CZĘŚĆ PIERWSZA: SZKLANE DOMY 17 page

Właśnie wtedy narzeczony, pan Barwicki, nachylił się nad nią i czynił jej do ucha cierpkie uwagi o niewłaściwości tańczenia w polskim zebraniu kacapskiego tańca. Uwagi jego były najzupełniej słuszne, bardzo dobrze sformułowane, ściśle i trafnie ujęte w złośliwe aforyzmy. Narzeczona akceptowała w zupełności kąśliwe uwagi narzeczonego. Podzielała jego oburzenie. Gotowa nawet była protestować, boć jako inicjatorka i gospodyni tego pikniku... Lecz nie wypada. Jej samej nie wypada. Zwróciła uwagę narzeczonego na okoliczność, że przecie to sami Wielosławscy - matka, Anastazy, Hipolit - zaproponowali tańce tego przybłędy, tego jakiegoś Baryki. Gdzie oni go wykopali, tego chłystka, Barykę? Także nazwisko! Nieprawdaż, dzióbku?

Tymczasem „chłystek”, choć tak sprężysty i silny, musiał przecież przerwać prysiudy i uwolnić od tychże pannę Szarłatowiczównę. Skoro zaś kozak się skończył, kapela znowu poczęła grać murzyńskie tańce i cała sala napełniła się posuwistymi figurami. Teraz zabawa sięgała swego zenitu. Z jadalni (a raczej pijalni) dochodził mniej arystokratyczny chaos głosów. Ktoś tam już śpiewał wysokim barytonem, przypominającym śpiew kół tramwaju na zakręcie w mroźny poranek. Słychać było nawet krzykliwe sprzeczki indywiduów podpitych. Hipolit i ksiądz Anastazy zjawili się we drzwiach sali balowej i poczęli dawać znaki Cezaremu. Ruszył ku nim, przeciskając się przez tłum roztańcowany.

- Dlaczego ty nic nie pijesz? - pytał Hipolit wybałuszając zamglone oczy i czepiając się rękami bezradnymi nie tylko sąsiadów, lecz i sąsiadek.

- Owszem, piję.

- Nic nie pijesz i nic nie jesz. Ciągle tańczysz i tańczysz. My pijemy, a ty nie pijesz. Jakieś kozackie kozaki wytańcowujesz. Co to jest?

- Przecież to ja go namówiłem... I ty także !... - perswadował wikary.

- Do diabła! Klecho, do diabła! Wiem, co mówię. On nami gardzi. Wiem i już! Nie chce z nami pić, bo my jesteśmy burżuje, a on wielki bolszewik. Nie przeszkadzaj mi, smarkaczu! Czarny jezuito, pomidorze! Wiem, co mówię. Czaruś, bracie! Pamiętasz?

- Pamiętam, Hip! Nie ma o czym...

- Między Łysowem a Patkowem, w lesie Rogaczu. Tu łączka, tam dwór, tu droga. Ja leżę w rowie i nie widzę ani łączki, ani lasu, ani dworu, bo mię ta ryfa moskiewska sztykiem w bandzioch . A dopiero czuję: ktoś się podsadza pode mnie. Na barana mię i w dyrdy przez tę łączkę w dole, przez mostek do Patkowa! Bracie! Pij ze mną, bracie rodzony! Rodzony bracie, Czaruś Baryka!

- Dobrze, wypijemy!

- Ty, klecho, czarny jezuito - precz! Jeszcześ tu! Pomidor - won! Pijemy! Czyś ty wąchał proch, pomidorowy jezuito? Siedziałeś w mysiej dziurze u Pana Boga za piecem, a zęby ci szczękały ze strachu, kłap-kłap-kłap... Ja cię znam! Teraz się dopiero wylakierowałeś... To nie sztuka, bratku!

- Oto są skutki wychowania w moskiewskim gimnazjum.... - mruczał do otaczających ksiądz Anastazy.

- Będziesz tu jeszcze ze swym Chyrowem wyjeżdżał! O, to już nad moje siły!

- Cicho, Hip! Jakże można tak na brata nastawać...

- Co za brat! To klecha. W Chyrowie się po łacinie spowiadał. Piję z tobą, a ten precz!

- Piję i ja z tobą! - wołał Cezary, czynem stwierdzając słowne zapewnienie.

- Co to za picie! Gardzisz mną, niby z tej racji, że ja jestem szlagon, niby burżuj, a ty czerwony bolszewik. Och, grubo się mylisz, Czaruś... Grubo! Rozkraj serce moje, rozkraj serce, a zobaczysz...

- Czaruś, pijże i ze mną! - nastawał ksiądz Anastazy. - Nie słuchaj, co ten libertyn o mnie wykrzykuje. To jest skutek moskiewskiego wychowania. Po prostu - moskiewskie wychowanie i kwita!

- Piję z tobą, księże dobrodzieju.

- Precz, czarny! Widziałeś, Czaruś, jaką to sutannę włożył... Atłasy z wierzchu, a pod spodem plecy pomidorowe. A bas la calotte! - począł krzyczeć Hipolit tak ochrypłym głosem, że wszyscy w tej rozległej pijalni zwrócili się ze śmiechem w jego stronę.

Ale Hipolit w tej chwili już mało co widział. Machał rękami i ruszał nogami bezskutecznie, bo nie mógł stawiać kroków. Siadł na stole i zwiesił głowę na piersi. Przyjaciele, sąsiedzi, znajomi ujęli go pod ręce i opierającego się z całej siły potaszczyli dokądś w zadymioną przestrzeń.

Na placu został ksiądz Anastazy. Ten poczuł się w obowiązku zastąpienia Hipolita. Pili we dwu z Baryką, raz w raz całując się i bez przerwy dysputując. Dysputa była teologiczna, nafaszerowana i naszpikowana takimi subtelnościami, że wreszcie nie wiadomo było kompletnie, czego dowodzi wikary, a co zbija Cezary. Podnosili głos coraz wyżej, czepiali się byle słówka, obrażali się i znowu przepraszali wracjąc do meritum dysputy, do jądra rzeczy, do samej istoty sporu. Lecz wkrótce nadszedł moment fatalny, nie mogli się zorientować, o co właściwie spór się toczy. Z tej rozterki wybawiła ich pewna wspólnie ulubiona piosenka. I oto obadwaj zaczęli śpiewać. Lecz i ze śpiewem nie szło dobrze. Wkrótce każdy śpiewał co innego.

Tak stały sprawy, gdy Cezarego powołano przez posły do sali balowej. Poszedł rezolutnie. Pani Kościeniecka chciała go widzieć. Stanął przed nią z zamiarem tańczenia, lecz ujrzawszy tuż obok pana Barwickiego wyprostował się i począł cedzić przez zęby krajowe i cudzoziemskie wyrazy, rozmaitego pochodzenia, lecz przeważnie bakińsko-rosyjskie, tureckie, perskie, gruzińskie i zgoła portowe. Na szczęście dopomożono mu do zmiany kierunku. Podtrzymany przez życzliwych, ruszył w ślad za Hipolitem Wielosławskim.

Był już ranek, kiedy się ocknął w jakimś pokoju. Hipolit chrapał tak straszliwie, że firanka w oknie drżała. Ksiądz Anastazy mył się w wielkiej misce emaliowanej na niebiesko. Parskał jak źrebiec, zlewał sobie głowę i znowu parskał. Wreszcie wytarł się do sucha i trzeźwym głosem zapytał:

- Czaruś, jedziesz ze mną?

- Dokąd?

- Do Nawłoci.

- Księże, a gdzie my jesteśmy?

- W Odolanach, na pikniku. Na pikniku w Odolanach... - zaśpiewał zupełnie dobrze i głosem zgoła czystym.

- No, to jadę!

- W takim razie - wstawać! Dalej go! Raz, dwa! Ten Hipek zostanie tutaj. Pijanica, moskiewskie wychowanie. Później po niego przyśle się zamknięty powóz, żeby zgorszenia nie szerzyć i żeby go oko ludzkie nie widziało. Wstawać!

Cezary był dokumentnie oszołomiony, lecz już trzeźwiejszy. W mig umył się, uczesał i odział. Narzucił paltot na ramiona, czapkę na głowę. Wyszli po cichu. Mijał korytarz i sienie. W drugim końcu pałacu muzyka grała i słychać było stamtąd gwar zabawy, który zdawał się wciąż jeszcze rozsadzać ten dom ogromny i spokojny. Przed drzwiami wejściowymi, gdy je otwierali, stały konie. Jędrek siedział na koźle. Miał minę wesołą.

- Byłeś, widzę, w nocy zalany, mądralo! - krzyknął ksiądz surowo. - Po minie widzę.

- Jednakowoż mogę jechać. Zaręczam za powrót pomyślny.

- Spróbuj mię niepomyślnie wywalić, pijanico, to ja ci sprawię!

Ksiądz wskoczył do wolanta. Za nim Cezary. Konie ruszyły. Dzień szarzał. Gdy wolant mijał park, Cezary rozglądał się po tym parku, szukając za dnia oczyma pewnych miejsc znanych mu po nocy.

Za parkiem i aleją ukazała się wieś włościańska. Odolany. W oknach chat widać było światła naftowych kaganków. Skrzypiały drzwi domostw słomą krytych, niskich i małych. Rżały konie. Porykiwały krowy, kwiczały świnie, gęgały gęsi. Koguty piały i psy naszczekiwały zajadle. Ludzie zadawali bydłu, krzątali się dokoła przyziemnych chlewów, nosili wodę i paszę. Praca ciężka, ordynarna i pozioma wrzała w każdym osiedlu. Czasami ktoś w biegu przystanął wywłócząc wielkie buciory z głębokości bajora. Popatrzył na mknący pojazd, na zaprząg cugowy buchający kłębami pary - i biegł do swej roboty. Głębokie błoto traktu wlewać się zdawało na podwórka i łączyć, spajać z gnojówkami. Nieznośny smutek na widok nędzy bytowania ludzkiego wśród tych bajorzysk i gnojówek powiał na Cezarego.

- Szklane domy... - wycedził przez zęby.

- Co mówisz? - pytał ksiądz Anastazy.

- Miła wieś... - rzekł Cezary.

- A wieś, jak wieś. Ani miła, ani niemiła. Po prostu Odolany. Pracy tu trzeba, och, pracy! Ludek tu dobry, poczciwy, bogobojny, zapobiegliwy, pracowity, ale pracy nad nim trzeba - po łokcie!

Cezary zaśmiał się z cicha.

- Cóż ty się śmiejesz? Ja dobrze wiem, co mówię, bo wśród nich żyję. Wszyscy oni jednacy.

- Nie śmieję się, księże Anastazy, tylko ziewam. Och, ziewam!

Po rozkoszach pikniku nastały dnie jałowe i nudne. Im ta zabawa większy wywołała rwetes i głębsze zamieszanie, tym bardziej i głębiej dawał się następnie odczuć spokój wsi i surowość codziennej pracy. Cezary Baryka nie dopominał się już o posadę na Chłodku. Przebąkiwał o powrocie do Warszawy i na medycynę, ale to tylko dla pozoru i jak gdyby dla sprowokowania wyraźniejszych zaprosin na pobyt dłuższy. Trudno by mu było w tym czasie odjechać. Wrósł tu nagle po pas, a nawet po ramiona. Miał tysiąc spraw do załatwienia, a wszystkie zmierzały do wyszukania pretekstów. Wiercił się i zżymał na miejscu, nie mogąc wyskoczyć do Leńca. Czekał, chodził z miejsca na miejsce, wyglądał w pola, zawsze w tę stronę, gdzie na dalekim, zamglonym wzgórku widać było kępy brunatnych drzew. Pod pozorem oglądania orki, polowania, a najczęściej samotnych spacerów, wyrywał się w tamtą stronę. Lecz mijały dnie puste, zabójczo monotonne, nieznośnie bezpłodne. Nic! Ani słowa, ani znaku! Czasami wydawało mu się, że wszystko, co przeżył, to był sen zmysłowy i nic więcej. Ludzi, którzy go otaczali, prawie nie widział. A tak dalece był zajęty swą skrytą namiętnością, że był przekonany o zachowaniu najdoskonalszej tajemnicy. Pewny był, że nikt absolutnie nic nie wie o jego uczuciach. Tymczasem każdy jego krok, każdy zamiar, każde przybladnięcie, gdy w mawiano słowo, „Leniec” albo wyraz „Laura”, każde sekretne westchnienie i każdy moment zadumania - były widoczne jak na dłoni dla oczu czuwających.

Pewnego popołudnia, już ciemnego i mrocznego, w starym nawłockim salonie grał na cztery ręce z panną Wandą Okszyńską. Grał mechanicznie, myśląc o swych utrapieniach wewnętrznych, rąbiąc martwymi rzutami rąk, rozszarpując skomplikowaną, nerwową grą palców jednostajne pasmo swej tęsknoty. Można by powiedzieć, iż nie słyszał muzyki wydobytej przez własne ręce, że czasami tylko z melodii zmiennej wznosiły się ku niemu ściskające wewnątrz siły tajemne. Skończył się utwór Liszta, który grali obydwoje. Ręce obojga ustały na klawiszach. Cezary palcami lewej swej dłoni przebierał jeszcze ostatnią melodię. Wtem poczuł z najgłębszym zdumieniem, że panna Wanda prawą swą rękę, zamiast na czarnych czy białych klawiszach, złożyła na jego ręce. Wydłużona dłoń, zimna jak z lodu, drżąca spazmatycznie, przycisnęła wierzch jego dłoni do klawiszów - chude palce żelaznym uściskiem ogarnęły jego palce. Cezary siedział dość długo bez ruchu, poddając się temu uściśnieniu, w zupełnej niewiedzy, co ma zrobić z tym fantem, który go trzymał w ręce. Podniósł oczy na twarz pannicy. Głowa jej była odwrócona i wciśnięta między barki, jakby dla powstrzymania szlochów czy przetrwania uderzeń. Ręka obejmująca jego rękę wciąż febrycznie drżała i szponami palców wpijała się pod palce. Zrazu pomyślał, że jego partnerce zrobiło się niedobrze, że to jakiś panieński atak - istierika, na którą panny w Rosji bardzo cierpią. Lecz przyjrzawszy się uśmiechowi warg, zrozumiał. Wysunął swą rękę ostrożnie i stanowczo spod tamtej dłoni. Nie wiedział, co robić dalej. Przesunęła mu się w pamięci melodia znanej piosenki operetkowej:

W lasku Idy trzy boginie

Spór zacięty wiodą wraz,

Każda z nich pięknością słynie

Która najpiękniejsza z nas?...

Myśl jego pognała ku ubóstwianej, ku bogini. Marzenie jego wionęło ku tamtej. Rzekł z bezlitosnym, z okrutnym uśmiechem:

- Widziałem tutaj ktoregoś dnia, jak pani uciekała przed perliczką.

- Ja? Pan to widział? - jęknęła zrywając się z miejsca.

- Widziałem, jak dookoła pani fruwały wstążki, paski, falbanki, a pani z głośnym krzykiem wywijała nogami.

Panna Wanda zakręciła się na miejscu. Głęboki jęk, potem ostry pisk zabrzmiał w jej ustach. Wstała. Usiadła. Znowu wstała. Dygnęła. Bokiem wyszła z pokoju i uciekła z ganku przez ogród, jakby ją ścigał tysiąc rozjuszonych perliczek, pawi, kogutów i indorów.

Nieustanne przemyśliwanie nad sposobami widywania się z ubóstwianą miało swój skutek: Cezary osiągał widzenie Laury. Opacznie może wyglądać to twierdzenie, a jednak wszystko zdaje się je uzasadniać, iż utęsknienie, nerwowe wyczekiwanie, niemieszczenie się w skórze, pragnienie jej widoku, przyzywanie jej wszystkimi siłami duszy i każdą kroplą krwi, marzenie o niej tak natarczywe, iż objawiało niemal w polu widzenia jej postać - realizowało wreszcie jej osobę fizyczną. Wychodziła nagle z marzeń prawdziwa, jakby się stawiała na rozkaz wewnętrznego szaleństwa. Cezary niejednokrotnie czuł, że się oto za chwilę powinna, musi ukazać i - kiedy odwracał głowę - ukazywała się niosąc mu w ofierze uśmiech miłosny, odpowiedź jej duszy na sny jego duszy. Tak było pewnego razu w nawłockim kościele, podczas patetycznego kazania księdza Anastazego. Tak było kiedy indziej w nawłockim salonie, gdy weszła niespodzianie w czasie najgorętszej chwili utęsknienia.

Jakże kochał jej uśmiech, jej ruchy, jej wymowę, jej spojrzenia! Jakże uwielbiał jej dowcip, dobrotliwy i przyjacielski - dowcip łagodny, jakoś „z głupia frant” i „z cicha pęk” - dowcip przytulny a subtelny, w którym nie było nic gminnego, jaskrawego, dwuznacznego, ani na pokaz! Jakże uwielbiał cichą poufność rozmowy z nią o rzeczach niepowszednich i nieżyciowych, kiedy gwarzyła z serca do serca o duszy swej i o duszy przyjaciela! Były to jakby wędrówki w słońcu po krainie dalekiej - baśni o sobie dla siebie samych. Nic w niej nie było z rozpusty, a wszystko było z miłości. Nawet te sprawy miłości, które są wyuzdaną rozpustą, w niej były tylko miłością. Szaleństwo jej, zapomnienie się, zapamiętanie i wszystek obłęd miłosny był zupełny, lecz była to także całopalna ofiara dla bóstwa, które nosiło nazwę „Czaruś”. Ponieważ była o dwa lata starsza od bóstwa, a nadto ponieważ była już wdową, poczytywała się niejako za opiekunkę tego młokosa. Dawała mu przezorne rady i wskazówki dobrotliwe. Uczyła go niejednej mądrości życia, której jeszcze w swym bezładnym i roztrzęsionym życiu nie posiadł.

Oprócz Karoliny, która jedne objawy widziała, inne słyszała, te przeczuła, tamte wykombinowała, a jeszcze inne po prostu wywąchała, nikt w Nawłoci niczego się nie domyślał. Przyjechała droga paniusia Kościeniecka, najmilsza sąsiadka, porozmawiać o pikniku - nawiozła ploteczek, historyjek, opowieści co niemiara, iż nie można było dość się ich nasłuchać. Śmiano się przez cały wieczór i nie chciano jej wypuścić. Cóż by w tym było dziwnego albo zdrożnego, że przyjechała? Cóż by w tym było dziwnego, że z panami, tancerzami swymi, Hipolitem i Cezarym, długo różne rzeczy przypominała - że im samym opowiadała, co to tam broili, gdy już mieli dobrze w czubach? Tylko Karolina widziała pewne skinienie, a zaraz potem pochwycenie przez Cezarego maleńkiej karteczki.

I oto nazajutrz Cezary prosi o konie do Częstochowy. Ma stamtąd wysłać pilny telegram do swego przyjaciela i poniekąd opiekuna, pana Gajowca, z doniesieniem, iż teraz jeszcze nie przyjedzie, choć go ów pan Gajowiec listem rekomendowanym na pewien termin wzywa. Karolina szpiegowskimi sposoby zbadała, iż tego dnia pani Kościeniecka również wyjeżdżała z Leńca. Dochodzenie, dokąd jeździła, po długich śledzeniach okazało, że właśnie do Częstochowy. Prawdopodobne stało się w umyśle Karoliny niewątpliwym.

Nikt nie słyszał w ciemną, wietrzną, burzliwą noc, tylko Karolina słyszała - och, słyszała! - tętent, a nawet rżenie konia w parku. Skądże by rżenie konia w parku? Kto mógł po nocy jeździć w alejach na koniu? Karolina chodziła rankiem po tych alejach i odnalazła ślady kopyt. Ślady wypłukane przez deszcz, zachlustane przez jesienną ulewę, przez głuchy wicher zamiecione. Ktoś tu przyjeżdżał w nocy. Przeklęty tu był gość. Nie bał się ciemności i wichury, deszczu i grubej mgły. Nie lękał się, że go pochwycą i zdemaskują, że go powitają strzałami, jak należy nocnemu złodziejowi. Oczy Karoliny wyśledziły kierunek śladu kopyt i trafiły do drzewa, gdzie koń był przywiązany. Oto tu stratowane, zwiędłe badyle, oto tu obdarta kora. Koń zmarzł na wichrze i wtedy rżał. Długo musiał czekać na wichrze i deszczu, skoro tak wyraźnie dookoła drzewa okrąg wydeptał. Długo musiał, bardzo długo, złodziej w tym parku bawić.

Cezary często znikał, wnet na początku wieczora. Mówił, że ma do napisania listy albo że go głowa boli. Lecz nazajutrz chłopak kredensowy nie mógł się doczyścić jego butów, przemoczonych i zabłoconych, a ubranie musiał suszyć na ogniu. Karolina wstawszy rano chwytała niepostrzeżenie dla służby to wysuszone ubranie, wąchała je - a poczuwszy zapach perfum Laury, zlatywała w otchłań szaleństwa. Zresztą samo owo bezwzględne i okrutne odwrócenie się młokosa od wszystkiego i wszystkich - a zwłaszcza odwrócenie się od niej - wyraźniej niż wszystkie te szpiegostwa fatalną prawdę potwierdzało.

Jednego z ostatnich dni listopada, wróciwszy po całodziennej nieobecności do Nawłoci z miasteczka Śnieguły, dokąd jeździł z Hipolitem, Cezary zastał na stole w swoim pokoju kartkę od księdza Anastazego, napisaną ołówkiem, wielkimi literami, tej osnowy: „Przychodź natychmiast do pokoju Karoliny! Anastazy”. Zanim Cezary mógł się zorientować, co to znaczy, i zanim zdążył ręce obmyć po drodze, drzwi się otworzyły i nie wszedł, lecz wtargnął do pokoju ksiądz Anastazy w komży i stule. Cezary żachnął się i na chwilę oniemiał.

- Chodź żywo! - krzyknął ksiądz.

- Co to wszystko znaczy? - sarknął młody człowiek.

- Do pokoju Karoliny! Słyszysz!

Ksiądz rozkazywał. Łkając. Chwycił despotycznym gestem rękę Cezarego i pociągnął go brutalnie. Cezary wyrwał rękę i uniósł się:

- Proszę mię zostawić! Nie jestem parafianinem księdza.

- Natychmiast! Rusz się! Karolina umiera!

- Cóż to znowu?

- Umiera! To złote dziecko! Pragnęła cię widzieć przed śmiercią. O to jedno błaga i błaga. Ruszaj, bo możemy jej nie zastać!

Ksiądz Anastazy głośno, bezradnie zaszlochał. Cezary był tak oszołomiony, że wybiegł z pokoju bez czapki, razem z księdzem, nie myśląc o tym, co robi. Gdy się jeden przez drugiego przepychali we drzwiach i pędzili przez park, Cezary dopytywał się nie mogąc tchu złapać:

- Co się stało? Skąd? Co takiego?

- Siebie się pytaj!

- Co ksiądz pleciesz!

- Siebie się pytaj! Słuchałem jej ostatniej spowiedzi. Rozumiesz? Milczę. Lecz ty - bij się w piersi!

- Milczże ksiądz zupełnie!

- Boże, bądź miłościw!...

Na stopniach ganku stał Hipolit. Łamał ręce i tłukł głową o słup ganku. Właśnie w tej chwili wpadły przed ganek konie, gniada para cugowa, cała tak w pianach, że maści tych przepysznych koni nie było widać. Jędrek nie mógł powstrzymać koni lecących w skok, co siły w kościach i mięśniach. Bryczka oparła się aż między drzewami parku. Wyskoczył z niej młody lekarz, chirurg z miasta. Nie witając się z nikim, w kapeluszu i paltocie, z pudełkiem narzędzi pod pachą pobiegł za Hipolitem przez sienie i pokoje. Za nimi dopiero szedł ksiądz i Cezary. Z dala, z trzeciego pokoju, słychać było jęki rozpaczliwe, istny ryk Karoliny wijącej się w boleściach. We drzwiach jej pokoju tłoczyły się ciotki, pani Wielosławska, służące, Maciejunio, Wojciunio, dwórki, żona ekonoma, baby fornali. Wszystko to bełkotało, biegało, coś przynosiło i wynosiło, radziło i płakało. Najtrzeźwiejszy był Maciejunio, który wciąż coś dźwigał i wszystkich uspokajał.

Cezary jego pociągnął za ramię i spytał szeptem:

- Co się stało?

- Panienka zaniemogła.

- Co jej jest?

- Straszne boleści.

- Żołądkowe?

- Nie. To coś złego.

Nachylił się do ucha Baryki i stanowczo wyszeptał:

- To mi wygląda na otrucie.

- Sama miałaby się otruć?

- Tego nie wiem. Przyszła z ogrodu z krzykiem. I oto tak się wije już z godzinę czasu.

- Otrucie nie mogłoby trwać godzinę czasu.

- Nie wiem.

Jakby na zawołanie wysunął się z pokoju lekarz. Rozejrzał się niecierpliwie po zebranych i niechętnie mruknął:

- Za późno. Kto tu z państwa jest pan Baryka?

- A co? - zapytał Cezary.

- Proszę wejść. Chora wzywa.

Cezary wszedł do pokoiku, gdzie nigdy jeszcze nie był. Uderzył go potworny wygląd twarzy Karoliny. Była cała szara, twarz miała jakby z ceraty, z czarnymi dołami pod oczyma. Wszystka bez przerwy drgała. Jęknęła:

- Panie Cezary... Żegnam pana.

- Co pani zrobiła? - krzyknął w uniesieniu.

- Ja nic nie wiem. Coś się dzieje... ze mną... Bądź zdrów, Czaruś...

W pokoju nie było nikogo. Z nagła wszedł ksiądz Anastazy. Szlochając, gestem nie znoszącym przeczenia wsunął prawą rękę Cezarego w zimną, drgającą dłoń Karoliny, okręcił obiedwie ręce stułą i począł szepcząc łacińską modlitwę kreślić znaki krzyża nad tymi rękami związanymi.

Twarz Karoliny złagodniała. Światło białe przez nią przeleciało. Wśród nadludzkich, widać, boleści przebił się uśmiech. Gościł przez chwilę na wargach czarnych jakby z żelaza. Cezary nachylił się i złożył pocałunek na tych wargach, których pierwszy dotknął ustami - i ostatni. Odskoczył, bo usta te bezwładnie się rozchyliły i wśród jęku potwornego cały język spomiędzy nich się na zewnątrz wywalił. Jeszcze raz, drugi, jęk się powtórzył - i wszystko ustało dziwnie raptownie. Lekarz przyłożył ucho do piersi Karoliny. Długo słuchał. Strzepnął palcami, podniósł się i począł sprzątać swe statki, szukać porzuconego paltota i kapelusza. Karolina umarła. Doktor rzekł:

- Państwo będą łaskawi dać znać do powiatowego lekarza. Tu jest wyraźne otrucie.

Najprzód milczenie, później jęk powszechny, płacz serdeczny, krzyk, rumor głosów odpowiedział na to oświadczenie. Wszystko zaroiło się, zakotłowało. Ksiądz Anastazy, oblegany przez wszystkich, płacząc gorzko, powiedział:

Date: 2015-12-11; view: 635