Twórczość Jana Twardowskiego

Ksiądz i duszpasterz, poeta, prozaik. Urodził się 1 czerwca 1915 roku w Warszawie, zmarł 18 stycznia 2006 tamże.

Na tej stronie zamieszczamy dwa teksty: biogram pochodzący ze strony www.polska2000.pl oraz notę biograficzną autorstwa Małgorzaty Olszewskiej.

Studiował polonistykę w Uniwersytecie Warszawskim. Podczas wojny przyłączył się do AK, brał udział w Powstaniu Warszawskim. W roku 1948 został księdzem katolickim. Duszpasterz w szkołach dla dzieci upośledzonych, rektor kościoła Sióstr Wizytek w Warszawie.

Debiutował w roku 1936 tomikiem wierszy Powrót Andersena, ale następną książkę wydał dopiero w roku 1959. Ciesząca się ogromną popularnością twórczość księdza Twardowskiego ma najczęściej charakter religijny, ale religijność nie tyle stanowi poetycki wyraz dewocji, ile jest pochwałą i adoracją istnienia, próbą pisania teodycei mimo wszystko - na przekór doświadczeniu i bez dramatycznego odwoływania się do tego, co sakralne. Poezja ta uświęca właśnie to, co świeckie i co zwyczajne. To, co dla Twardowskiego znamienne, to humor i wypracowana prostota, znakomite opanowanie warsztatu. Żartobliwe rozważania teologiczne, czułość i miłość dla niedoskonałego dzieła stworzenia znajduje w niej swoje wyrazy najprostsze, a zarazem nieodwołalne, konieczne, tak jak konieczna wydaje się nadzieja na urządzenie świata, w którym moglibyśmy czuć się u siebie, bezpieczni i pogodzeni ze sobą. "Gdyby święty Franciszek był współczesnym poetą, pisałby tak jak Jan Twardowski" - napisała poetka Anna Kamieńska.

Twardowski pisywał też prozę stanowiącą rozważania katechetyczne ("rozmowy z dziećmi i nie tylko z dziećmi" - jak je określał) o problemach modlitwy i wiary.

"Spieszmy się kochać ludzi: tak szybko odchodzą." (ks. Jan Twardowski)

Wybrana bibliografia:

Poezja:

· Wiersze, Warszawa, 1959

· Znaki ufności, Kraków: Znak, 1970

· Niebieskie okulary, Kraków: Znak, 1980

· Który stwarzasz jagody, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1983

· Nie przyszedłem pana nawracać. Wiersze z lat 1937 - 1985, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1986

· Tak ludzka, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1990

· Uśmiech Pana Boga. Wiersze dla dzieci, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1991

· Kasztan dla milionera. Wiersze dla dzieci, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1993

· Krzyżyk na drogę, Kraków: Znak, 1993

· Rwane prosto z krzaka, Warszawa: PIW, 1996

· Bóg prosi o miłość - Gott fleht um Liebe, Kraków: WL, 1998

· Niebo w dobrym humorze, Warszawa: PIW, 1998

· Miłość miłości szuka, T. 1-2, Warszawa: PIW, Księgarnia i Drukarnia Świętego Wojciecha, 1999

· Mała ojczyzna, Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2002

Proza:

· Zeszyt w kratkę, Kraków: Znak, 1973

· Nowy zeszyt w kratkę, Poznań: Wydawnictwo Pallotinum, 1986

· Patyki i patyczki, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1987

· Niecodziennik, Kraków: Maszachaba, 1991

Tłumaczenia:

· niemiecki:Fröhlich auf dem Weg zu Gott. Geschichten nicht nur für Kinder (wybór), Graz, Wien, Köln: Styria, 1980Geheimnis des Lächelns (wybór), Leipzig: St. Benno, 1981Langweilig ist es in der Kirche nie... (Zeszyt w kratkę), Leipzig, St. Benno, 1980Ich bitte um Prosa (Znaki ufności), Einsideln: Johannes, 1973Wenn du betest atmet Gott in dir(wybór), Zollikon: G2W, 1995

Źródło: www.polska2000.pl
Copyright: Stowarzyszenie Willa Decjusza, 2001; aktualizacja: styczeń 2006.

Jan Twardowski - nota biograficzna

Najpopularniejszy polski poeta religijny, którego fenomen wykracza poza literaturę - jego wiersze i proza są traktowane, jako przesłanie duszpasterskie i poradniki dobrego życia.

Urodził się 1 czerwca 1915 roku w głęboko wierzącej rodzinie inteligenckiej. W 1927 rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego, w klasie matematyczno-przyrodniczej - zyskał dzięki temu wiedzę z zakresu fauny i flory. Debiutował w 1933 na łamach międzyszkolnego pisma "Kuźnia Młodych", w którym prowadził "Poradnik literacki" oraz publikował wiersze i nowele. W 1935 do wydanej nakładem "Kuźni Młodych" Antologii współczesnej poezji szkolnej weszły trzy wiersze Twardowskiego. Pierwszym tomikiem poety był Powrót Andersena (1937), opublikowany w nakładzie 40 egzemplarzy.

W 1935 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1939 otrzymał absolutorium, jednak egzamin magisterski zdał dopiero w roku 1948. W czasie wojny nie należał do Armii Krajowej, ale uczestniczył w działalności konspiracyjnej. Podczas Powstania Warszawskiego przyłączył się do oddziałów AK na Woli. Po upadku powstania przedostał się w okolice Kielc, w sierpniu 1945 wrócił do Warszawy.

W 1945 wstąpił do seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął 4 lipca 1948 roku. Otrzymał posadę wikarego na parafii w Żbikowie k. Pruszkowa, był też katechetą w tamtejszej Państwowej Szkole Specjalnej (dla dzieci upośledzonych) i w Państwowym Domu Dziecka w niedalekiej wsi Koszajec. Czasy te upamiętnił w elegijnych wierszach Do moich uczniów iPożegnanie wiejskiej parafii.

Od 1945 był stałym współpracownikiem "Tygodnika Powszechnego". Właśnie środowisko "Tygodnika Powszechnego" i "Znaku", mimo niechęci cenzury, w latach PRL-u zabiegało o książkowe publikacje utworów Twardowskiego. Ksiądz współpracował również z "Odrą", "Więzią" i "Przeglądem Katolickim".

W 1952 powrócił do Warszawy. Został wikarym w kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, a następnie w parafiach Matki Bożej Nieustającej Pomocy na Saskiej Kępie i Wszystkich Świętych przy placu Grzybowskim.

W 1959 wydał swój "powtórny debiut", pierwszy po ponad dwudziestu latach zbiór Wiersze (w jednym tomie z Niepowrotnymi godzinami ks. Pawła Heintscha). Rok później został rektorem przy klasztorze Panien Wizytek na Krakowskim Przedmieściu, gdzie posługę sprawował do końca życia. Był również duszpasterzem warszawskich środowisk twórczych, a także katechetą dzieci i młodzieży, do których adresował zbiory prozy, m.in. Zeszyt w kratkę. Rozmowy z dziećmi i nie tylko z dziećmi (1973) oraz Patyki i patyczki (1987). Ogromną popularnością cieszyły się jego kazania, a mieszkanie księdza licznie odwiedzali czytelnicy. Za najważniejszy element swojego życia, prymarny w stosunku do literatury, Twardowski uważał powołanie kapłańskie i modlitwę.

W listopadzie 1993 ksiądz Twardowski przeszedł zawał serca. Zmarł 18 stycznia 2006 roku. Choć jego wolą było spocząć na Powązkach Wojskowych obok rodziców, został pochowany - decyzją prymasa Polski - w nowo budowanej Świątyni Opatrzności Bożej w Wilanowie.

Twardowski stworzył w polskiej poezji "nowy język wiary". Zamiast rozumowego, teologicznego poznania proponował franciszkańską "wiarę radosną" i absolutne, przypominające dziecięcą ufność, zawierzenie Stwórcy. Znakiem Boga jest w poezji ks. Twardowskiego jego dzieło: przyroda i drugi człowiek. Kluczową wartością jest miłość - Boga do człowieka oraz człowieka do Boga i bliźnich. Paradoksalnie, równie istotna jest radosna zgoda na samotność i cierpienie, wpisane w porządek świata i pozwalające człowiekowi stać się "przezroczystym", otwartym na działania Boga. Przewodniczką w wierze jest Matka Boża - w poezji ks. Twardowskiego silny jest nurt mariologiczny.

Charakterystyczne dla tej twórczości jest przedstawianie skomplikowanych problemów wiary i filozofii w sposób prosty, dostępny dla mniej wyrobionych czytelników. Język księdza Twardowskiego jest bliski codziennemu, często pojawiają się w nim wyrażenia potoczne. Poezja ta jest chętnie czytana, bo mówi o sprawach najprostszych i bliskich każdemu: miłości, tęsknocie, wierze, cierpieniu, ale i doskonałości świata. Z drugiej strony, Twardowski nieraz widziany jest jednowymiarowo, jako "uśmiechnięty ksiądz". Na marginesie pozostaje obecny w tej poezji element bólu, świadomości własnych grzechów i wahań wiary.

Poezje:

· Powrót Andersena. Nakładem Księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1935

· Wiersze. Wydawnictwo Pallotinum, Poznań 1959

· Znaki ufności. Społeczny Instytut Wydawniczy "Znak", Kraków 1970

· Poezje wybrane. Wybór i wstęp autora. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1979. Biblioteka Poetów

· Niebieskie okulary. Społeczny Instytut Wydawniczy "Znak", Kraków 1980

· Który stwarzasz jagody. Wiersze wybrane. Wyboru dokonał Andrzej Kaliszewski.Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982 (1988)

· Nie przyszedłem pana nawracać. Wiersze 1937-1985. Wybór i opracowanie Jacek Giebułtowicz. Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1986 (osiem wydań do 1994)

· Trzeba iść dalej, czyli spacer biedronki. Wiersze wszystkie 1981-1993. Zebrała i opracowała Aleksandra Iwanowska. Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 1994

· Rwane prosto z krzaka. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996 (wyd. II: 1998). Kolekcja Poezji Polskiej XX Wieku

· Biedroneczko leć do nieba. Lekcja literatury z Heleną Zaworską. Wybór: Jan Twardowski, Aleksandra Iwanowska. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997

· Miłość miłości szuka. Wiersze 1937-1998. T. I-II. Zebrała, opracowała, posłowiem i kalendarium opatrzyła Aleksandra Iwanowska. Państwowy Instytut Wydawniczy, Księgarnia Św. Wojciecha, Warszawa-Poznań 1999

· Zaufałem drodze. Wiersze zebrane 1932-2006. Zebrała i opracowała Aleksandra Iwanowska. Oficyna Wydawnicza ASPRA - JR, Warszawa 2007

Wiersze księdza Twardowskiego zamieszczane były w antologiach, z których najwcześniejsze to:

· Słowa na pustyni. Wstęp: kardynał Karol Wojtyła. Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 1971 (zbiór wierszy księży-poetów)

· Andrzej Lam, Kolumbowie i współcześni. Antologia poezji polskiej po roku 1939."Czytelnik", Warszawa 1972

Obecnie pojawiają się niemal w każdym zbiorze poezji polskiej.Proza:

· Autobiografia. Myśli nie tylko o sobie. T. I-II. Opracowała Aleksandra Iwanowska. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006, 2007

O poecie pisali:

· Zofia Zarębianka, Poezja wymiaru sanctum: Kamieńska, Jankowski, Twardowski. Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin 1992

· Andrzej Sulikowski, Świat poetycki księdza Jana Twardowskiego. Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995. Tom zawiera bibliografię i kalendarium życia księdza (do 1995)

· Marek Karwala, Świat poetycki księdza Jana Twardowskiego. Kraków 1996

· Bogdan Zeler, Po wiersz tak prosty, że każdy zrozumie. O poezji księdza Jana Twardowskiego. "Unia", Katowice 2001

· Waldemar Smaszcz, Ks. Jan Twardowski - poeta nadziei. Życie i twórczość. "Unikat", Białystok 2003

· "Bibliografia i recepcja twórczości", [w:] Budzić nadzieję. Abecadło dziewięćdziesięciolatka. Wybrała, opracowała, posłowiem, kalendarium i bibliografią opatrzyła Aleksandra Iwanowska. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2005 (kalendarium i bibliografia do maja 2005)

· Jolanta Kowalewska-Dąbrowska, Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2006

· Stanisław Grabowski, Jan Twardowski. Kalendarium życia i twórczości 1915-2006. Wydanie II zmienione. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 2006

Rozmowy i wywiady z poetą:

· "Jestem bo jesteś". Z księdzem Janem Twardowskim rozmawia Helena Zaworska. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999

· Jedynie miłość ocaleje. Z Janem Twardowskim rozmawia Milena Kindziuk. "Pax", Warszawa 1999

· Marian Schmidt, Niecodzienne rozmowy z księdzem Janem Twardowskim. Prószyński i S-ka, Warszawa, 2000

· Ludzie, których spotkałem. Waldemara Smaszcza rozmowy z ks. Janem Twardowskim. Wydanie II rozszerzone. "Unikat", Białystok 2001

Wieloletnia przyjaźń łączyła Twardowskiego z Anną Kamieńską - pisała o niej w "Notatnikach":Notatnik 1965-1972, "W drodze", Poznań 1982; Notatnik 1973-1979, "W drodze", Poznań 1987.
Liczne wiersze związane z osobą księdza Twardowskiego oraz inspirowane jego twórczością zawiera tom Anny Kamieńskiej: Dwie ciemności. "W drodze", Poznań 1984.

Poezję ks. Twardowskiego tłumaczono na wiele języków, przede wszystkim na niemiecki, potem na angielski, słowacki, niderlandzki, węgierski, włoski.

Date: 2016-01-14; view: 816