Produkt krajowy i narodowy brutto – PKB i PNB

Produkt krajowy brutto (PKB) – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Produkt narodowy brutto (PNB) – miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą. Dochody netto są różnicą między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłacanymi z tytułu własności cudzoziemcom.

Jeżeli odpływ dochodów otrzymywanych z tytułu usług czynników produkcji będących własnością kapitału zagranicznego jest większy niż przypływ dochodów z tytułu posiadanych czynników produkcji za granicą, wówczas PKB > PNB i odwrotnie.

Słabe strony PNB:

- nie uwzględnia kosztów amortyzacji

- problem „podwójnego liczenia”

- powstawanie efektów zewnętrznych

- szara strefa

SNA – System of National Accounting – system rachunkowości narodowej

MPS – Material Product System

NEW – miernik, który teoretycznie koryguje PKB o szarą strefę

Produkt narodowy netto (PNN) – jest to produkt narodowy brutto pomniejszony o koszty amortyzacji (zużycia kapitału). Jest miarą sensowniejszą niż PNB, ale rzadziej stosowaną ze względu na trudności w oszacowaniu kosztów amortyzacji. Ponadto w okresach jednorocznych zmiany PNB i PNN są mniej więcej równoległe.

PNN = PNB - koszty amortyzacji

Metody obliczania PNB i PKB:

1. PNB jako strumień dóbr (produktów finalnych) – PNB można zmierzyć sumując łączny strumień wydatków na zakupy konsumpcyjne w ciągu roku. Do zakupów konsumpcyjnych zalicza się dobra i usługi liczone w cenach rynkowych (ponieważ ceny rynkowe odzwierciedlają relatywną wartość produktu).

PNB = C + I + G PKB = C + I + G – Ti PKB – Tb + Bt = S + C

C konsumpcja;

I inwestycje brutto (inwestycje krajowe + eksport - import) – przyrost kapitału w danym społeczeństwie z pominięciem wydatków z tytułu zużycia kapitału (amortyzacja);

G wydatki rządowe na dobra i usługi z wyłączeniem płatności transferowych;

Ti podatki pośrednie

Tb podatki bezpośrednie

Bt wydatki transferowe

S oszczędności

2. PNB jako strumień dochodów – PNB można zmierzyć sumując dochody czynników wytwórczych (płac, procentów, rent i zysków) będących równocześnie kosztami wytworzenia dóbr końcowych w danym społeczeństwie. Zysk w tym przypadku definiuje się jako koszt rezydualny. Podatki bezpośrednie i pośrednie traktuje się jako składniki kosztów wytworzenia produktu finalnego.

PNB = (płace, procenty, renty, zyski bez dóbr pośrednich) + (pośrednie podatki przedsiębiorstw) + (amortyzacja)

Metoda wartości dodanej – aby uniknąć podwójnego liczenia, uważamy żeby do produktu narodowego brutto włączać tylko dobra finalne, opuszczając dobra pośrednie, kupowane od innych przedsiębiorstw, które zostaną wliczone do PNB na podstawie ich własnych rozliczeń.

Wartość dodana – różnica między utargiem danego przedsiębiorstwa a dokonywanymi przez nie zakupami materiałów i usług od innych przedsiębiorstw.

Do produktu narodowego brutto nie zalicz się płatności transferowych, które wchodzą w skład budżetu państwa.

Płatności transferowe – wypłata kapitału bez oczekiwania, że zostanie wyświadczona za nie określona usługa np.: emerytury, zasiłki

Date: 2015-12-24; view: 838