DRAMATURGIA JERZEGO SZANIAWSKIEGO

Szaniawski Jerzy(1886-1970), polski dramatopisarz, prozaik.

Autor groteskowych komedii poetyckich Murzyn, Ptak . Rozgłos oraz pozycję jednego z najwybitniejszych dramaturgów polskich XX w. przyniosły mu sztuki: Żeglarz, Adwokat i róże, Most, Dwa teatry. W swoich dramatach łączył liryzm z psychologizmem oraz pierwiastki filozoficzne i symboliczne z fantazją.

W konstruowaniu dramatów posługiwał się formą komediową, ale w istocie tworzył teatr refleksyjny i filozoficzny. Zderzał przyziemną rzeczywistość z tęsknotą do celów wyższych. Wymiar realistyczny przeplatał się tutaj ze sferą marzeń. Subtelnie ironiczne dramaty pełne były niedopowiedzeń. Mówiły o oczekiwaniu, podskórnych przeczuciach, podświadomych instynktach.

W 1946 roku napisał swoją najgłośniejszą sztukę - DWA TEATRY. Na drugą część tej sztuki składają się dwie miniatury sceniczne: MATKA i POWÓDŹ. Dramat jest jednocześnie realistyczny i fantastyczny. Za życiowymi zdarzeniami, "za zmiennymi sytuacjami kryją się zazwyczaj fakty z gatunku 'zdarzeń' wewnętrznych, jakieś idee, marzenia, tęsknoty ludzkie, stanowiące w istocie owo głębsze dno zmysłowe postrzegalnych znaków scenicznych.

Cechy:

-realizm; wartka, spójna akcja, rzeczywiści bohaterowie, logika zdarzeń, chronologia czasu;

-każda sztuka to wypadki z życia wzięte;

-chwyty: liryzm, ironia, elementy innych gatunków: baśń, przypowieść, aluzja;

tematy mieszczą się w sferze etycznej, filozoficznej, obyczajowej;

WITKACY I KONCEPCJA CZYSTEJ FORMY

Czysta forma, jedno z podstawowych pojęć estetyki S.I. Witkiewicza. Założeniem jej było dążenie do sztuki autonomicznej, oderwanej od życia, od jakichkolwiek motywacji praktycznych i treściowych, pozbawionej wszelkiej logicznej treści. Miała być środkiem prowadzącym do przeżycia Tajemnicy Istnienia.

Teoria Czystej Formy to przeżycie Tajemnicy Istnienia, mistyczne doznanie, którego doświadczamy dzięki dziełu – ale nie dlatego, ze naśladuje rzeczywistość. Ono ma oddziaływać czystą formą, zadziwiać, oszałamiać.

Teorie Czystej Formy zbudował na gruncie malarskim, następnie przeniósł ją na poezje i teatr. Akcentuje ona kompozycję, grę barw i form przy obojętnym stosunku do tematu i poszczególnych elementów podmiotowych wprowadzonych do utworu.

W praktyce teatralnej czysta forma prowadzi do charakterystycznych dla marzeń sennych asocjacji myśli, fantazji scenicznych, wieloznacznego seansu teatralnych postaci. Wyznacza ona także nadrealistyczny charakter utworu: dialog pozbawiony zostaje sensownych połączeń pojęciowych, logiki, wzbogacony jest często nonsensownym neologizmem, dowcipem, ciętością.

Ogromne znaczenie w tej teorii mają wizje senne Witakcego: barwa, kształt, ruch sceniczny, dekoracje i kostiumy.

Szewcy – przedstawia surrealistyczny obraz przyszłego społeczeństwa, obraz zgodny z katastroficznymi przekonaniami pisarza. Końcowe sceny – dramatu o rewolucji, buncie i przewrocie – zapowiadają totalną niwelację i mechanizację społeczeństwa.

Date: 2016-01-14; view: 872