Przyczyny: forma, materia, przyczyna i cel

W formie leży przyczyna sprawcza, zatem nie jest tylko czynnikiem formalnym i idealnym, lecz siłą, która działa i wytwarza skutki. Jest CZYNNYM PIERWIASTKIEM SUBSTANCJI.

Przyczyny zależne są od celów.!

Forma jest zatem przyczyną i celem rzeczy. Forma jest siłą działającą celowo.

Materia jest w możności, forma jest w akcie.

Woda o temp. 5 stopni, jest w możności bycia w temp 150.. Potrzbny czynnik aktualizujący. Wszelka zmiana to przejście z możności do aktu przy pomocy czynnika aktualizującego.

BÓG

Pierwszą przyczyną jest Bóg (intelekt, przyczyna celowa), który jest:

- nieruchomy i niezmienny

- niezłożony

- niematerialny

- istotą duchową

- rozumem

- konieczny (nie zawiera materii)

- doskonały

DUSZA

Dusza i ciało są nierozerwalne, istnieją razem. Dusza nie może istnieć bez ciała, a ciało nie może istnieć bez duszy.

Dusza jest śmiertelna i trójdzielna:

Rozumna (ludzka), wegetatywna (roślinna) i zmysłowa (zwierzęca).

Arystoteles nie zgodziłby się na eutanazję: człowiek nierozwinięty ale rozum jest w możności – istota rozumna

ETYKA

eudemeńska. nikomachejska, wielka etyka

Nie ma innego dobra niż dobro realne. Wobec czego każdy człowiek dąży do najwyższego dobra, które jest w stanie sam osiągnąć – do eudajmoni. Eudajmonię wiec można określić jako szczęście. Eudajmonia związana z rozumem.

Obowiązywała etyka złożonego środka. Działanie między dwoma skrajnościami:

Dzielność – brawura i tchórzostwo

Pobożność – dewocja i niedowiarstwo

Cudzołóstwo, zabójstwo, kradzież nie mają złotego środka.

cnoty nabywamy wraz z działaniem

- cnoty: dianoetyczne (mądrość), etyczne (sprawdzane w działaniu)

paradoks Arystotelesa: kto szczęśliwszy: młodzian czy starzec? – starzec bo zaktualizowany – miarą szczęścia jest to, co zdołało się zaktualizować.

• Drzewo Porfiriusza:

Człowiek podpada pod zwierzę, różni się tym , że myśli i pod istoty żywe. Wszystko można zdefiniować.

Okres końcowy filozofii starożytnej

PLOTYN

III w n.e

- pierwszy przedstawiciel mistycyzmu

- wahał się czy nie nawrócić się na chrześcijaństwo

- uczył się u Amoniusza Tracjana

- „Eneady” = dziewiątnice

- spadkobierca Platona

Teoria emanacji

Plotyn chciał pokazać jedność bytu, zbudowanie monistycznego systemu. Istotę bytu stanowi stawanie się. Nie ma wielu bytów – jest jeden byt rozwijający się i przyjmujący różnorodne postacie.

Naturalną własnością bytu jest ekspansja. Dzięki niej wyłaniają się z bytu coraz to nowe postaci. Byt ma naturę światła, którego istotę stanowi promieniowanie. Wyłonienie postaci są jakby promieniami bytu lub jego emanacją.

Postacie bytu są mniej lub więcej doskonałe. Im byt doskonalszy, tym ma większą moc twórczą, a twór jest zawsze mniej doskonały od twórcy. Porządek powstawania bytu to więc porządek zmniejszającej się doskonałości.

Proces emanacji od jedności do wielości

Jedno wyłania umysł-> umysł duszę -> dusza materię

Poziom idei -> poziom umysłu

- droga w górę – droga mistyka (do zjednoczenia z absolutem)

- droga w dół – metafizyczna (do nicości)

- piękno = jedno i światło (nie jak u Platona idealna harmonia)

proces emanacji przypomina nalewanie wina > meńsk wypukły > przelanie

Jest procesem koniecznym, nie jest dziełem woli ani przypadku.

jedno o hen (jedno) jedność

jedno-wiele nus (umysł)

hipostazy

jedno-wiele psyche (dusza)

wielość hyle (materia) wielość

Absolut = jednia. Większy od idei, byt pierwotny, najdoskonalszy, wolny od mnogości i jakichkolwiek przeciwieństw, niezależny i bezwzględny, niepoznawalny. Coś poza bytem i poza rozumem.

absolut wymyka się poznaniu, nie można go opisać, należy raczej o nim milczeć

- skoro absolut jest doskonały to czemu emanuje niedoskonałymi stopniami?

- emanuje swoje przeciwieństwo, by móc poznać samego siebie

4 główne cechy filozofii starożytnej:

Obiektywizm

Intelektualizm

Uniwersalizm

Finityzm

FILON

Żyd z Aleksandrii. Czerpał z filozofii greckiej, próbując wpleść tradycję żydowską. Greckie pojęcia – żydowska wiara. Współczesny Jezusowi (25 p.n.e-50 n.e).

Był pod silnym wpływem platonizmu.

Miał jeden przedmiot zainteresowania: Boga.

Silny dualizm: Bóg i świat. Zaprowadził go do monizmu spirytualistycznego.

Bóg absolut (doskonały) nie mógł stworzyć niedoskonałego świata

↓ ↓ tworzy

α Logos (Anioł starotestamentowy) ≈ demiurg

↓ ↓ tworzy

świat (niedoskonały)

Date: 2016-01-03; view: 689