Od-alov allahı – Aqni.

Aqni bu bцlgьdə yer allahları sırasında olsa da, o bьtьn varlığı qət edən bir allahdır. Səmada gьnəşin yanında məhsuldarlıq, xeyir-bərəkət, insanlar, heyvanlar və torpağın mənşəyi olduğuna gцrə sitayiş olunur. Bu allah, eləcə də yerlə səma arasında ildırım və şimşək surətində mьxtəlif buludlardan зoxlu qığılcımlar yaradır və bununla da insanlara allahların xəbərdarlıqlarını зatdırır. Aqni yerdə də bьtьn ariyalıların evlərinə gedib-gəlir və onların həyatlarının bьtьn sahələrinə nəzarət edir.

Aqni, bundan başqa təmizləyici və saflaşdırıcı rolunu yerinə yetirir və şeytanların, əzazil ruhların, cadugərlərin əleyhinə gьclь bir qьvvə kimi insanları onlardan qoruyur. O da digər allahlar kimi veda ardıcıllarının ondan umduğu xeyir-bərəkət gцndərir. Ondan mal-dцvlət, sərvət, xoşbəxtlik, uzunцmrьlьlьk, зoxlu qəhrəman oğul цvladları və s. ne`mətlər bəxş etməsini də diləyirlər.

2. Kollektiv mə`budlar;

Veda ayinində bu allahların цzləri də ьз qrupa bцlьnьrlər:

1. Vasular; (ne`mət, sağlamlıq və firavanlıq bəxş edən mə`budlar). Onların sayı səkkiz olmaqla aşağıdakılardan ibarətdir:

Od, torpaq, kьlək, hava, səma, ay, gьnəş və ulduzlar. Vedalıların e`tiqadına gцrə ьzərində Aqninin yerləşdiyi yer, həyatın əsası olan kьləyin də fəza, əqlin əsas iqamətgahı olan səma və əbədi həyatın əsası olan ulduzların sintezi ьmumilikdə təbii həyatın əsasını təşkil edirlər. Əslində bu səkkiz ьnsьr varlıq, ne`mət və firavanlıq allahları sayılırlar.

2. Marutlar;Marutların sayı mə`lum olmasada kollektiv, mьtəşəkkil bir-biri ilə qardaş, yaşıd və həmrəy, birlikdə bцyьmьş tə`siri bağışlayırlar. Marutların ildırımla bağlılıqları var və gьnəş kimi parlaqdırlar. Onlar ildırıma bağlılıqlarına və mьharibələrdə İndraya kцmək etdiklərinə gцrə onun səmimi dostları sayılırlar. “Marut” sцzьnьn leksik mə`nası bir o qədər də aydın deyildir. “Mar” цlmək, “ut” şəkilзisi isə ola bilər ki, əbədilik və цlməzlik mə`nasını ifadə edir.

3. Aditiyalar;Bu allahların sayının 6, 8 və bə`zən də 12 olması məsələsində fikir ayrılığı var. Adityalar səmadadırlar və təbiət ьnsьrləri ьzərində hцkmranlıq edirlər. “Aditya” ilahəsinin цvladları, yə`ni mə`budlar anasının цvladları olan onlar parlaqlıq, paklıq, varlıq aləmini idarə etmək kimi sifətləri daşıyırlar.

Qeyd olunanlar elə “Varuna”nın da malik olduğu sifətlərdir. Bu sifətlərin ortaqlığı Adityaların Varuna ilə əlaqəli olmasının bir sьbutudur.

Monoteizm.

Son Veda nəğmələrində digər allahları цz kцlgəsi altına alan, vahid və mьstəqil bir şəkildə təzahьr edən vahid allah təqdim olunur. Yaradıcılıq və dьnyanı xəlq etmək kimi xьsusiyyətlər ona aid olunur. Bu yeganə mə`bud “Vişvakarma”, yaxud “Puruşa” adlandırılır. “Vişva” hər bir şey, “Karma” isə yaradan mə`nasını verir. Bu iki sцz birlikdə bьtьn məxluqatı yaradan mə`nasını ifadə edir. Vişvakarma hər bir şeyi gцrən, yeri-gцyь və ayı yaradan, dьnyanı nizamlayan, bьtьn canlı varlıqları və insan qцvmlərini idarə edəndir.

Bu mətləblər Veda ayininin iki əsas – зoxallahlıq və təkallahlıq ьzərində qurulduğunu gцstərir. Diqqətəlayiq məqam budur ki, prinsipcə Veda ayini tovhid, monoteizm, varlığın yeganə yaradıcısına inama əsaslanır. E`tiraf etmək lazımdır ki, bu ayinin ardıcılları tərəfindən tək tanrı ьзьn mьxtəlif sahə və aspektlərdə sadalanan зoxsaylı simvol və atributlarda hədsiz dərəcədə mьbaliğəyə yol verilmişdir. Bu isə ilk baxışda hər bir tədqiqatзıda belə bir fikir yaradır ki, təsəvvьrə sığmayan bu xьsusiyyətlər tədricən veda ardıcıllarında bu atributların hər birinin mьstəqil tə`sir qьvvəsinə inanaraq və nəticədə bu allahlara sitayiş edərək ehtiyaclarını onlardan diləmək kimi azğın fikirlərin yaranmasına səbəb olmuşdur.

SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR

1. Veda ayini Hindistana ilk dəfə kim tərəfindən yayılmışdır?

2. Ən mьhьm Veda allahlarının adlarını sadalayın.

3. Hansı Veda allahları başqa allahlardan daha ьstьn sayılır?

Aqni-hutra mərasimini izah edin.

“Maya”nı izah edin.

Mьəllimin istiqamətləndirməsi ilə, əqaid dərsinin tovhid və şirk məsələləri ilə və bu dərsdə цyrəndiyiniz bəhslərə diqqət yetirməklə vedalıların mьşrik olub-olmamasını araşdırın.

SƏKKİZİNCİ DƏRS

VEDA AYİNİ (2)

Date: 2015-12-11; view: 704