniężnej należy rozpatrywać w ramach celów stawianych przed polityką gospodarczą danego kraju. Na osiągnięcie celów w sferze pieniężnej ma wpływ nie tylko polityka pieniężna, ale także polityka fiskalna i polityka dochodów. Podstawowym celem polityki pieniężnej jest osiągnięcie stabilizacji cen.
Polityka pieniężna powinna mieć na uwadze także inne cele polityki gospodarczej: wysoki stan zatrudnienia, równowagę gospodarki zewnętrznej i wzrost gospodarczy.
Odpowiedzialny za politykę pieniężną jest przede wszystkim bank emisyjny, który wykorzystuje banki do transmisji wysyłanych przez siebie impulsów. Odpowiedzialne za politykę pieniężną jest także państwo (rząd), które ustalając politykę finansową , ustala nie tylko cele fiskalne, ale także cele polityki pieniężnej.
Celem polityki pieniężnej banku centralnego jest umocnienie pieniądza co można rozumieć jako stabilizację cen, a więc kontrolę tempa inflacji. Celem pośrednim jest kontrola podaży pieniądza i kształtowanie kursu walutowego. Natomiast bezpośrednie cele operacyjne polegają na kształtowaniu wielości pieniądza rezerwowego banku centralnego (wielkość płynnych rezerw banków komercyjnych) oraz poziomu stopy procentowej. Następuje to przez instrumenty polityki pieniężnej banku centralnego, takich jak system rezerw obowiązkowych, kredyty refinansowe i operacje otwartego rynku.
Rezerwa obowiązkowa – ze względu na to, że na ogół nie jest oprocentowana – jest faktycznie formą podatku, który muszą płacić banki komercyjne na rzecz banku centralnego a ponieważ jest nim bank państwowy, to pośrednio jest to dochód budżetu. Podstawą, od której oblicza się rezerwę obowiązkową, są wkłady niebanków w bankach. Bank centralny ustala stopę rezerwy obowiązkowej, która określa, jaka część tych wkładów powinna się znaleźć na jego rachunku.
Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustalana jest przez Radę Polityki Pieniężnej. W 1999 r. RPP obniżyła stopę rezerwy obowiązkowej do 5% dla wszystkich rodzajów depozytów, będących podstawą naliczania rezerwy.
Operacje otwartego rynku to transakcje prowadzone przez bank centralny z bankami komercyjnymi, dokonywane z inicjatywy banku centralnego. Poprzez operacje otwartego rynku bank centralny staje się aktywnym i równorzędnym uczestnikiem rynku pieniężnego. W zakres operacji otwartego rynku wchodzą: warunkowa i bezwarunkowa sprzedaż lub kupno papierów wartościowych czy dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych przez bank centralny.
Operacje otwartego rynku wpływają na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym. W konsekwencji równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym.
Najprostszą formą operacji otwartego rynku jest operacja bezwarunkowa. W ramach tego typu operacji bank centralny może kupić bądź sprzedać papiery wartościowe. Zakup papieru wartościowego przez bank centralny dostarcza płynności (dodatkowych środków) systemowi bankowemu, natomiast sprzedaż papieru wartościowego tę płynność absorbuje.
Najczęściej stosowanym przez banki centralne rodzajem operacji otwartego rynku są natomiast operacje warunkowe. W ramach operacji warunkowych bank centralny może kupić (repo) lub sprzedać (reverse repo) papiery wartościowe.
Celem polityki pieniężnej realizowanej przez Narodowy Bank Polski jest obniżanie inflacji, a w dalszej perspektywie stabilizacja cen, co jest niezbędne do zbudowania trwałych fundamentów długofalowego wzrostu gospodarczego.
Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.
Od 1999 r. NBP dąży do realizacji tego celu, wykorzystując tzw. strategię bezpośredniego celu inflacyjnego. W jej ramach bank centralny określa cel inflacyjny w postaci liczbowej, a następnie dostosowuje poziom oficjalnych stóp procentowych tak, by maksymalizować prawdopodobieństwo jego osiągnięcia. NBP utrzymuje poziom stóp procentowych spójny z realizowanym celem inflacyjnym, wpływając na wysokość nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego. Stopy rynku pieniężnego oddziałują na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.

 

65.Ekonomiczną analizę prawa

można zdefiniować jako zastosowanie teorii ekonomicznych oraz metod ekonometrycznych do badania procesu tworzenia prawa, jego struktury, procesów w nim zachodzących oraz wpływu prawa i instytucji prawnych na ludzi, gospodarkę i państwo. Instytucje prawne są opisywane jako czynniki, zmienne wewnątrz systemu prawa. Takie podejście do prawa dotyczy nie tylko zasad i przepisów prawnych, które w sposób oczywisty łączą się z życiem gospodarczym - jak na przykład prawo podatkowe, prawo konkurencji czy prawo pracy - ale do systemu prawa jako całości lub też do poszczególnych jego gałęzi. W ekonomicznej analizie prawa najważniejsze znaczenie, poza koncepcjami doktrynalnymi, mają różne teorie oraz metody badawcze wykształcone w trakcie rozwoju historycznego tego kierunku. Część z takich koncepcji znajduje zastosowanie uniwersalne w wielu działach prawa, inne są używane tylko w wybranych obszarach .Zwykle ekonomiczną analizę prawa, podobnie jak to jest w przypadku ekonomii, można podzielić na pozytywną i normatywną.

Pozytywna ekonomiczna analiza prawa

Pozytywna ekonomiczna analiza prawa zajmuje się przewidywaniem efektów uregulowań złożonych przepisów prawa dla funkcjonowania gospodarki. Poprzez szczegółowe analizy i interpretacje wysuwa wnioski, czy przyjęte regulacje są efektywne pod względem ekonomicznym. Dorobek ekonomicznej analizy prawa jest wykorzystywany do badania, za pomocą metod ekonomicznych, skutków rozwiązań prawnych przed wprowadzeniem regulacji, tj. ex ante oraz po wprowadzeniu regulacji, tj. ex post (okresowy przegląd regulacji OSR).

Normatywna ekonomiczna analiza prawa

Normatywna ekonomiczna analiza prawa idzie krok dalej, dostarczając zaleceń i rekomendacji bazując na zasadach płynących z ekonomii, dla prowadzonych działań w prawodawstwie. Wysuwając propozycje zmian, oddziałuje na państwo do tworzenia prawa, które byłoby bardziej przyjazne dla gospodarujących jednostek życia społecznego.

Kluczowym pojęciem dla normatywnej ekonomicznej analizy prawa jest efektywność, w szczególności efektywność alokacyjna. W ekonomicznej analizie prawa pojęcie alokacji dóbr zostało zdefiniowane między innymi przez Pareto i Kaldora-Hicksa.

 

66.Prawne pojęcia przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy:

Przedsiębiorstwo - wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku lub zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami. Nieco inne znaczenie ma przedsiębiorstwo w języku prawnym. Przedsiębiorstwo posiada samodzielność ekonomiczną. Może również, lecz nie musi, posiadać osobowość prawną. Potocznie przedsiębiorstwo określa się również jako "firmę", jednak słowo to ma inne znaczenie prawne.

Przedsiębiorca - osoba prowadząca działalność gospodarczą. W myśl Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - "osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka nie mająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą" (art. 4 ust. 1 ustawy). Dodatkowo w ustępie 2 tegoż artykułu ustawodawca stwierdza, że "za przedsiębiorców uznaje się też wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej".


Date: 2016-01-14; view: 1926


<== previous page | next page ==>
Osobliwości tematu II Wojny Światowej we współczesnej prozie / poezji | Zdefiniuj podstawowe regulatory gospodarki
doclecture.net - lectures - 2014-2024 year. Copyright infringement or personal data (0.024 sec.)