MЬQƏDDƏS KİTABLAR - VEDA

Veda dinində “Veda” adlanan dцrd mьqəddəs kitab vardır. Hind-ariya xalqlarının ən qədim sənədləri olan, ariyalıların Hindistana kцзməsi, orada yaşamaları, tarixi keзmişləri, mədəniyyətləri, yaşayış tərzləri, ticarət və məşğuliyyətləri, əxlaq, ədəb, ictimai və fərdi həyat tərzlərinin şərh edildiyi bu kitablar onların dini və e`tiqad qayda-qanunları sayılır.

Vedalıların tarixi ən azı miladdan 1200 il əvvələ gedib зıxır. Bu kitablar əvvəllər kahinlər vasitəsilə ustad-şagird ьslubunda və şifahi surətdə sonrakı nəsillərə цtьrьlьrdь. Qədim hindlilərin inancına gцrə, veda nəğmələri onları hərf, sцz və kitab зərзivəsinə salmaqdan daha mьqəddəsdirlər. Belə ki, o kitab halına salınarsa цz zati bərəkət və fəzilətlərinin yarısını itirəcəkdir. Amma vedalar nəhayət, miladdan əvvəl altıncı əsrdə yazı halına salındı.

“Veda” sцzь bilmək mə`nasını verir, bu sцz xьsusi ali elm və mə`rifət mə`nasında işlədilir. Vedaya “Apaverşiya”, yə`ni “fцvqəl-insan” da demişlər. Hindusların əqidəsinə gцrə bu nəğmələr heз bir məxluq, şair təfəkkьrьnьn məhsulu deyil və onlar yalnız qeyri-adi bir varlıqdan, vəhydən qaynaqlanır. Buna gцrə də vedaları “nazil olma” mə`nasında işlənən, ilahi feyzdən qaynaqlanaraq qədim hind şəxsiyyətlərinin qəlbinə sьzьlən və onların varlıqlarının ayrılmaz bir hissəsinə зevrilən “Səruti” mətnlərinin bir hissəsi hesab edirlər. Buna gцrə də hinduslar veda məcmuəsinin heз bir şəxs tərəfindən qələmə alınmadığına inanırlar. Tarixi sənədlər də bu mьqəddəs kitabların kimlər tərəfindən yazıldığına aydınlıq gətirmir. Dцrd veda kitabı aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Riqveda:

Bu kitab vedaların ən məşhur, ən mьhьm və ən əhatəli hissəsi sayılır və qədimilik baxımından da sonrakı ьз kitabdan irəlidir. Riqvedada mə`budların tə`rif və mədhinə həsr olunmuş 1017 nəğmə vardır. Bu nəğmələr ehtiyacların istənilməsi ьзьn yalvarışla oxunur. Bu nəğmələr Veda allahları arasında hamısından daha зox İndra, sonra Aqni və daha sonra isə Varunaya ьnvanlanıb.

Bu kitabların yazılmasından 3000 il keзməsinə baxmayaraq, hinduslar indinin цzьndə də onun nəğmələrini sьbh və axşam зağları, toy mərasimlərində xeyir-dua məqsədi ilə oxuyurlar. Onların təfəkkьr tərzi ilə tanış olmaq ьзьn burada həmin nəğmələrdən bə`zilərini heз şərh və izahsız nьmunə seзmişik. İndraya xitab olunan ilk nəğmədə belə deyilir:

Ey İndra, bizim dьşmənlərimizin hamısını qov!

Stər зox gьclь qərb fatehləri olsun və istərsə də şərqin mьzəffərləri!

Ey qəhrəman, şimal və cənub dьşmənlərimizi uzaqlaşdır,

Sənin sayəndə şad və xьrrəm yaşaya bilməmizdən цtrь!

O gьn nə gьn olacaqdır?

Elə insanlar ki, onların əkinləri arpa ilə doludur.

Yetişmiş taxılları biзirlər və xırmana aparırlar.

Belə isə o insanların yeməklərini cьcərt.

Elə bir yerdə cьcərt ki, yeri pərəstiş ьзьn hazırlamayıblar.

Ndra xilas etməkdə gьclь və kцmək etməkdə bağışlayandır!

O hər bir şeyin sahibidir, nə qədər bağışlayan və mehribandır!

Bəlkə dьşmənlərimizi pərən-pərən salıb əmin-amanlığı bizə hədiyyə etsin!

Bəlkə biz qaзan gьclьlərin ağası olaq.

Bəlkə mьqəddəs pənahında onun lьtfьndən bəhrələnək.

Onun bərəkətli şəfqətindən faydalanaq.

Bizi qьdrətli və gцzəl saxlayan İndra!

Bizə qarşı ьrəklərində kin bəsləyənləri bayıra at və bizi qoru!”

İkinci nьmunə yaradılış nəğməsi adlanır. Onun məzmunundan tovhid və təkallahlığa meyllə yanaşı, veda dininin xьsusiyyətlərindən olan зoxallahlığa e`tiqad da mə`lum olur. Eyni zamanda, xilqət aləmi və yaradılışın forması barəsində şəkk və tərəddьd də nəzərə зarpır:

Nə varlıq var idi, nə də ki, yoxluq.

Nə parlaq səma gцrьnьrdь, nə də səmanın geniş tavanı yuxarıda dцşənmişdi.

Date: 2015-12-11; view: 573