Karnawał, Zapusty

Karnawał to okres od Trzech Króli do wtorku „diabelskiego”, przed Środą Popielcową, poprzedzający Wielki Post. Początki karnawałowych zabaw, połączonych z przebieraniem się, sięgają w Zachodniej Europie czasów Średniowiecza, skąd przywędrowały do Polski. Urządzano kuligi z pochodniami, odwiedzano się wzajemnie wśród sąsiadów. Tańce trwały przez całe noce do białego rana, czego echa przetrwały w znanej do dziś w piosence pt. "Jeszcze jeden mazur dzisiaj, choć poranek świta". Oprócz mazura w modzie był wówczas polonez, młynek, hajduk i taniec świeczkowy. W czasie karnawału popularne były korowody przebierańców. W wesołym pochodzie nie brakowało - w zależności od regionu kraju - konia, kozy, bociana, kominiarza, diabła, śmierci, doktora, baby i dziada, anioła, którym towarzyszyli muzykanci "uzbrojeni" w tak oryginalne instrumenty ludowe jak mazanki, dudy, liry korbowe. Najważniejszym świętem kościelnym w czasie zapustów jest uroczystość Ofiarowania Pańskiego, zwanego Świętem Matki Boskiej Gromnicznej. Gromnica stanowi symbol życia człowieka, gdyż towarzyszy mu od dnia narodzin aż do śmierci.

Ze Świętem Matki Boskiej Gromnicznej kończył się w Polsce okres śpiewania kolęd, trzymania choinek i żłobków. Było to jakby przedłużone Boże Narodzenie. Zwyczaj ma swoje uzasadnienie, gdyż 2 lutego Pan Jezus, jeszcze jako Dziecię, ofiarowany jest w świątyni. Ostatni kolędnicy wyruszali tego dnia zwyczajowo z turoniem lub kozą, odwiedzając domostwa i odgrywając wesołe scenki z życia wsi lub o tematyce religijnej, co dawało asumpt do otrzymania datków pieniężnych lub poczęstunku. W ostatnie dni zapustne, zwane diabelskimi lub ostatkami, zabawom i jedzeniu nie było umiaru. Raczono się tłustymi słodkościami - racuchami, blinami i pampuchami oraz ciastem nadziewanym słoniną i smażonym na smalcu. Stąd pochodzi tradycja "tłustego czwartku", który rozpoczynał "tłusty tydzień", wieńczący karnawał. Dziś z bogactwa dawnych obyczajów pozostał tylko "tłusty czwartek", w którym królują na naszych stołach pączki i faworki, czyli chrust. Historia pączka sięga czasów rzymskich. Ostatnie dni karnawału w starożytnym Rzymie były czasem zabawy, obfitego jedzenia i picia. Wszyscy z lubością spożywali wówczas tłuste potrawy, w szczególności pączki. W Polsce zwyczaj smażenia tego specjału pojawił się w XIX wieku. Także obecnie najwięcej pączków zjada się na koniec karnawału. Mówi się, że jeśli ktoś w tłusty czwartek w ogóle nie zje pączka, nie będzie się mu wiodło.

Podczas ostatnich trzech dni zapustów, zarówno kobiety, jak i mężczyźni przebierali się w stroje różnych postaci, zwierząt lub maszkar, a napotkanym osobom wręczali zielone bukiety z gałązek drzew leśnych. We wtorek zapustny, dzień przed Popielcem, młodzież z całej wsi zbierała się w gospodzie, by wesoło zakończyć mięsopust. W litewskiej tradycji ludowej w trakcie zabawy przybywały dwie postacie: Konopiasty i Słoninowy. Symbolizowały okres postu i czas jedzenia mięsa. Dwaj przeciwnicy staczali ze sobą walkę, którą z założenia wygrywał Konopiasty, a to oznaczało zakaz spożywania posiłków mięsnych. Punktualnie o północy rozsypywano po podłodze popiół - i tak rozpoczyna się Wielki Post

Święto Niepodległości

Narodowe Święto Niepodległości jest najważniejszym polskim świętem narodowym. 11 listopada 1918 roku po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość.
Po latach rozbiorów, dokonanych przez Austrię, Prusy i Rosję w latach 1772-1795, powstaniach narodowych (Listopadowym 1830 i Styczniowym 1863), zmaganiach na różnych frontach, Polacy wywalczyli wolność. Ogromną rolę w odzyskaniu niepodległości odegrał pierwszy marszałek Polski – Józef Piłsudski. Dzień 11 listopada ustanowiono świętem narodowym w 1937 roku. Od roku 1939 do 1989 obchodzenie tego święta było zakazane. Po upadku rządów komunistycznych nabrało szczególnego znaczenia i jest dniem wolnym od pracy. Główne obchody mają miejsce w Warszawie. W samo południe przed Grobem Nieznanego Żołnierza odbywa się uroczysta zmiana warty. W całym kraju organizowane są patriotyczne wiece i pochody, a w kościołach odprawiane msze w intencji ojczyzny. Od upadku komunizmu w 1989, co roku w stolicy dla upamiętnienia święta kilka tysięcy chętnych bierze udział w Biegu Niepodległości.

Więto 15 sierpnia

W dniu 15 sierpnia obchodzimy w Polsce Święto Wojska Polskiego, związane z rocznicą Bitwy Warszawskiej 1920, zwanej też Cudem nad Wisłą oraz Święto Wniebowzięcia Maryi Panny.

Zwycięską Bitwę Warszawską, stoczoną w dniach 12-25 sierpnia 1920 roku w czasie wojny polsko-bolszewickiej uznaje się za przełomową w historii świata. Zadecydowała nie tylko o niepodległości Polski, ale też uchroniła całą Europę przed rozprzestrzenieniem się komunizmu i sowieckiego totalitaryzmu.

W tym dniu, w kościołach odprawiane są msze święte w intencji żołnierzy, którzy zginęli. W Warszawie przed Grobem Nieznanego Żołnierza ma miejsce Honorowa Zmiana Warty z udziałem najwyższych władz państwowych.

Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, w Polsce zwane także Świętem Matki Boskiej Zielnej, jest obchodzone w Kościele Katolickim na całym świecie. Łączy się je ze zwyczajem święcenia i składania darów z ziół, zbóż, warzyw, kwiatów. Poświęcone plony przez rok mają zapewnić bezpieczeństwo i harmonię domowego ogniska.

Sierpnia we wszystkich kościołach odbywają się uroczyste msze. Do częstochowskiego sanktuarium na Jasnej Górze idą piesze pielgrzymki z całej Polski. Modląc się i śpiewając pokonują przez kilkanaście dni nawet setki kilometrów.

Migus-Dyngus

Drugi dzień świąt wielkanocnych, czyli Poniedziałek Wielkanocny jest dniem zabawy, wesołości i swawoli. W całej Polsce najważniejszym i najbardziej popularnym zwyczajem jest wzajemne oblewanie się wodą, czyli Śmigus-Dyngus.

Pierwsze wzmianki o obchodach Śmigusa-Dyngusa pochodzą z 1942 roku. Tradycja ta wywodzi się z dwóch odrębnych staropolskich obrzędów. Śmigusem zwykło się nazywać polewanie dziewcząt wodą, zwykle panien na wydaniu i młodych kobiet. Innym zwyczajem było smaganie się zielonymi gałęziami, czyli tzw. Śmigus Suchy lub Zielony. Dyngusem z kolei nazywano barwny pochód młodych mężczyzn, podczas którego młodzieńcy prosili gospodarzy o dary: jaja wielkanocne i strawę.

Z czasem obydwa obrzędy zostały połączone w jeden, pod wspólną nazwą Śmigusa-Dyngusa i zdominowane przez polewanie się wodą. Szczególnie na wsiach był on obchodzony w sposób bardzo żywiołowy i radosny. Zwyczajowo inicjatorami zabawy byli chłopcy, którzy z upodobaniem wylewali całe wiadra wody na ładne dziewczęta. Dziewczyny opierały się, uciekały i piszczały. Wiedziały jednak, że czym większa ilość wody została na nie wylana, tym większe było ich powodzenie u płci przeciwnej. W niektórych wsiach kujawskich, ładne i lubiane dziewczęta mogły liczyć na wstawiennictwo kawalera-zalotnika, który chronił swoją lubą przed złośliwymi dyngusowymi psotami.

W wielu regionach Polski następnego dnia po Dyngusie, kobiety brały odwet za zbyt natarczywe dyngusowe zaloty i jako pierwsze wylewały wiadra wody na napotkanych mężczyzn. Na ziemi krakowskiej ów żeński dyngus nazywany był babasikiem. Zabawa często przedłużała się o następne dni, tak więc gonitwom, hałasom i polewaniu się wodą nie było końca jeszcze przez długi czas po Wielkanocy.

Duchowni zaciekle zwalczali tę tradycję jako bezbożną, nieobyczajną i pogańską. Jednakże przetrwała ona do naszych czasów jako wesoła zabawa młodzieży. Wszak Poniedziałek Wielkanocny nazywany jest też Lanym Poniedziałkiem!

Wielkanoc

Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim. Jest świętem ruchomym, obchodzi się je w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca (między 21 marca a 25 kwietnia). Poprzedzający ją tydzień nazywany jest Wielkim Tygodniem. Święta Wielkanocne w Polsce są niezwykle barwne, towarzyszy im radość po przestrzeganym poście, wiele religijnych i ludowych obrzędów.

Date: 2015-12-11; view: 761