Filozofia nowożytna

KARTEZJUSZ

Wychowany przez Jezuitów. Cenił spokój, nie dbał o sławę. Zrobił plagiat Augustyna. Był matematykiem. (matma wzorem nauki). Racjonalista, rozum!

Dzieła: Rozprawa o metodzie, Medytacje o pierwszej filozofii

Sceptycyzm metodyczny:

Szuka punktu archimedesowego – twierdzenia bezwzględnie pewnego. Sceptycyzm był specyficzny – był punktem wyjścia i było głoszone w celu uzyskania pewności. Stosował go wobec twierdzeń o istnieniu.

W wątpieniu znalazła się ostoja pewności.

Skoro wątpie -> myślę -> więc jestem.

Jeśli błądzę, szukam, nie mam racji - to jestem – jestem istotą myślącą i żyjącą.

Jestem podmiotem wątpiącym i myślącym. (choćbym śnił lub choćby zły demon wprowadzał mnie w błąd).

Cogito ergo sum.

„Będę wątpił tak długo, aż znajdę coś, w co wątpić niepodobna”

Bóg:

Istnieje, bo niedoskonała jaźń musi mieć przyczynę. Istnienie Boga wynika z samej idei, jaką mamy o Bogu. (zgarnął te dowody od Augustyna).

Bóg jest nieskończony. ----> woluntarystyczna koncepcja : Bóg jest przede wszystkim wolą, bo wola, jedyna władza duchowa, jest nieograniczona.

Nie ma twierdzeń, które same z siebie byłyby prawdziwe, ani rzeczy, które same z siebie byłyby dobre, lecz są prawdziwe i dobre tylko na skutek wyroku boskiego.

Dusza:

Od Kartezjusza podział nie na istoty żywe i martwe, tylko ŚWIADOME I NIEŚWIADOME.

Jedyny przymiot duszy to świadomość (zdolność myślenia).

Życie zostało przesunięte do sfery przedmiotów materialnych i pojete jako proces czysto materialny; dusza zaś, straciwszy łączność z życiem, straciła zarazem łączność z ciałem. I wytworzył się radykalny dualizm duszy i ciała.

Istnieją razem tylko! W człowieku, ale ani dusza nie może zmienić ani nic stworzyć w ciele, ani odwrotnie.

Ciało: substancja rozciągła, a wiec i podzielna. Ciała posiadają tylko właściwości geo,etryczne i ulegają tylko zmianom mechanicznym. Ciała pozbawione są właściwości dynamicznych, ruch otrzymały z zewnątrz – od Boga.

BARUCH SPINOZA

Czerpał z Kartezjusza. Dzieło: „Etyka”

Racjonalista, rozum! Na wskroś matematyk, matematyczna filozofia.

Walczył z dualizmem Kartezjusza. Radykalny PANTEIZM:

Jest jedna substancja – Bóg, poza Bogiem nie ma substancji. Wszechświat nie może istnieć poza Bogiem, lecz tylko w Bogu. Bóg jest przyrodą.

Własności świata wywodzą się z natury Boga, wedle praw logicznych. Cokolwiek się dzieje, jest konieczne, bo poddane wiecznym prawom. Nie ma w świecie przypadku ani wolności.

Człowiekowi dostępne są tylko 2 z nieskończonych przymiotów Boga: rozciągłość i myśl.

Ciało i dusza ze sobą w zgodzie.

Ze Spinozy czerpał Bergson.

LEIBNIZ

1646-1716 racjonalista

Wybitny mózg – w wieku 15 lat wstąpił na uniwersytet, mając 17 napisał rozprawę De principio individui ; mając 20 został doktorem praw.

Charaktertystyczną cechą jego umysłu była postawa koncyliatorska, dążność do godzenie przeciwnych poglądów.

Metafizyka:

Przyjmował nieograniczoną ilość substancji, które są jakościowo odrębne. Substancje nie działają jedna na drugą, każda jest zamkniętym kosmosem. Nie ma jednak materialnych substancji. Indywidualne substancje, z którym składa się prawdziwy byt nazwał MONADAMI. Monady były dlań nierozdzielnymi składnikami świata. Substancje są nierozdzielne i nierozciągłe i niematerialne. Postrzeżenia są substancjom wrodzone.

Substancje stanowią hierarchię. Monady są mniej lub więcej doskonałe.

Bóg jest monadą doskonałą, najniższe monady mają jedynie postrzeżenia niedoskonałe. Dusza ludzka posiada stosunkowo wysoki poziom świadomości.

Chociaż każda monada jest odrębnym i nieprzenikalnym światem, jednakże wszystkie odpowiadają sobie i zgadzają się ze sobą. Zgodność duszy i ciała była dla niego tylko szczegółowym wypadkiem ogólnej zgodności we wszechświecie. Ta harmonia jest wprzód ustanowiona przez Boga. Losy monad rozwijają się niezależnie, ale równolegle i zgodnie, Wedle stałego prawa. Monady są jakby zegarami, jednakowo na początku uregulowanymi przez Boga, które zgadzają się zawsze ze sobą i przez to robią wrażenie, jak gdyby były od siebie zależne. Bóg – zegarmistrz światła.

Każde zjawisko jest indywidualne, każde różni się od każdego i nie ma 2 takich samych kropel wody. Wszelkie zjawiska, jakkolwiek różnią się miedzy sobą, są sobie bliskie. Nie ma w przyrodzie skoków, są tylko przejścia.

Prawo ciągłości: Zjawiska stanowią szeregi ciągłe, każde zjawisko jest przejściem między innymi zjawiskami. Szczeble! Np. nieświadomość jest najniższym stopniem świadomości, fałsz jest najmniejszą prawdą, a zło najmniejszym dobrem.

NEWTON

Każda rzecz ma swoją przyczynę. (zaneguje to później Berkeley i Hume).

PASCAL

Głęboka religijna natura. Był następcą Kartezjusza, ale głosił głównie idee Augustyna.

Stawiał wiedzy wysokie wymagania i stwierdził nieudolność rozumu. „Nie ma nic tak zgodnego z rozumem, jak wyparcie się rozumu.” Zupełne zwątpienie, które doprowadził go do rozpaczy… Jednak znalazł wyjście z tych zwątpień: przez serce i wiarę. „serce” to właściwa człowiekowi zdolność poznawania rzeczy nadprzyrodzonych. Istnieje porządek serca, różny od porządku rozumu. ‘Serce ma swoje racje, których rozum nie zna’. Uznał mistyczną intuicję. Poddał się wierze i autorytetowi religijnemu, wiara to jedyna możliwa droga. Trzeba: 1. stawiać wiedzy wysokie wymagania, 2. przekonać się, że rozum nie może im sprostać, 3. poddać się objawieniu.

Specyficzny dowód na istnienie Boga (zakład Pascala): Bóg albo jest, albo go nie ma. Trzeba podjąć decyzję, jest do dla nas pewien hazard. Wierząc w Boga, ryzykujemy tylko życie doczesne, nie wierząc – całą wieczność. Był to właściwie dowód, jak należy żyć. Wartość rzeczy doczesnych jest mała – życie ascety.

Hierarchia: najwyższy : Bóg, niższa: dusza, najniższa: materia.

LOCKE

Za jego czasów głoszona była jeszcze scholastyka, ale nie zadowalała go. Był liberałem, od jego czasów epistemologia (interesowało go przyrodoznawstwo i medycyna ; empiryzm )

Wszelka wiedza, wszelkie wyobrażenia wytwarzają się na drodze doświadczenia, innej drogi nie ma. Umysł jest niezapisaną karta, którą jedynie doświadczenie może zapisac. Doświadczenia nabywamy na dwóch drogach: doświadczając rzeczy zewnętrznych (przez postrzeżenia ) i doświadczając samego siebie (przez refleksję).

Tyle tylko wiemy, ile doświadczamy,

Lock przejął idee Kartezjusza, mówiąc o tym że widzimy tylko idee, nie rzeczy. Mówił, że możemy poznać tylko prawdy ogólne, nie jednostkowe; wątpił w sądy empiryczne z wyjątkiem sądów egzystencjalnych. Miał więc pesymistyczny pogląd na poznanie. Nie powie on : to jest czerwone jabłko; tylko widzę czerwone jabłko. To, co jest, jest wiązką wrażeń Boga. Bó cały czas postrzega świat.

BERKELEY i HUME

Skrajny empiryzm – mówi, ze nie ma w ogóle rzeczy ogólnych i abstrakcyjnych, nawet w umyśle. Nie możemy pomyśleć ruchu w ogóle , trójkąta rozwartokątnego itp…Mówi, że nie istnieją liczby abstrakcyjne, istnieją tylko np. dwie kapusty.

Tylko to istnieje, co postrzegamy.

Berkeley i Hume zanegowali substancję i teorię bytu (bo ich nie doświadczamy). Zakwestionowali związek przyczynowo-skutkowy (Hume) – bo tego też nie da się sprawdzic doświadczeniem np. po naciśnięciu spustu i wystrzału kuli wiemy tylko że kula wystrzeliła po naciśnięciu spustu, ale nie wiemy, czy było to jego przyczyną.

KANT

Był nauczycielem uniwersyteckim, przeszedł przez wszystkie szczeble kariery.

XVIII wiek filozofia oświeceniowa – krytyczna (dzieło Kanta). Nie myśl kształtuje się zależnie od przedmiotów, przeciwnie, przedmioty kształtuje się zależnie od myśli.

Sam dzielił swoją karierę na przedkrytyczną i krytyczną (wtedy postała Krytyka czystego rozumu )

Dwojaki podział sądów:

• na podstawie doświadczenia – a posteriori

np. jest mi gorąco bo świeci słońce

• niezależne od doświadczenia – a priori (mogą mieć źródło tylko w umyśle ; są konieczne i powszechne)

np. Bóg jest wszechmocny

&

• analityczne – objaśniają wiedzą już posiadaną ( te zawsze a priori )

np. czerwień jest barwą

• syntetyczne – rozszerzają wiedzę ( albo a priori albo a posteriori )

bo sądy nie są pewne i powszechne… a analityczne są, ale nie posiadają wiedzy.

Pytanie Kantowskie: jak możliwe są sądy syntetyczne a priori?

Dla Kanta sądy matematyczne i przyrodnicze są a priori

Punktem wyjscia jego filo był fakt istnienia nauki. Krytyka filo powinn naukę wytłumaczyć, przede wszystkim ustalić, jakie sądy a aprioryczne są obecne w nauce.Postępowanie to nazwał transcendentalnym. Ta metoda analizowała nie przez umysł lecz przez jego wytwory – obiektywny fakt – naukę. Rzecz sama w sobie jest transcendentalna. ???? Podmiot musi spełniać warunki transcendentalności.???

Jako czynnik poznania przyjmował i rozum i zmysły (dwa pnie poznania). Daje to kryterium pewności poznania, w postaci wzajemnej kontroli władz umysłu.

Sens nauki: nie możemy wyjść poza nasze przedstawienia i porównać ich z rzeczami,ale mamy dwa rodzaje przedstawień, zmysłowe i racjonalne, które możemy porównywać i których wzajemna kontrola daje gwarancje prawdy.

Myślenie obejmuje dwie różne funkcje: zdolność tworzenia pojęć (ROZSĄDEK) i zdolność wyciągania wniosków (ROZUM).

Zmysły Myślenie

Rozsądek Rozum

Estetyka Analityka Dialektyka

(czyli wiedza rzekoma – metafizyczna)

Wiedza rzetelna (naukowa)

Czas i przestrzeń nie są niczym realnym, pochodzą z naszych zmysłów i są idealne. Są to wartości a priori. Nic nie może być dane, co nie byłoby określone przestrzennie lub czasowo.

HEGEL

1770-1831 filozof państwowy (niemiecki) , ukończył filozofię i teologię, obejmuje katedrę w Berlinie.

Dzieła: Fenomenologia ducha, Filozofia dziejów

Czerpie od Heraklita (byt jest zmienny)

Zmarł na cholerę

Teza + Antyteza -> Synteza (pogląd jednoczący przeciwieństwa)

U podstaw rzeczywistości jest Absolut – Duch Świata. Jest on istotą wszystkiego, co rzeczywiste (idealizm).

A wszystko, co rzeczywiste, jest rozumne PANLOGIZM.

Dzieli dzieje na 4 etapy:

- starożytny wschód (dochodzi do swiadomości jednostkowej)

- starożytna Grecja ( dochodzi do świadomości państwa, wspólnoty polis)

- ST. Rzym ( świadomość zbiorowa – imperium)

- epoka Germańska (Duch Narodu)

Bardziej liczy się państwo niż człowiek, przewaga ogółu nad jednostką.

Rola wybitnych jednostek jest żadna!

Wolność przyjmuje nowe znaczenie.

Dzieje są rozumne. Każdy etap dziejów jest wyższym stopniem świadomości – a tym samy wyższym stopniem wolności.

3 etapy w rozwoju państwa:

Niemowlęcy -> młodzieńczy -> dojrzały

Chiny Indie Germańskie

Duch realizuje swoją misję dziejową poprzez wybrane narody, które w danym okresie spełniają swoje historyczne zadanie.

FOYERMACH

Pochodził z rodziny malarskiej , ojciec prawnik.

Materialista , naturalista, sensualista.

Tylko to, co zmysłowe, jest jasne jak słońce.

Jego zainteresowanie to PRZYRODA. Wszystko co istnieje, podlega tym samym prawom przyrody. Człowiek to też twór przyrody – ale idealny.

Fizjologizm – „człowiek jest Tym , co je”

To człowiek stworzył Boga na swój obraz i podobieństwo… i się go przestraszył

Religia jest czymś pozytywnym, bo Bóg uosabia wszelkie najlepsze wartości ludzkie.

Nie ma wieczności i nieśmiertelności. Nie ma nic ponad przyrodą. Człowiek człowiekowi Bogiem.

Trójkąt Foyermachowski

Bóg alienuje człowieka. Więc trzeba znieść alienacją. Teologię znieść do poziomu etyki.

MARKS

Ur. 1819r. w Bonne / wg Tatatarkiwiecza w 1818 w Trewirze

Pochodził z rodziny o mocnych korzeniach religijnych, z rodziny rabinackiej (ale ojciec przeszedł na protestantyzm). Marks został ateista.

Był na początku dziennikarzem. Zmarł w 1883, pochowany w Londynie.

Dzieła: 1844 rękopisy ekonomiczno-filozoficzne

1845 świeta rodzina czyli krytyka krytycznej krytyki

1846 ideologia niemiecka

2 okresy: młody i dojrzały

W pierwszym: próba przełamania alienacji, nie tylko religijnej, ale też ekonomicznej.

Czerpał z :

1. angielskiej ekonomii politycznej
2. francuskiego socjalizmu utopijnego
3. klasycznej filozofii niemieckiej

Na początku czerpał z Hegla, podziwiał, mówił ze to wielki umysł, ale wyparł jego idealizm , widział błędy; zachował dialektykę.

Materialista. Uznawał, ze świat jest w całości materialny. Nie zaprzeczał, ze istnieje duch, ale mówil, ze istnieje tylko w związku z ciałem. Radykalny materializm. Wiemy ze rzeczy materialne są i wiemy akie są.

Baza Nadbudowa

Zakres materialno- sztuka,religia,kultura

Ekonomiczny

Jaka baza taka nadbudowa.

Kto to jest człowiek? Nie ma człowieka poza społeczeństwem.

Każde społeczeństwo jest klasowe. Wyznaczają je własności środków produkcji.

Do klasy kapitalistów należą środki produkcji i ta alienuje pozostałe.

Proces alienacji skończy się, kiedy świadomość osiagna proletariusze.

„proletariusze wszystkich krajów łaczcie się!” :]

Proletariat był w Anglii, Francji, Niemczech.

I jeszcze… Freud , Neitze, Kirkegard…

Date: 2016-01-03; view: 699